Οι επιχειρήσεις της Γερμανίας αρχίζουν να ανησυχούν με την άνοδο της AfD.
Τα υψηλά ποσοστά της στις εκλογές της 1ης Σεπτεμβρίου στα ανατολικά κρατίδια του Βρανδεμβούργου, όπου διπλασίασε το ποσοστό της στο 24%, και της Σαξονίας, όπου το τριπλασίασε στο 28%, έχουν τρομάξει τον επιχειρηματικό κλάδο, κυρίως τις εξαγωγικές εταιρείες.
Πριν από κάποια χρόνια πολλές περιοχές στην πρώην Ανατολική Γερμανία αποτελούσαν κυριολεκτικά χρυσωρυχεία για τους Δυτικογερμανούς. Πολλοί επιχειρηματίες μετέφεραν τις βιομηχανίες τους σε μέρη όπως το Βρανδεμβούργο, όπου έβρισκαν άφθονη εγκαταλελειμμένη γη που τους επέτρεπε να δημιουργήσουν νέες γραμμές παραγωγής με εξαιρετικά συμφέρον κόστος. Σήμερα, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα εκλογικά ποσοστά του ξενοφοβικού ακροδεξιού AfD.
Κάποιοι ήδη εξετάζουν το ενδεχόμενο να μετακινήσουν τη γραμμή παραγωγής τους αλλού. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Τύπος, «Deutschland AG versus AfD» (Γερμανία Α.Ε. εναντίον AfD).
Μετά τις εκλογές της 1.9.2019 οι BDA και BDI (σύνδεσμοι βιομηχανιών της Γερμανίας) έβγαλαν ανακοινώσεις όπου εκφράζουν την ανησυχία τους για το αποτέλεσμα. Βασικός προβληματισμός τους είναι το πώς βλέπουν οι συνεργάτες τους, και ειδικά οι πελάτες στο εξωτερικό, τη χώρα τους, κυρίως τα κρατίδια με τα μεγάλα ποσοστά της AfD. «Οι πελάτες νομίζουν ότι γέμισαν οι δρόμοι νεοναζί» αναφέρουν χαρακτηριστικά επιχειρηματίες.
Πόλεις – φαντάσματα
Οι Ανατολικογερμανοί ποτέ δεν υπήρξαν καλύτερα από πλευράς εισοδημάτων. Ο μέσος μισθός στην Ανατολική Γερμανία, συγκρινόμενος με αυτόν στη Δυτική Γερμανία, από λιγότερο από το 50% που ήταν το 1991 σήμερα έχει αυξηθεί στο 82%.
Όταν συνυπολογίζονται και τα χαμηλότερα κόστη διαβίωσης, τότε φθάνει στο 90%, σύμφωνα με τις σχετικές μελέτες. Παρά ταύτα, οι Ανατολικογερμανοί είναι πιο δυσαρεστημένοι και λιγότερο ανεκτικοί προς τους ξένους από κάθε άλλη φορά. Σχεδόν το ένα τρίτο των Ανατολικογερμανών θεωρούν τους εαυτούς τους «πολίτες δεύτερης κατηγορίας».
Η βασικότερη αιτία δείχνει να είναι η «φυγή», κυρίως των νέων, από την Ανατολική Γερμανία. Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών IFO, η Ανατολική Γερμανία «έχασε» πάνω από 2 εκατομμύρια ανθρώπους από το 1990. Η Δυτική «κέρδισε» 5 εκατομμύρια κόσμο. Πολλές ζωντανές επαρχιακές πόλεις στα ανατολικά, που διέθεταν σχολείο, μαγαζιά, κοινοτικό κέντρο, έχουν μεταμορφωθεί σε πόλεις – φαντάσματα. Ειδικά σε τέτοιες αραιοκατοικημένες περιοχές είναι που τα πήγε ιδιαιτέρως καλά η AfD.
Προς το παρόν, η πλειονότητα των Ανατολικογερμανών δεν ψηφίζει την AfD, και τα βασικά mainstream κόμματα την έχουν απορρίψει από τις συνομιλίες για τη δημιουργία συνασπισμών. Έτσι, δεν πρόκειται να επηρεάσει την οικονομική πολιτική.
Το πρόβλημα, όπως τονίζει το Ινστιτούτο IFO, είναι η ζημιά που προκαλεί η AfD στο ίματζ των κρατιδίων της Ανατολικής Γερμανίας. Βασική ανησυχία των επιχειρήσεων για τις ερημωμένες περιοχές της Ανατ. Γερμανίας είναι ότι σύντομα θα χρειαστούν μετανάστες για να γεμίσουν τα ανειδίκευτα (και όχι μόνο) πόστα εργασίας, και τότε θα υπάρξει πρόβλημα με τους εκεί ψηφοφόρους που ακολουθούν την ατζέντα AfD.
«Κανείς δεν μας ακούει»
Το πρόβλημα, δυστυχώς, προχωράει πολύ παραπέρα από τις επιχειρήσεις και την Ακροδεξιά. Οι γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου αποκαλύπτουν – αλλά και βαθαίνουν – ένα νέο χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Σε πόλεις της Ανατολικής Γερμανίας, όπου τα μαγαζιά ερήμωσαν, το ταχυδρομείο έκλεισε και η παραγωγή άνθρακα καταργήθηκε, η AfD ψαρεύει ψήφους από έναν απογοητευμένο τοπικό πληθυσμό που αναρωτιέται «ποιο το νόημα να ψηφίζουμε όταν κανείς δεν μας ακούει;». Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πόλη του Φροστ. Εκεί, ο γιατρός της πόλης εκλέχθηκε στο δημοτικό συμβούλιο με την AfD. Μαζί του κι άλλα αξιοσέβαστα μέλη της τοπικής κοινωνίας, όπως ένας πυροσβέστης, ένας υδραυλικός κι ένας προπονητής.
Αυτό το χαρακτηριστικό παράδειγμα, σύμφωνα με τους «New York Times», εξηγεί γιατί η Ακροδεξιά είναι τόσο ισχυρή σε αυτά τα μέρη. «Όταν ο ίδιος ο τοπικός γιατρός ψηφίζει την Ακροδεξιά, αυτό της δίνει νομιμότητα στα μάτια των υπολοίπων».
Στη Δυτική Γερμανία τα ποσοστά της δείχνουν στασιμότητα, πίσω από τους Συντηρητικούς της Άνγκελα Μέρκελ και λιγότερο από τα μισά των Πρασίνων. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία, όμως, η AfD έχει θέσει πορεία για την πρωτιά. Αυτό αποτελεί το πρώτο, αδιαμφισβήτητο σημάδι ότι η Γερμανία είναι σήμερα πιο διχασμένη σε Ανατολή και Δύση απ’ ότι κάθε άλλη στιγμή από την ενοποίηση και μετά. Μάλιστα με την 30ή επέτειο από την πτώση του τείχους, στις 9 Νοεμβρίου 1989, να πλησιάζει…
Ο Μάρκους Μπόικ, Γερμανός ιστορικός με ειδίκευση στη νεότερη ιστορία της Ανατολικής Γερμανίας, δήλωσε ότι η ενοποίηση και η Ακροδεξιά είναι δυο πράγματα αναπόσπαστα συνδεδεμένα στη ρητορική της AfD. Το ακροδεξιό κόμμα εκμεταλλεύτηκε το χάσμα Ανατολικής – Δυτικής Γερμανίας και το όξυνε, προωθώντας για τον εαυτό του το ίματζ ενός κόμματος «ανατολικής ταυτότητας». Οι προεκλογικές του αφίσες έγραφαν συνθήματα όπως «Η Ανατολή ξεσηκώνεται» ή «Ολοκληρώστε την επανάσταση» αναφερόμενη στα γεγονότα του 1989.
«Η ανατολικογερμανική ταυτότητα αποτελεί μέρος της ταυτότητας της AfD» κήρυττε προεκλογικά ένας υποψήφιος του κόμματος σε συγκεντρώσεις στην Ανατολική Γερμανία: «Υπάρχουν Ανατολικογερμανοί και Δυτικογερμανοί, οι εμπειρίες τους είναι τελείως διαφορετικές».
Το μεταναστευτικό
Αυτή η ρητορική βρίσκει ευήκοα ώτα στην πρώην Ανατολική Γερμανία, σε μια στιγμή που πολλοί ψηφοφόροι άρχισαν να αυτοπροσδιορίζονται στους δημοσκόπους ως «Ανατολικογερμανοί», κάτι που δεν συνέβαινε – σε τέτοιο βαθμό – ούτε το 1989. Σε πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Allensbach πάνω από το 70% των Δυτικογερμανών αισθάνονται απλώς «Γερμανοί». Στην πρώην Ανατολική Γερμανία μόλις το 44% απάντησε το ίδιο.
Σε πολλές ανατολικές περιοχές υπάρχουν εγκαταλελειμμένα χορταριασμένα σπίτια και τεράστιες άδειες εκτάσεις που, θεωρητικά, θα αποτελούσαν τη βιομηχανική περιοχή, αλλά οι κάτοικοι δηλώνουν πως οι επενδύσεις και οι δουλειές που τους υποσχέθηκαν οι πολιτικοί δεν ήρθαν ποτέ. Θυμούνται την ευφορία πριν από 30 χρόνια, όταν ο προκάτοχος της Μέρκελ, ο Χέλμουτ Κολ, είχε τάξει στους Ανατολικούς ένα οικονομικό θαύμα σε μια ενωμένη Γερμανία.
Σημαντική μερίδα των Ανατολικογερμανών κυριαρχείται από το αίσθημα της αδικίας. Την κομμουνιστική περίοδο οι τοπικές επιχειρήσεις απαλλοτριώθηκαν. Μετά, όταν ήρθε ο καπιταλισμός, η ανεργία εκτινάχθηκε και τα βιογραφικά έγιναν άχρηστα. Σε πολλούς ειπώθηκε ύστερα από την επανένωση ότι το πτυχίο τους δεν τους έδινε τα απαιτούμενα προσόντα για να δουλέψουν και έπρεπε να περάσουν από επανεκπαίδευση για «να κάνουν τη δουλειά που ήδη έκαναν για χρόνια».
Όταν, το 2015, η Γερμανία υποδέχθηκε ένα εκατομμύριο μετανάστες, η δυσαρέσκεια των Ανατολικογερμανών επιδεινώθηκε. «Όταν έπεσε το Τείχος, είχαμε τόσα όνειρα, αλλά απογοητευτήκαμε. Και μετά, βλέπουμε να δικαιούνται οι μετανάστες όλα αυτά που εμείς δεν πήραμε ποτέ. Αυτό σου προκαλεί θυμό» δήλωσαν Ανατολικογερμανοί που μίλησαν στους «N.Y. Times».
Άγριος εξτρεμισμός
Εν τω μεταξύ η AfD συνεχίζει ασταμάτητα την πορεία της προς έναν όλο και πιο άγριο ακροδεξιό εξτρεμισμό. Όπως γράφει το «Spiegel», κάποια από τα νεοεκλεγέντα μέλη της στις εκλογές του Σεπτεμβρίου είναι άτομα που παρακολουθούσε η εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας. Όπως ο Μίκαελ Χάνκο, οικοδόμος στο επάγγελμα, που εκλέχθηκε στο Κοινοβούλιο του Βρανδεμβούργου με 35,8% των ψήφων.
Ο Χάνκο, πριν από κάποια χρόνια, οργάνωνε τη συγκέντρωση «Bunker 38», όπου νεοναζί μαζεύονταν κάθε 20 Απριλίου να γιορτάσουν τα γενέθλια του Αδόλφου Χίτλερ. Τέτοιοι άνθρωποι είναι βουλευτές ενός κόμματος που επιμένει ότι είναι «αστικό», ότι εκπροσωπεί τη μεσαία τάξη, αλλά και την προσήλωση στη δημοκρατία.
Στη Σαξονία η AfD εκπροσωπείται από τον Γιοργκ Ούρμπαν, άτομο που, σύμφωνα με τη γερμανική υπηρεσία πληροφοριών, έχει δηλώσει ότι «θα ρίξουμε και αυτό το καθεστώς», εννοώντας τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της Γερμανίας.
Σε προεκλογικές συγκεντρώσεις της AfD στην Ανατολική Γερμανία άρχισε να αποτελεί ρουτίνα η παρουσία ανάμεσα στον κόσμο και ατόμων με μπλουζάκια που γράφουν «Την εποχή του παππού ήμασταν καλύτερα» πάνω από μια φωτογραφία της συγκέντρωσης του Χίτλερ στη Νυρεμβέργη το 1934. Άλλοι έχουν τυπωμένο το logo «H8» (κωδικός για «Heil Hitler»).
Οι εκλογικές επιτυχίες του κόμματος σε Βρανδεμβούργο και Σαξονία πριν από λίγες μέρες σηματοδότησαν το τέλος ένα ταμπού δεκαετιών, που έλεγε ότι δεν θα επιτραπεί ποτέ σε οποιοδήποτε κόμμα που σχετίζεται με τον ακροδεξιό εξτρεμισμό να παίζει σημαντικό ρόλο στη γερμανική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Μόνο για λίγες μονάδες δεν κατάφερε το AfD να είναι το πρώτο κόμμα στα δυο αυτά – ανατολικά – κρατίδια.
Το τι θεωρείται φυσιολογικό και τι όχι από μια κοινωνία είναι ένα προϊόν συνεχούς διαπραγμάτευσης. Ο Βίλχελμ Χαϊτμάγερ, διευθυντής του Ινστιτούτου Bielefeld, είχε στο παρελθόν προειδοποιήσει για την εμφάνιση της «αστικής χυδαιότητας», δηλαδή τη συνύπαρξη ενός αξιοσέβαστου προσωπείου – βιτρίνας μαζί με αυταρχικές τάσεις και σκληρή ρητορική. Κατά το «Spiegel», είναι αυτή η διαδικασία της «αστικής χυδαιότητας» που παρήγαγαν η AfD και τα στελέχη της.
Στο παρελθόν υπήρξαν και άλλα ακροδεξιά εξτρεμιστικά κόμματα που έστειλαν αντιπροσώπους σε γερμανικά Κοινοβούλια, όπως το εμφανώς νεοναζιστικό NPD. Όμως, ποτέ έως τώρα δεν υπήρξε δημόσια συζήτηση για το αν είχαν «ρίζες» στο κέντρο της γερμανικής κοινωνίας, ποτέ δεν θεωρήθηκαν «αστικά». Σήμερα υπάρχουν φωνές από το κέντρο της γερμανικής κοινωνίας που ζητούν να συμπεριληφθούν οι ακραίοι του AfD σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό.
Αυτές οι φωνές – ευτυχώς όχι πολλές, ωστόσο υπάρχουν – αποτελούν τη μεγάλη πρόκληση και το ερώτημα που πρέπει να απαντήσει η γερμανική κοινωνία: Πώς να διαχειριστούν ένα κόμμα που γίνεται πιο ισχυρό και πιο ακραίο, αλλά ταυτόχρονα έχει απλώσει ρίζες στο κέντρο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της χώρας;
topontiki.gr