Του Ειρηναίου Μαράκη

Κάθε χρόνο οι μέρες του Νοέμβρη φέρνουν στη μνήμη την Εξέργεση του Πολυτεχνείου το 1973. Τότε, που η μαζική έκρηξη της νεολαίας και των εργατών κορύφωσε την αντίσταση ενάντια στη Χούντα, άνοιξε το δρόμο για την ανατροπή της δικτατορίας και έβαλε τα θεμέλια για το μεγάλο κίνημα της Μεταπολίτευσης. Κάθε χρόνο οι μεγάλες πορείες στις 17 Νοέμβρη – αυτής της μέρας σύμβολο αντίστασης και πάλης, που δικαιολογημένα έχει χαρακτηριστεί σαν η “δεύτερη Πρωτομαγιά” του κινήματος στην Ελλάδα – φέρνουν στο προσκήνιο τους αγώνες του “σήμερα” και θυμίζουν ότι ο δρόμος για να νικήσουμε είναι ο δρόμος του Πολυτεχνείου: ανατρεπτικός και επαναστατικός!

Είναι ξεκάθαρο: ποτέ άλλοτε αυτό το μήνυμα δεν ήταν τόσο αναγκαίο, όσο τώρα που το σύστημα βουτηγμένο στην πιο βαθιά κρίση του, τσακίζει τις ζωές των ανθρώπων. Από τη μία, έχουμε τα εγκλήματα που διαπράττουν ο Τραμπ και ο Νετανιάχου στην Παλαιστίνη και από την άλλη, η ΕΕ δίνει προτεραιότητα στην κατασκευή υποδομών για να κινούνται γρήγορα τα τανκς σε έναν πόλεμο με τη Ρωσία. Και φυσικά, είναι μια κατάσταση που αντιμετωπίζουμε και στη χώρα μας ενάντια στην κυβέρνηση του Μητσοτάκη, του Άδωνι και του Πλεύρη που κλείνει σχολεία, νοσοκομεία και ταχυδρομεία την ώρα που υπογράφει συμφωνίες για να γίνει η Ελλάδα ενεργειακό και πολεμικό ορμητήριο των ΗΠΑ.

Πέρα από όλα τα παραπάνω, εκτός από αναγκαία, η πάλη για να τους ανατρέψουμε γίνεται όλο και πιο επίκαιρη. Η ηρωική Παλαιστινιακή Αντίσταση στα γενοκτονικά σχέδια του Ισραήλ και του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού δεν είναι μόνη. Ξεσηκώνει ένα διεθνές κίνημα αλληλεγγύης, που έφτασε να οργανώνει απεργίες στο πλευρό της στην Ιταλία, στην Ισπανία και εδώ. Φτάνουμε στο σημείο όπου το παγκόσμιο κίνημα, που λέει «Λευτεριά στην Παλαιστίνη από τον Ιορδάνη ως τη Μεσόγειο», θυμίζει το αντιπολεμικό κίνημα στο πλευρό του Βιετνάμ, που έλεγε «Νίκη στους Βιετκόνγκ» και έφερνε πανικό στα αφεντικά της «υπερδύναμης». Αντίστοιχο μήνυμα έστειλαν και οι εκλογές στη Νέα Υόρκη: ένας μετανάστης υποψήφιος για δήμαρχος, που ξεκίνησε με δημοσκοπήσεις στο 1%, έφτασε να νικήσει χάρη σε ένα οργισμένο ποτάμι που πήγε στις κάλπες να δηλώσει «είμαστε με την Παλαιστίνη, όχι με τους δισεκατομμυριούχους».
Χωρίς να προκαλεί έκπληξη, οι ηγεσίες των κομμάτων της κοινοβουλευτικής Αριστεράς εδώ έχουν μείνει έκπληκτες μπροστά σε αυτό το μήνυμα. Όλο το προηγούμενο διάστημα μιλούσαν για «αρνητικούς συσχετισμούς» και έστριβαν όλο και πιο δεξιά. Ο Μαμντάνι υποσχόταν σύγκρουση με τους δισεκατομμυριούχους, αλλά εδώ ο Τσίπρας τούς βάφτιζε «ευκατάσταστους πατριώτες». Και τώρα το μόνο που κατάλαβαν αυτές οι ηγεσίες είναι ότι πρέπει να τρέξουν να ετοιμάσουν εκλογικές συνεργασίες.

Σε αυτό το σημείο, χρειάζεται να είμαστε σκληροί και ειλικρινείς. Όμως, αυτά επιβάλλει τόσο η ιστορική αλήθεια, όσο και οι ανάγκες της εποχής μας. Η σωστή προτεραιότητα δεν είναι η προετοιμασία για τις κάλπες, αλλά η κλιμάκωση των αγώνων. Και φυσικά, αυτή την προτεραιότητα την έγραψε με ανεξίτηλα γράμματα η εξέγερση του Νοέμβρη 1973 στο Πολυτεχνείο. Και τότε οι ηγεσίες της επίσημης Αριστεράς που προτιμούν τον εκλογικό δρόμο συμβούλευαν τους αγωνιστές της εξέγερσης να περιοριστούν στα φοιτητικά αιτήματα και να μην κλιμακώσουν. Μετά την καταστολή από τα τανκς της Χούντας, έφτασαν να πουν ότι η εξέγερση έφερε πισωγύρισμα: αντί για τις εκλογές που ετοίμαζε ο Μαρκεζίνης, ήρθε ο Ιωαννίδης. Μόνο μετά την κατάρρευση της Χούντας και την έκρηξη της Μεταπολίτευσης αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν το ρόλο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου για την ανατροπή.

Φέτος πενήντα δύο χρόνια μετά, το νέο κίνημα ξαναγεννάει την ελπίδα ότι μπορούμε να νικήσουμε. Όχι μόνο να σταματήσουμε την οικονομική καταστροφή, τον πόλεμο, το ρατσισμό και το φασισμό, τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη, τον πόλεμο στην Ουκρανία, το Σουδάν και αλλού, παρά να δημιουργήσουμε μια κοινωνία χωρίς πολέμους και εκμετάλλευση. Ένα κίνημα που δίνει μεγαλειώδεις συγκρούσεις, φανερώνει αστείρευτη αντοχή σε μαχητικότητα, προχωράει με άλματα, όχι μόνο ποσοτικά αλλά και πολιτικά, αναδεικνύοντας μιας ριζοσπαστικοποίηση που αναζητά τα δικά της Πολυτεχνεία.

Το Πολυτεχνείο και η Μεταπολίτευση

Το Πολυτεχνείο έπεσε τα ξημερώματα του Σαββάτου στις 17 Νοέμβρη όταν ένα τανκ γκρέμισε την κεντρική πύλη του ιδρύματος. Οι διαδηλώσεις όμως συνεχίστηκαν όλο το βράδυ και την επόμενη μέρα. Εκείνη τη στιγμή η Χούντα μπορεί να έβαψε την εξέργεση στο αίμα αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να κερδίσει μερικούς μήνες ζωής. Γιατί όπως γνώριζαν και οι ίδιοι οι πραξικοπηματίες, σε μια δεύτερη εξέργεση τα πράγματα θα είχαν διαφορετική κατάληξη. Ακόμα και στο εσωτερικό της Χούντας υπήρχαν προβλήματα όπου έφτασαν στο σημείο η κλίκα του Ιωαννίδη να ανατρέψει τους Παπαδόπουλο και Μαρκεζίνη. Μόνο το ΚΚΕ και το ΚΚΕ Εσωτερικού εκτιμούσαν ότι το Πολυτεχνείο ήταν μια μεγάλη ήττα “που μας γύρισε” πίσω στις 21 του Απρίλη. Όμως οι εξελίξεις τους διέψευσαν.

Η προσπάθεια που έκανε η Χούντα για να κερδίσει την εμπιστοσύνη της άρχουσας τάξης με το πραξικόπημα στην Κύπρο και ταυτόχρονα με ένα πόλεμο με την Τουρκία, που ευελπιστούσε ότι θα κέρδιζε, οδηγήθηκε σε συντριβή χάρη στην ανυπακοή που έδειξαν οι επιστρατευμένοι στο να πολεμήσουν για τα συμφέροντα ενός καθεστώτος που είχε σφάξει τους φοιτητές και τους εργάτες στο Πολυτεχνείο. Έτσι η Δικτατορία έτρεξε να παραδώσει την εξουσία στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, όμως το φάντασμα της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου επέβαλε στις μετέπειτα κυβερνήσεις όλες τις κατακτήσεις του κινήματος από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα.

Καθήκοντα

Πενήντα δύο χρόνια μετά το Πολυτεχνείο το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα δίνει την πιο κρίσιμη μάχη μετά την Μεταπολίτευση, για να εμποδίσει το ξεθεμελίωμα κατακτήσεων του εργατικού και φοιτητικού κινήματος. Πατώντας πάνω στην παράδοση και στα διδάγματα του Νοέμβρη χρειάζεται να αναδείξουμε τα καθήκοντα της εποχής μας. Να κλιμακώσουμε τις μάχες ενάντια στη δικτατορία που επιβάλλουν οι διεθνείς και ντόπιοι τραπεζίτες και ενάντια στη ρατσιστική πολιτική της κυβέρνησης που θέλει να διασπάσει την εργατική τάξη για τα συμφέροντα των αφεντικών ενώ, την ίδια ώρα, το σύστημα επιχειρεί να ρίξει στα «μαλακά» τους μαχαιροβγάλτες της Χρυσής Αυγής. Και στέλνει το μήνυμα, με αφορμή την αποφυλάκιση του Μιχαλολιάκου, πως χρειάζεται επαγρύπνηση και μαχητική αντιμετώπιση σε όλα τα πεδία. Παράλληλα, επιβάλλει τη 13ωρη εργασία, με μισθούς πείνας, καταργώντας κάθε δικαίωμα των εργαζομένων αλλά επιτρέποντας στους φασίστες να δρουν ως απεργοσπάστες και τραμπούκοι της εργοδοσίας για να αυξάνονται τα κέρδη των αφεντικών. Μέσα στη συγκεκριμένη συγκυρία η Ακροδεξιά μπορεί να πλασάρεται ως μια δήθεν αντισυστημική δύναμη, όμως, αποτελεί εφεδρεία και πιο ακραία έκφρασή του συστήματος.

Χρειάζεται να προχωρήσουμε μέχρι να ξηλώσουμε την κυβέρνηση που δολοφονεί στα Τέμπη και στην Πύλο. Ταυτόχρονα πρέπει να δυναμώσουμε την αντικαπιταλιστική επαναστατική Αριστερά που παλεύει και σήμερα, όπως και τότε, για να δώσει η ίδια η εργατική τάξη την οριστική λύση απέναντι στην κρίση, για μια κοινωνία σοσιαλιστική, όπου κάθε μαγείρισσα, κάθε νοσηλεύτρια, κάθε μετανάστρια θα μπορεί να κυβερνάει. Και αυτό δεν θα γίνει μέσα από μια “προοδευτική” και “αριστερή” κυβερνητική διαχείριση και με αποδοχή των ορίων της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και του κεφαλαίου, που στην πραγματικότητα αποτελεί μια χυδαία και εικίνδυνη απόπειρα ενταφιασμού του ιστορικού παραδείγματος του Πολυτεχνείου