Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΙΣΑΑΚ ΝΕΥΤΩΝ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΙΣΑΑΚ ΝΕΥΤΩΝ – ISAAC NEWTON
(Γούλσθορπ, Λίνκολνσερ 1642 – Λονδίνο 1727)

Κορυφαίος άγγλος επιστήμονας, φιλόσοφος, αλχημιστής και θεολόγος, πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρίας, μέλος του κοινοβουλίου, διευθυντής του Βασιλικού Νομισματοκοπείου. Εφαρμόζοντας τα μαθηματικά στη μελέτη των φυσικών φαινομένων και της κίνησης, διατύπωσε τη θεωρία της παγκόσμιας βαρύτητας (έλξης), θέτοντας τις βάσεις της νεότερης ανάλυσης. Η μηχανική του θεμελιώνεται στους τρεις νόμους της κίνησης, (αδράνεια, αναλογικότητα δύναμης προς επιτάχυνση, ισοδυναμία δράσης προς αντίδραση). Ασχολήθηκε επίσης με μελέτες οπτικής, αναλύοντας τα χρώματα και το λευκό φως, μαθηματικών, αναπτύσσοντας τον διαφορικό και απειροστικό λογισμό, και ακουστικής, εξετάζοντας την ταχύτητα του ήχου. Στο θρησκευτικό συγγραφικό του έργο περιλαμβάνεται ερμηνεία και σχόλια στη Βίβλο. Απορρίπτοντας τον καρτεσιανό δυαλισμό και αμφισβητώντας το καθολικό τριαδικό δόγμα, αφιέρωσε χρόνο και σε αλχημιστικές έρευνες, εισηγήθηκε δε νομισματική μεταρρύθμιση από τον αργυρό στο χρυσό κανόνα.

Έργα: Δοκίμιο επί του τετραγωνισμού των καμπυλών (1684), Μαθηματικές αρχές της φυσικής φιλοσοφίας (1687), Οπτική (1704), Παγκόσμιος αριθμητική (1707), Παρατηρήσεις επί των προφητειών του Δανιήλ και της Αποκαλύψεως του Αγίου Ιωάννη (1733), De methods fluxiorum et serierum infinitarum (1736), Ιστορία της Δημιουργίας (1754).

Βιβλιογραφία: A. de Morgan, Essays on the life and work of Newton, 1914, John Graig, Isaac Newton and the counterfeiters, 1963, Gale Christianson, In the presence of the creator, Isaac Newton and his times, 1984, R. S. Westfall, The life of Isaac Newton, 1994, Michael White, Isaac Newton, The last sorcerer, 1997, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Π. Δεληγιάννη), Βικιπαίδεια.

Εικονογραφία: Ανδριάντας, Καίμπριτζ, Προσωπογραφία, G. Kneller, 1689.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: Nature and nature’s laws lay hid in night.
God said “Let Newton be” and all was light. (Alex. Pope)

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΝΕΥΤΩΝ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (ΒΙΒΛ. Ι,ΙΙΙ)

*  *  *

Ζωή είναι το βασικό γνώρισμα όλων των έμβιων όντων. Ο Αριστοτέλης έδωσε τον ορισμό της. “ζωὴν λέγομεν τῶν δι’ αὐτού τροφήν τε καὶ αὔξησιν καὶ φθίσιν” (Περί ψυχής, 412a14). Αλλά πως μπορεί κανείς να εξηγήσει τη ζωή;

Στο γενικό πρόβλημα της ζωής, πάλι δυο κατευθύνσεις (μηχανική – τελολογική) διακρίνονται, η βιολογική και η ζωτική θεωρία. Στο πρόβλημα της αρχής της ζωής οι θεωρίες της θεϊκής δημιουργίας και της αυτόματης γένεσης. Στο πρόβλημα της εξέλιξης των οργανισμών, οι θεωρίες της δημιουργίας και της εξέλιξης.

Όλα τα φιλοσοφικά προβλήματα της κοσμολογίας επικεντρώνονται στη ζωή. Και ενώ στην τελική ανάλυση, στις λεπτομέρειες του φαινομένου της ζωής η επιστήμη προχωρεί με απίστευτη ταχύτητα, αδυνατεί να προχωρήσει στην ερμηνεία της αρχής της ζωής. Περιμένει από τη φιλοσοφία την απάντηση. Γι’ αυτό η φιλοσοφία είναι πάντα η επιστήμη των πρώτων αρχών και αιτίων. Ο σοβιετικός κοσμοναύτης, όπως και ο γάλλος αστρονόμος Lalande, δεν είδε τον Θεό. Ο Γκαίτε όμως, μας είχε προειδοποιήσει για τη δυνατότητα της γνώσης και την κατεύθυνση προς την οποία θα έπρεπε να στραφούμε “Ποτέ σου τη χαρά δεν θα τη βρεις, αν μέσα από την ψυχή δεν σου αναβλύσει”. Εμπρός λοιπόν από τον κόσμο, πίσω στον άνθρωπο