Προραφαηλίτες: Βικτωριανή τέχνη και design, 1848-1900

Εθνική πινακοθήκη της Ουάσιγκτον 17 Φεβρουάριου  – 19 Μαΐου 2013

Του Γιάννη Τζωρτζακάκη

Αν και η μεγαλύτερη συλλογή έργων, εκτός Μεγάλης Βρετανίας, που ανήκουν στην Αδελφότητα των Προραφαηλιτών βρίσκεται στο Delaware Art Museum των Ηνωμένων Πολιτείων, η Εθνική πινακοθήκη της Ουάσιγκτον (National Gallery of Art, Washington) είναι αυτή που διοργανώνει τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει γίνει ποτέ, εντός και εκτός Μεγάλης Βρετανίας, με έργα που συνδυάζουν την επαναστατικότητα, την επιστημονική ακρίβεια, την ομορφιά και τη φαντασία των Προραφαηλιτών – μια τέχνη που σόκαρε την κοινωνία της Μεγάλης Βρετανίας του δευτέρου μισού του δέκατου ένατου αιώνα. Η έκθεση Προραφαηλίτες: Βικτωριανή τέχνη και σχεδιασμός, 1848-1900 (Pre-Raphaelites: Victorian Art and Design, 1848–1900) περιλαμβάνει πάνω από 130 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, έργα σε χαρτί ή ταπετσαρίες, έργα διακοσμητικών τεχνών που μας βοηθούν να αντιληφθούμε τα ιδανικά του πρώτο μοντέρνου κινήματος της βρετανικής τέχνης.

«Οι Προραφαηλίτες απέρριψαν τους αυστηρούς κανόνες, και επομένως περιορισμούς, της ζωγραφικής τους παράδοσης στην αρχή της Βικτωριανής εποχής», είπε ο Earl A. Powell III, διευθυντής της Εθνικής πινακοθήκης, «και είμαστε ενθουσιασμένοι που εμείς παρουσιάζουμε αυτή την έκθεση στα κοινά μας και είμαστε ευγνώμονες σε όσους με δάνεισαν έργα, είτε από δημόσιες είτε από ιδιωτικές συλλογές, όπως και στους γενναιόδωρους χορηγούς μας».

Η έκθεση οργανώθηκε και σχεδιάστηκε από την Tate Britain σε συνεργασία με τη National Gallery of Art, Washington, ενώ πραγματοποιήθηκε ύστερα από την «ευγενική» χορηγία των Sally Engelhard Pingree καιThe Charles Engelhard Foundation και του Federal Council on the Arts and the Humanities.

Η Αδερφότητα των Προραφαηλιτών (Pre-Raphaelite Brotherhood ή PRB) υδρήθηκε στο Λονδίνο το Σεπτέμβρη του 1848 – σε μια εποχή πολιτικών, αλλά και κοινωνικών, αναταράξεων και αλλαγών για τη Μεγάλη Βρετανία και όχι μόνο. Πολλοί από τους Βικτωριανούς θεωρούσαν η ομορφιά και η πνευματικότητα των πραγμάτων και του κόσμου χάθηκε κατά την έντονη, τότε, εκβιομηχάνιση των πάντων. Έτσι, οι John Everett Millais, Dante Gabriel Rossetti και William Holman Hunt, νεαροί ακόμα και μαθητευόμενοι ζωγράφοι στη Royal Academy of Arts έγιναν οι «πρωτεργάτες» της Αδελφότητας. Πίστευαν ότι η σύγχρονη τους τέχνη δεν ήταν τίποτα άλλο από μια παρακμή και απέρριπταν τα μαθήματα της «σχολής» τους που θεωρούσε τον ζωγράφο Ραφαήλ (1486-1520) ως το αποκορύφωμα της αισθητικής και της τέχνης. Σε αντίθεση, έψαχναν την «έμπνευση» και την «τέχνη» στην τέχνη του μεσαίωνα και της πρώιμης Αναγέννησης. Με αποτέλεσμα, η ανάγνωση αυτή του παρελθόντος να δημιουργήσει μια νέα μορφή βρετανικής τέχνης – είτε ζωγράφιζαν θέματα από τον Shakespeare ή τη Βίβλο, είτε τοπία των Άλπεων είτε απλά τη θέα στην πίσω αυλή από το παράθυρο του σπιτιού τους.

Οι οχτώ ενότητες που αποτελούν την έκθεση, και τις βασικές αρχές της Αδελφότητας,  είναι: Τα πρώτα στάδια, Ιστορία, Λογοτεχνία και μεσαίωνας, Σωτηρία, Φύση, Ομορφιά, Παράδεισος και διακοσμητικές τέχνες και Μυθολογίες.

Εικόνα: Dante Gabriel Rossetti, Beata Beatrix, περ. 1864-1870, λάδι σε καμβά, 86.4 x 66 εκ. (34 x 26 ιν.), Tate. Presented by Georgiana, Baroness Mount-Temple in memory of her husband, Francis, Baron Mount-Temple 1889.