Στο επόμενο χρονικό διάστημα θα ξεκινήσει η κατασκευή των πέντε ελεγχόμενων κέντρων στην ενδοχώρα, συνολικής χωρητικότητας 8.000 θέσεων, σε Δυτική Κρήτη, Αγρίνιο, Λιβαδειά, Λαμία και Ριτσώνα. Χώροι για τη δημιουργία νέων καταυλισμών αναζητούνται επίσης σε Αρτα και Φωκίδα. Όσον αφορά στο σχέδιο αποσυμφόρησης των νησιών, ο κυβερνητικός σχεδιασμός αντιμετωπίζει δυσκολίες, δεδομένου ότι καθημερινά φθάνουν στα νησιά εκατοντάδες άνθρωποι από την Τουρκία.
Τις τελευταίες έξι εβδομάδες έχουν συνολικά μεταφερθεί στην ενδοχώρα 9.000 αιτούντες άσυλο, οπότε από τις 20.000 θέσεις που είχαν εξευρεθεί, απομένουν 11.000, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές. Στο ίδιο χρονικό διάστημα 9.747 πρόσφυγες και μετανάστες πέρασαν από την Τουρκία στα νησιά.
Η μεταφορά των αιτούντων άσυλο στην ενδοχώρα δεν πρόκειται να σταματήσει και μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αποσυμφόρησης, τη μεταφορά δηλαδή ακόμα περίπου 10.000 ατόμων σε δομές στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ωστόσο δεν θα έχει τα ίδια χαρακτηριστικά όπως τώρα, με την έννοια ότι δεν σχεδιάζεται να συνεχίσουν να μεταφέρονται άνθρωποι τόσο μαζικά. Με αυτούς τους ρυθμούς χρειάζεται να «βρίσκουμε» 10.000 νέες θέσεις κάθε μήνα, τονίζουν στελέχη της υπηρεσίας πρώτης υποδοχής.
Πώς όμως θα περιοριστεί ο αριθμός όσων διαμένουν στα κέντρα υποδοχής των νησιών έτσι ώστε να μην ξεπερνούν τους αριθμούς που έχουν ανακοινωθεί αναφορικά με τη χωρητικότητα των κλειστών κέντρων;
Η κυβέρνηση έχει επενδύσει πολλά στο αποτρεπτικό μήνυμα του συνόλου των νέων μέτρων που έχουν εξαγγελθεί: κλειστά κέντρα, αυστηροποίηση του συστήματος ασύλου, γρήγορες διαδικασίες, φύλαξη των συνόρων. Ο στόχος είναι, σε συνδυασμό με τις κινήσεις που πραγματοποιούνται σε διπλωματικό επίπεδο, να μειωθούν δραστικά οι ροές από την Τουρκία τουλάχιστον στο περυσινό επίπεδο. Κύριο εργαλείο είναι η εφαρμογή του νέου νόμου για το άσυλο από τις αρχές του 2020 σε συνδυασμό με την αύξηση του προσωπικού που έχει προβλεφθεί. Δεδομένου ότι το 99% όσων φθάνουν υποβάλλει αίτημα ασύλου, η πιθανότητα το αίτημα αυτό να γίνει δεκτό θα κρίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα (μέχρι 25 ημέρες).
«Αρχικά λοιπόν θα κρίνεται αν το αίτημα ασύλου που υποβάλλεται είναι παραδεκτό ή μη παραδεκτό. Γι’ αυτό τον λόγο στον νέο νόμο προβλέπεται η λίστα ασφαλών χωρών προέλευσης. Τα άτομα που προέρχονται από αυτές τις χώρες είναι φανερό ότι δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας και άρα μπορούν να επιστρέφονται στις χώρες τους», εξηγούν πηγές του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
Όσον αφορά στην πιθανότητα ένας αιτούμενος άσυλο να κινδυνεύει συγκεκριμένα, λόγω των σεξουαλικών του προτιμήσεων για παράδειγμα, οι ίδιες πηγές διευκρινίζουν ότι η λίστα ασφαλών χωρών προέλευσης καταρτίζεται με βάση το αν υπάρχει επαρκές σύστημα δικαίου στη χώρα, στο οποίο να μπορεί να αναζητήσει προστασία ο πολίτης, και όχι η πιθανή δράση ακραίων ομάδων.
Όσων το αίτημα ασύλου κριθεί παραδεκτό, στη συνέχεια θα μετακινούνται σε ελεγχόμενο κέντρο διαμονής στην ενδοχώρα. «Ολα τα κέντρα φιλοξενίας θα γίνουν ελεγχόμενα», με την έννοια ότι θα επιβάλλονται αυστηροί κανόνες διαμονής και εισόδου και εξόδου με συγκεκριμένες ποινές για τη μη τήρησή τους. Δεν είναι δυνατόν να μπορεί ο καθένας να πηγαίνει όπου θέλει, να κάνει ό,τι θέλει και ταυτόχρονα να επωφελείται από τις υπηρεσίες που παρέχονται δωρεάν. Υπάρχουν δικαιώματα αλλά υπάρχουν και υποχρεώσεις», τονίζουν οι ίδιες πηγές.
Η παραμονή σε κλειστά κέντρα για όσους το αίτημά τους κρίνεται μη παραδεκτό, και εφόσον επιθυμούν να συνεχίσουν τη διαδικασία μέσω του συστήματος εξέτασης των αιτημάτων ασύλου, σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία μπορεί να φτάσει τους 16 μήνες, ενώ εφόσον υπάρξει παραβατική ενέργεια μπορεί να παραταθεί για ακόμα 16 μήνες. Οσον αφορά τις επιστροφές στην Τουρκία, τα κλειστά κέντρα θα δώσουν τη δυνατότητα να οργανώνονται άμεσα, εφόσον όσων το αίτημα ασύλου απορρίπτεται δεν υπάρχει πιθανότητα να εξαφανίζονται όπως συμβαίνει έως τώρα. Προκειμένου να εξομαλυνθούν οι σχέσεις με τους δημάρχους των πέντε νησιών –Λέσβου, Σάμου, Χίου, Κω και Λέρου– όπου σχεδιάζεται η λειτουργία των κλειστών κέντρων και να αποκατασταθεί η συνεργασία σε βάση συνυπευθυνότητας, εξετάζεται η πιθανότητα να δοθούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση περισσότερες αρμοδιότητες όσον αφορά τη διαχείριση τόσο του φαινομένου όσο και των ίδιων των δομών υποδοχής και φιλοξενίας.