Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ – ALBERT CAMYS
(Μοντοβί, Αλγερία 1913 – Σενς, Γαλλία 1960)
Επιφανής γάλλος συγγραφέας, δημοσιογράφος και διανοούμενος, γεννήθηκε στην Αλγερία, σπούδασε φιλολογία, αλλά λόγω της φυματίωσής του δεν απασχολήθηκε στην εκπαίδευση, πήρε μέρος στην αντίσταση κατά της γερμανικής κατοχής, 1940-1945, και ειδικότερα στον παράνομο τύπο, αρχισυντάκτης της εφημερίδας Κομπά και ασχολήθηκε με το θέατρο, ιδρύοντας το Θέατρο Εργασίας, 1935, στο Αλγέρι και με τη λογοτεχνία, βραβείο Νόμπελ 1957. Πέρασε από το κομμουνιστικό κόμμα, 1935-1937, τον αναρχισμό και τον φεντεραλισμό και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, συνδέθηκε δε, αλλά και ήρθε σε ρήξη με τον Σαρτρ. Το έργο του πλημμυρίζει από το παράλογο της ανθρώπινης μοίρας, μέσα στο αλόγιστο σύμπαν. Με ιδανικό της υψηλές ηθικές και πνευματικές αξίες, αντίθετος με τον χριστιανισμό, τον μαρξισμό και τον υπαρξισμό, προβάλλει τη σύγκρουση ανάμεσα στην αγάπη για τη ζωή και στο ανέφικτο της ευδαιμονίας.
Έργα: Εξέγερση της Αστουρίες (1936), Από την καλή και την ανάποδη (1937), Γάμοι (1938), Ο ξένος (1942), Ο μύθος του Σίσυφου (1942), Η παρεξήγηση (1944), Καλιγούλας (1944), Γράμματα σ’ ένα γερμανό φίλο (1945), Ούτε δήμιοι, ούτε θύματα (1946), Η πανούκλα (1947), Η εξορία της Ελένης (1948), Κατάσταση πολιορκίας (1948), Οι δίκαιοι (1949), Επαναστατημένος άνθρωπος (1951), Το καλοκαίρι (1954), Το ελληνόπουλο (1956), Η πτώση (1956), Σκέψεις για την τρομοκρατία (1957), Η εξορία και το βασίλειο (1957), Σημειωματάρια 1935-1942 (1962), Ευτυχισμένος θάνατος (1971), Ο πρώτος άνθρωπος (1995).
Βιβλιογραφία: Germaine Brée, Camys, 1959, Emmett Parker, Albert Camus, The artist in the arena, 1965, Herbert Lottman, Albert Camus, A biography, 1997, Olivier Todd, Albert Camus, A life, 1998, Heiner Wittmann, Albert Camus, Kunst und Moral, 2002, John Randolf LeBlanc, Ethics and creativity in the political thought of Simone Weil and Albert Camys, 2004, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Κινηματογράφος: Ο ξένος, Λουκίνο Βισκόντι, 1967, (Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι).
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Από τη στιγμή που θα πεθάνουμε, είναι προφανές ότι το πού και το πότε δεν έχει σημασία» (Αλμπέρ Καμύ, Ο ξένος).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ, Ο ΞΕΝΟΣ (ΜΕΡ. Α΄, ΚΕΦ. 3-5)
** ** **
Η αυτογνωσία είναι απαραίτητη για τη γνώση, η ερώτηση προηγείται από την απάντηση και η υπέρβαση προϋποθέτει την αντίθεση. Η προσωπική, η κοινωνική, η παγκόσμια πραγματικότητα, περιέχει μεγάλες ποσότητες ανάγκης, ουτοπίας και φαντασίας. Επιστήμη και τεχνολογία, σύστημα και αναρχία, δογματισμός και ασκητισμός βρίσκονται στη διάθεσή μας. Η ποσοτική και ποιοτική ισορροπία, η αρμονία της συνέχειας και της ρήξης, το μέτρο ανάμεσα στη θέληση και στην πράξη είναι το ζητούμενο του καιρού μας, όπως και όλων των καιρών. Αυτό προϋποθέτει ανάλυση των δεδομένων, διείσδυση στην ουσία, εξέταση του βάθους των πραγμάτων. Και σημαίνει έπειτα σύνθεση των στοιχείων, διάπλαση της μορφής, παρουσίαση της νέας πραγματικότητας.
Κατά τα τελευταία χρόνια σημειώνεται όλο και πιο συχνά η χρήση του «μετά» στην ιστορία, στην επιστήμη, στην φιλοσοφία. Ζούμε σε μια μεταμοντέρνα κατάσταση, στον αστερισμό της Μεταφιλοσοφίας, της Μεταπολιτικής, της Μετακριτικής. Μολονότι κανείς δεν μπορεί πραγματικά να υπερβεί την εποχή του, η διάψευση των προσδοκιών του μοντέρνου, η απογοήτευση του σύγχρονου κόσμου, η εγκατάλειψη του ονείρου της ενότητας τροφοδοτεί μια Μετανεοτερικότητα, που θα υπερβεί τις αντιφάσεις, τις αντινομίες και τις αντιθέσεις του πολιτισμού μας.
Σκεπτικιστικός ή κριτικός, αντιδραστικός ή προοδευτικός, λογοκρατικός ή αποκαλυπτικός ο Μεταμοντερνισμός αξιώνει, εκβιάζει, επιτίθεται. Τα ρεύματα της τέχνης, οι πολιτικές εξελίξεις, οι κοινωνικές αντιλήψεις συμβάλλουν έτσι σε μια νέα θεωρία, μια φιλοσοφία της φιλοσοφίας, ή μια άρνηση της φιλοσοφίας. Η Οδύσσεια όμως της φιλοσοφίας, που άρχισε με την περιπλάνηση του υποκειμένου καθ’ εαυτό και πέρασε από τους λαιστρυγόνες και τους κύκλωπες της αυτοεξωτερίκευσης για τον εαυτό του, δεν πρόκειται να τελειώσει παρά μόνο με την επάνοδο στην Ιθάκη, συμφιλιώνοντας τον κόσμο με τον εαυτό του. Η περιπέτεια έτσι μένει ακόμη ανοικτή για το μέλλον, όσο η ιστορία των ιδεών περιγράφει μια υβριστική υποκειμενικότητα που απολυτοποιεί τον εαυτό της αντί να τον κατανοεί ως ροή μιας ανθρώπινης σχετικότητας. Η αναστοχαστική φιλοσοφία πάνω στο ίδιο το φιλοσοφείν ανατέμνει την γλωσσοαναλυτική, λογοκριτική, αφηγηματική, γενεαλογική, αποδομητική, ουτοπική, τοπική, ποιητική και γνωστική πλευρά της μεταφιλοσοφίας. Ο μεταφιλόσοφος περνά από τη θέση του παρατηρητή στο ρόλο του διαιτητή για να καταλήξει στην συμμετοχή του συμπαίκτη στο φιλοσοφικό παιχνίδι. Αλλά στο μεταξύ έχει εγκαταλείψει κάθε αρχή που λέγεται Θεός, Φύση, Λόγος, κάθε βάση που στηρίζει το είναι, την υποκειμενικότητα, τη βούληση, κάθε θεμέλιο όπου ριζώνει το σημείο, η γλώσσα, η γραφή. Έτσι, η μεταφιλοσοφία ξεπερνά τα όρια της κριτικής θεωρίας, απομακρύνεται από τον σκεπτικισμό, ρέπει προς μια μηδενιστική παραίτηση (Μαρκής, Ερμηνευτική της μεταφιλοσοφίας). Όμως η φιλοσοφία ως μεταφυσική που εκτίνεται στο χώρο και στο χρόνο, έξω από το στενό κύκλο της φύσης, προς το άπειρο του πνεύματος, δεν μπορεί να περιοριστεί από ένα τεχνητό μεταφιλοσοφικό φράγμα που κλείνει τον ορίζοντά της. Η ουσία της φιλοσοφίας ως ενέργεια του νοείν, ο λόγος του είναι, είναι πάντοτε υπερβατικός. Ο φιλοσοφικός αγώνας υπερβαίνει κάθε εμμένεια, δοκιμάζει τις αντοχές του και εφορμά στον κόσμο και στην ιστορία ως μια αέναη επιστροφή, ακολουθώντας τα βήματα του Οδυσσέα, του Σίσυφου, του Φάουστ, γυρίζοντας συνέχεια προς τα πίσω για να ξαναπάρει το δρόμο του από την αρχή (Πελεγρίνης, Η αιώνια επιστροφή της φιλοσοφίας).