Φωτογραφίες – κείμενο: Γιάννης Αγγελάκης

Ένας επίγειος παράδεισος με φοινικόδασος, ποταμό και θάλασσα, μόλις 35 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο – Πλούσια φύση, ιστορία και αυθεντικότητα στην καρδιά του Νότου

Η παραλία του Πρέβελη ή της Μονής Πρέβελη, αποτελεί έναν από τους πλέον εμβληματικούς προορισμούς της Κρήτης, συνδυάζοντας μοναδικά το άγριο τοπίο του Νότου με την εξωτική ομορφιά του φοινικόδασους και τα κρυστάλλινα νερά της Μεσογείου. Βρίσκεται στην έξοδο του Μέγα Ποταμού, στα νότια του νομού Ρεθύμνου, και απέχει περίπου 35 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και μιάμιση ώρα οδικώς από τα Χανιά.

Η τοποθεσία καθηλώνει τον επισκέπτη από την πρώτη στιγμή: από τη μία πλευρά δεσπόζει το Κουρταλιώτικο Φαράγγι, με τους απόκρημνους βράχους και τα απότομα τοιχώματα, κι από την άλλη απλώνεται το φοινικόδασος του Θεόφραστου, το δεύτερο μεγαλύτερο στην Κρήτη μετά από εκείνο του Βάι, το οποίο εκτείνεται κατά μήκος του ποταμού μέχρι τη θάλασσα.

Ένας τροπικός παράδεισος στην καρδιά της Μεσογείου

Η παραλία του Πρέβελη αποτελεί μοναδικό παράδειγμα μεσογειακού τοπίου με τροπικά χαρακτηριστικά, συνδυάζοντας φοινικόδεντρα, κρυστάλλινα ποταμίσια νερά και την ανοιχτή θάλασσα. Ο Μέγας Ποταμός διασχίζει το φοινικόδασος σχηματίζοντας μικρές φυσικές λίμνες, ήσυχες όχθες και ρηχά σημεία, που προσελκύουν παραθεριστές οι οποίοι απολαμβάνουν βουτιές στα δροσερά, ρηχά του νερά.

Σε διάφορα σημεία σχηματίζονται μικροί καταρράκτες και φυσικά “τζακούζι”, με τους επισκέπτες να κάθονται στις κοιλότητες του βυθού για να απολαύσουν το φυσικό μασάζ των ρευμάτων. Η περιοχή φιλοξενεί και πλούσια πανίδα, με πάπιες, χήνες, ψάρια αλλά και εντυπωσιακές χελώνες που κινούνται στα ήρεμα νερά του ποταμού.

Ιστορική παρακαταθήκη και φυσική αναγέννηση

Η φυσική αυτή όαση δοκιμάστηκε σκληρά τον Αύγουστο του 2010, όταν καταστροφική πυρκαγιά αποτέφρωσε σχεδόν το σύνολο του φοινικόδασους. Αν και τότε υπήρξαν καταγγελίες κατά κατασκηνωτών και κτηνοτρόφων, το σημαντικότερο είναι ότι το δάσος αναγεννήθηκε φυσικά μέσα στα επόμενα χρόνια, γεγονός που αναδεικνύει την ανθεκτικότητα του τοπικού οικοσυστήματος.

Σημειώνεται ότι λόγω της οικολογικής του σημασίας, απαγορεύεται αυστηρά η ελεύθερη κατασκήνωση στην περιοχή.

Ο φημισμένος «Γλυμμένος Βόλακας» και οι σπηλιές του Πρέβελη

Η ανατολική πλευρά της παραλίας φιλοξενεί έναν επιβλητικό βράχο που αναδύεται από τη θάλασσα και είναι γνωστός ως «Γλυμμένος Βόλακας». Πρόκειται για εντυπωσιακό γεωλογικό σχηματισμό που προσδίδει μυσταγωγικό χαρακτήρα στο τοπίο.

Εκεί βρίσκονται επίσης απομονωμένες σπηλιές, άγνωστες στους περισσότερους τουρίστες, οι οποίες προσφέρουν ιδανικό περιβάλλον για εξερεύνηση και ηρεμία, μακριά από τα πλήθη.

Τουρισμός με σεβασμό – χωρίς ξαπλώστρες, χωρίς πλαστικό

Η παραλία του Πρέβελη, παρά την τεράστια τουριστική της απήχηση, παραμένει ανέγγιχτη από τον μαζικό τουρισμό και τις οργανωμένες παραλίες. Δεν υπάρχουν ξαπλώστρες, ούτε ομπρέλες. Μόνο μία διακριτική καντίνα με λίγα τραπεζάκια, που προσφέρει νερό, αναψυκτικά και βασικά γεύματα στους επισκέπτες.

Αυτή η απουσία οργανωμένων υποδομών αποτελεί και τον λόγο που η Πρέβελη συνεχίζει να διατηρεί τη γοητεία της, προσφέροντας μια εμπειρία αυθεντικής επαφής με τη φύση.

Πρόσβαση στην παραλία – από δυτικά ή ανατολικά

Για να φτάσει κανείς στην παραλία του Πρέβελη υπάρχουν δύο διαδρομές:

• Από τα δυτικά, κοντά στη Μονή Πρέβελη, υπάρχει ελεγχόμενος χώρος στάθμευσης. Από εκεί ξεκινά μονοπάτι με σκαλοπάτια, που οδηγεί στην παραλία μέσα σε περίπου 15 λεπτά. Η θέα από το σημείο κατάβασης είναι εξαιρετική, όμως η επιστροφή είναι κουραστική λόγω της ανηφορικής ανάβασης.

• Από τα ανατολικά, ακολουθώντας τη γέφυρα του Μέγα Ποταμού προς το Δρυμισκιανό Αμμούδι, οδηγεί κανείς σε μονοπάτι που φτάνει σε λίγα μόλις λεπτά με εύκολη πρόσβαση στην παραλία.

Και οι δύο διαδρομές έχουν τη δική τους ομορφιά και συνιστώνται ανάλογα με τη φυσική κατάσταση και τη διάθεση των επισκεπτών.

Ο τόπος που επέλεξε να ζει ο Homo Erectus

Η παραλία της Πρέβελης, γνωστή για τη φυσική της ομορφιά και το φοινικόδασος που αγκαλιάζει τις όχθες του Μέγα Ποταμού, δεν αποτελεί μόνο έναν κορυφαίο τουριστικό προορισμό. Είναι ταυτόχρονα και τόπος ιστορικής και προϊστορικής σημασίας, καθώς, σύμφωνα με πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα, φιλοξένησε έναν από τους πρώτους ανθρώπους στην Ευρώπη: τον Homo Erectus.

Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Τόμας Στράσσερ, κατά τις ανασκαφές που διενεργήθηκαν στα νοτιοδυτικά παράλια της Κρήτης την περίοδο 2008–2009, ήρθαν στο φως εκατοντάδες λίθινα εργαλεία, κυρίως δίκοπα, που εντοπίστηκαν σε εννέα διαφορετικές τοποθεσίες, ανάμεσά τους και στο φαράγγι της Πρέβελης.

Τα εργαλεία αυτά, σύμφωνα με τη σχετική χρονολόγηση, εκτιμάται ότι έχουν ηλικία τουλάχιστον 130.000 ετών – δηλαδή είναι κατά πολλές χιλιάδες χρόνια αρχαιότερα από ό,τι πιστευόταν μέχρι σήμερα για την ανθρώπινη παρουσία στην Κρήτη. Μέχρι πρόσφατα, η επιστήμη τοποθετούσε τη νωρίτερη ανθρώπινη παρουσία στο νησί γύρω στο 9.000 π.Χ., δηλαδή στα τέλη της Μεσολιθικής περιόδου.

Από την Αφρική στην Ευρώπη – Όχι μέσω ξηράς, αλλά δια θαλάσσης

Η σπουδαιότητα των ευρημάτων της Πρέβελης δεν περιορίζεται μόνο στη χρονολόγησή τους. Το πλέον εντυπωσιακό, όπως επισημαίνει ο Στράσσερ, είναι το γεωγραφικό συμπέρασμα που προκύπτει: οι πρόγονοι του ανθρώπου δεν πέρασαν στην Ευρώπη μέσω της Μ. Ανατολής και της ξηράς διαδρομής, όπως υποστήριζε η κυρίαρχη θεωρία, αλλά χρησιμοποίησαν πλωτά μέσα για να διασχίσουν τη Μεσόγειο.

Πιο συγκεκριμένα, ο Homo Erectus ή κάποιο άλλο συγγενικό είδος, χρησιμοποίησε λέμβους ή πρωτόγονες ναυτικές κατασκευές για να διασχίσει το Αιγαίο Πέλαγος και να περάσει από τη Βόρεια Αφρική στα μεγάλα νησιά του ελληνικού αρχιπελάγους, μεταξύ των οποίων και η Κρήτη.

Μια από τις σημαντικότερες προϊστορικές τοποθεσίες της Ευρώπης

Τα ευρήματα στις σπηλιές και τα καταφύγια βράχων στην Πρέβελη μοιάζουν εντυπωσιακά με εργαλεία που έχουν ανακαλυφθεί σε περιοχές της Αφρικής, χρονολογούμενα 300.000 χρόνια πριν την εμφάνιση του Homo Erectus. Αυτή η τυπολογική ομοιότητα ενισχύει περαιτέρω την άποψη ότι τα αρχαία προανθρώπινα είδη είχαν τις ικανότητες και τα μέσα να πραγματοποιήσουν θαλάσσια ταξίδια.

Η περιοχή του φαραγγιού Πρέβελη αποκτά έτσι όχι μόνο γεωλογικό και φυσιολατρικό ενδιαφέρον, αλλά αναδεικνύεται και ως σημαντικός αρχαιολογικός πυλώνας στην κατανόηση της πρώιμης ανθρώπινης μετανάστευσης στην Ευρώπη.

Οι έρευνες του Στράσσερ παρουσιάστηκαν σε συνέδριο, προκαλώντας έντονο ενδιαφέρον στην επιστημονική κοινότητα. Τα αποτελέσματα αυτά, αν και χρειάζονται περαιτέρω επιβεβαίωση και διεπιστημονική τεκμηρίωση, αμφισβητούν τις μέχρι πρότινος απόλυτες θεωρίες για την αδυναμία των πρώτων ανθρώπων να διασχίζουν θάλασσες.

Αν αποδειχθεί ότι ο Homo Erectus ή συγγενικό του είδος πραγματοποίησε θαλάσσια μετάβαση στην Κρήτη πριν από 130.000 χρόνια, τότε πρόκειται για μία από τις πρώτες καταγεγραμμένες πράξεις ναυσιπλοΐας στην ιστορία της ανθρωπότητας.