Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ – EUGÈNE DELACROIX
(Σαιν Μόριτζ Μάρνης 1798 – Παρίσι 1863)
Επιφανής Γάλλος ζωγράφος, από το εργαστήριο του Γκρεν και υπό την επίδραση του Ζερικώ, ταξίδεψε στην Ανατολή και στη βόρεια Αφρική, σε αναζήτηση του εξωτικού και υπήρξε φλογερός φιλέλληνας. Επαναστάτης κατά της ψυχρής ακαδημαϊκής διδασκαλίας και της νεοκλασικής τελειομανίας, αναδείχθηκε ηγέτης της γαλλικής ρομαντικής κίνησης. Στο δεξιοτεχνικό του έργο, χρησιμοποίησε νέα εκφραστικά μέσα, με έμφαση στο χρώμα και στην κίνηση. Διακόσμησε τα Ανάκτορα του Λουξεμβούργου, τη Βουλή, το Λούβρο και το Δημαρχείο στο Παρίσι και παρουσίασε σκηνές σπαραγμού και αυταπάρνησης, αυτοθυσίας και ηρωισμού, σε κατάσταση ψυχικής έξαρσης, εμπνεόμενος από τα μεγάλα γεγονότα και τις ηρωικές μορφές της ιστορίας. Παρότι προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων για το ανατρεπτικό του έργο, η τέχνη του καθιερώθηκε και επίδρασε αποφασιστικά στην εξέλιξη της μεταγενέστερης ζωγραφικής (ιμπρεσιονισμός, συμβολισμός).
Έργα: Ο Δάντης και ο Βιργίλιος στην Κόλαση (1822), Λούβρο, Παρίσι, Οι σφαγές της Χίου (1824), Λούβρο, Παρίσι, Η εκτέλεση του δόγη Μαρίνου Φαλιέρου (1825), Μουσείο Καλών Τεχνών, Μπορντώ, Ο τυφλός Μίλτων υπαγορεύων τον Απολεσθέντα Παράδεισο (1826), Η Ελλάς πενθούσα επί των ερειπίων του Μεσολογγίου (1826), Μουσείο Καλών Τεχνών Μπορντώ, Ο θάνατος του Σαρδανάπαλου (1827), Λούβρο, Ο Χριστός στο όρος των ελαιών (1827), Εκκλησία Saint-Paul-Saint-Louis, Παρίσι, Ο Ιουστινιανός συντάσσων τους Νόμους του (1827), Μουσείο des Arts Decoratifs, Παρίσι, Η εμφάνιση του Μεφιστοφελή προ του Φάουστ (1828), Η ελευθερία οδηγούσα τον λαόν (1830), Λούβρο, Παρίσι, Ο Ραφαήλ εις το εργαστήριόν του, Δικαιοσύνη (1833-1837), Λούβρο, Γυναίκες του Αλγερίου (1834), Λούβρο, Αλγερινές στο διαμέρισμά τους (1834), Λούβρο, Παρίσι, Η δολοφονία του επισκόπου Λιέγης, Άμλετ και Οράτιος στο Κοιμητήριο (1839), Λούβρο, Εβραϊκός γάμος στο Μαρόκο (1839), Λούβρο, Η είσοδος των σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη (1840), Λούβρο, Ο Μιχαήλ Άγγελος στο εργαστήριό του (1849-1850), Μουσείο Μονπελιέ, Οδαλίσκη (1857), Ιδιωτική Συλλογή.
Βιβλιογραφία: Βίκτωρ Ουγκώ, Οι Άθλιοι, 1862, Hubert Wellington, The journal of Eugène Delacroix, 1980, L. Johnson, The paintings of Eugène Delacroix, A critical catalogue, 1981-1986, N.M. Athanasoglou-Kallmyer, Eugène Delacroix, Prints, politics and satire, 1991, T. Wilson Smith, Delacroix, A life, 1992, Barthelemy Jobert, Delacroix, 1997, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Αυτοπροσωπογραφία, Λούβρο, Παρίσι, Μνημείο Ντελακρουά, Aime Jules Dalou, 1838-1902, Κήποι Λουξεμβούργου, Παρίσι.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΝΑΤΟΛ ΦΡΑΝΣ, ΟΙ ΘΕΟΙ ΔΙΨΟΥΝ
** ** **
Εδώ και έναν αιώνα ο Νίτσε αποκάλεσε την εποχή του ως Ευρωπαϊκό Μηδενισμό. Η αντινομία ιδανικού και πραγματικού και ο πεσσιμισμός που συνεπάγεται η κατάρρευση του συστήματος αξιών, αποτυπώθηκε έντονα στους δυο παγκόσμιους πολέμους που ακολούθησαν, και στις δεκάδες συγκρούσεις, από το Βιετνάμ μέχρι την Παλαιστίνη. Αχρηστία της φιλοσοφίας, παραδοξότητα της επιστήμης, διάψευση της πολιτικής, πάνω απ’ όλα έλλειψη νοήματος στη συνεχιζόμενη φθορά του κόσμου, να η εικόνα που θα μπορούσε να παρουσιάσει κανείς ως απολογισμό του αιώνα μας στη νέα χιλιετία που αρχίζει.
Είναι άραγε σωστή και πλήρης η εικόνα αυτή, που πρακτικά θα σήμαινε το τέλος της ιστορικότητας και των ιδεολογιών, ή μήπως η εποχή μας παραχωρεί τη θέση της σε μια νέα εποχή με τη δική της ιστορία και ιδεολογία; Είναι μήπως μια μετάβαση, ένας μετασχηματισμός, που προκύπτει αναγκαία από τη μεταβολή των ποσοτικών χαρακτηριστικών του αιώνα μας σε ποιοτικές αλλαγές ενός νέου κόσμου πραγμάτων, θεσμών και ιδεών;
Και για μεν την ιστορία δεν έχομε πια καμιά αμφιβολία, ότι προχωρεί ακάθεκτη, ύστερα από την τελευταία δεκαετία πυκνής ιστορικότητας γεγονότων, αντιθέσεων και συνθέσεων. Αλλά και η ιδεολογική διεργασία δεν φαίνεται να σταμάτησε, διαφορετικά όλες οι σχετικές συζητήσεις δεν θα είχαν λόγο να αρχίσουν και να συνεχίζονται. Κάθε ιδεολογία αποτελεί πολιτικοποιημένη έκφραση μιας γενικότερης φιλοσοφικής αντίληψης, βασισμένης στα επιστημονικά επιτεύγματα, τις οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις, την καλλιτεχνική συνείδηση, τους τρόπους, θεώρησης της ανθρώπινης νόησης και συμπεριφοράς. Και ναι μεν οι επικρατούσες μέχρι σήμερα ιδεολογίες, η καπιταλιστική και η σοσιαλιστική, βρίσκονται σε κρίση, αφού φαίνεται πως δεν μπορούν να απαντήσουν ικανοποιητικά στα αιτήματα των καιρών. Τούτο όμως δεν σημαίνει πως δεν μπορεί ή δεν πρέπει να επιχειρηθεί υπέρβαση αυτών των παλιών αντιθέσεων μέσα στις νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν.
