Προβληματισμοί στην Ισπανία για τις υπερεντατικές φυτείες ελιάς

Του Κωνσταντίνου Χαρτζουλάκη *

Η γη δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μας γιατί ζητάμε πάρα πολλά από τον πλανήτη μας για να διατηρήσουμε τρόπους ζωής που δεν είναι βιώσιμοι. Είναι μια πραγματικότητα που όλοι γνωρίζουμε, αλλά ελάχιστοι κάνουν κάτι για να σταματήσει η καταστροφική πορεία.

Η καλλιέργεια της ελιάς στην Ισπανία το 1990 κάλυπτε 2.060.820 εκτάρια, το 2010 2.360.000 και το 2021 αυξήθηκε σε  2.770.485 εκτάρια. Η αύξηση της έκτασης μόνο για το 2021 ήταν 0,7 % σε σχέση με το  2020!

Η επέκταση αυτή των ελαιώνων με υπερεντατικές φυτεύσεις (1,5Χ4 μ.) γίνεται τα τελευταία χρόνια σε περιοχές με σιτηρά ή βαμβάκι, σε εδάφη που εκχερσώνονται, αλλά και εκτάσεις με παραδοσιακούς ελαιώνες που εκριζώνονται και αντικαθίστανται με υπερεντατικές φυτείες. Στόχος η μεγιστοποίηση του εισοδήματος των παραγωγών (;) αλλά και των εταιρειών που προωθούν τις υπερεντατικές φυτεύσεις.

Ωστόσο, άρχισαν να αναπτύσσονται σοβαρές ενστάσεις, τόσο σε υπηρεσιακούς παράγοντες όσο και συνεταιριστικές οργανώσεις, για την χωρίς σχεδιασμό αύξηση των υπερεντατικών ελαιώνων. Ενστάσεις που αφορούν την βιωσιμότητα αυτών των ελαιώνων, την βιοποικιλότητα των περιοχών και την διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων. Έντονος είναι ο προβληματισμός για τη διαθεσιμότητα και του εργατικού δυναμικού που θα απασχοληθεί σε άλλες καλλιέργειες.

Στο διεθνές συνέδριο που έγινε στη Χαέν της Ισπανίας από 26-28/5/2022 για την καλλιέργεια της ελιάς σε συνθήκες κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών αλλαγών (CIAO22), ο καθηγητής L. Rallo από το πανεπιστήμιο της Cordoba αναφέρθηκε στους σοβαρούς κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσει η ελαιοκομία της Ισπανίας τα επόμενα χρόνια, που συμμερίστηκε και ο πρόεδρος της DCOOP A. Luque. Και προβληματίζει το γεγονός ότι το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (IOC) δεν παίρνει θέση ενώ μελετά τις επιπτώσεις των μεταβολών του κλίματος στην ελαιοκαλλιέργεια.

Μήπως και στην Ελλάδα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι προβληματισμοί των Ισπανών τόσο από το ΥΠΑΑΤ όσο και από τους παραγωγούς, ιδιαίτερα στις περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας που επεκτείνεται η καλλιέργεια της ελιάς σε εκτάσεις που εγκαταλείπονται από το βαμβάκι και το καπνό; Και όχι μόνο να αποτραπεί η εγκατάσταση υπερεντατικών φυτειών, αλλά και οι φυτείες με ξένες ποικιλίες (arbequina, picual, κλπ), που θα αλλοιώσουν τον χαρακτήρα του Ελληνικού ελαιώνα.

* πρώην Διευθυντής του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών, γεωπόνος – ερευνητής