Εκρηκτικές διαστάσεις παίρνει στην Κρήτη το φαινόμενο της «εκδικητικής πορνογραφίας». Πάνω από τα μισά περιστατικά που καταγράφονται στην επαρχία αφορούν το νησί μας. Θύματα είναι ανήλικα παιδιά, στο πρώιμο εφηβικό στάδιο. Τις περισσότερες φορές είναι κορίτσια, τα οποία ζητούν τη συνδρομή των ειδικών για το μαρτύριο που περνάνε.
Οι παγίδες που «κρύβει» το αχανές περιβάλλον του διαδικτύου είναι πολλές και ποικίλες. Εκτεθειμένοι στους κινδύνους που ξεφυτρώνουν» σαν τα… κεφάλια της «Λερναίας Ύδρας», είναι άνθρωποι όλων των ηλικιών. Άλλωστε, αρκετές είναι περιπτώσεις με ενήλικους που έπεσαν θύματα απάτης ή εκβιασμού, οι οποίες κι έχουν δει τα τελευταία χρόνια το φως της δημοσιότητας.
Η Κρήτη μαστίζεται ιδιαίτερα από «αφαιμάξεις» τραπεζικών λογαριασμών και επενδύσεις «μαϊμού».
Όλες οι παραπάνω επισημάνσεις έγιναν το περασμένο Σάββατο, στην ημερίδα που διοργάνωσαν στο Ρέθυμνο το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνης, σε συνεργασία με το «Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια» (CSI Institute).
Η εκδήλωση φιλοξενήθηκε στον Δημοτικό Κήπο. Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Travel Edition, με θέμα: «Κίνδυνοι και κανόνες ασφάλειας στο διαδίκτυο: Πώς να προστατέψετε τα παιδιά σας», υπό την αιγίδα του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
Κεντρικοί ομιλητές ήταν ο κ. Μανόλης Σφακιανάκης, αντιστράτηγος ε.α. της ΕΛ.ΑΣ και πρόεδρος του Ινστιτούτου CSI και η κ. Κέλλυ Ιωάννου, λέκτορας Εγκληματολογίας και ιδρύτρια Traumahelp, Διευθύντρια του Ινστιτούτου CSI.
Τα στοιχεία που παρουσίασαν προκαλούν προβληματισμό.
Πώς «διαλύονται» οικογένειες
«Το θέμα είναι μεγάλο και σοβαρό. Κάποιοι νομίζουν ότι πάμε να πούμε «Κλείστε τα όλα, πετάξτε τα και τελειώσαμε». Εμείς ήρθαμε εδώ για να σας μάθουμε το διαδίκτυο. Θέλουμε να μεταλαμπαδεύσουμε τη γνώση: ότι το διαδίκτυο είναι φως. Αν δεν ξέρεις να πάρεις το φως, είσαι μέσα σε ένα σκοτάδι που θα σε «φάνε»: Έχουμε ανθρώπους που έχουν αυτοκτονήσει, έχουμε ανθρώπους που έχουν εξοντώσει και σκοτώσει, έχουμε ανθρώπους τους οποίους χάνουμε καθημερινά κι έχουμε τελευταία τους ανθρώπους που χάνουν όλη τους την περιουσία» περιέγραψε ο κ. Μανόλης Σφακιανάκης, αντιστράτηγος ε.α. της ΕΛ.ΑΣ και πρόεδρος του Ινστιτούτου CSI.
Παρατήρησε, δε, πως «Η νέα φτωχοποίηση στην Ελλάδα γίνεται δυστυχώς μέσα από το διαδίκτυο. Έχουμε γύρω στα 650 με 700 εκατομμύρια ευρώ – πρώτοι υπολογισμοί – τα τελευταία δύο χρόνια σε απάτες και σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Άρα, γύρω στα 150 εκατομμύρια είναι η αφαίμαξη από τραπεζικούς λογαριασμούς και γύρω στα 450 εκατομμύρια είναι η αφαίμαξη από επενδύσεις «μαϊμού» σε κρυπτονομίσματα!».
Όπως είπε, «Το διαδίκτυο είναι καλό, είναι ωραίο, όμως έχει κινδύνους. Οι κίνδυνοι είναι και για τα παιδιά σας. Όταν «παρκάρεις» το παιδί σου όλο το καλοκαίρι στο διαδίκτυο, μετά τον Σεπτέμβρη δεν μαζεύεται. Κι έχουμε οικογενειακές κρίσεις, κι έχουμε εξοντώσεις παιδιών μέσα από διάφορα που γίνονται. Και το χειρότερο: Διαλύονται οικογένειες! Γιατί, το παιδί δεν γίνεται καλά μετά. Άρα, μέτρον άριστον. Πρέπει να βάλουμε τα παιδιά σε κανόνες».
Οι άμεσες απειλές για τα παιδιά
Ο κ. Σφακιανάκης σταχυολόγησε τους κινδύνους που έχουν να κάνουν με τα παιδιά: «Πρώτος κίνδυνος είναι ο εθισμός. Δεύτερος κίνδυνος είναι το bullying – μέσα από το cyber bullying. Τρίτος κίνδυνος είναι να εθιστεί σε κάποιο παιχνίδι τζόγου και να αρχίσει να εκταμιεύει χρήματα και να χάνουμε χρήματα. Έχουμε πολλές περιπτώσεις παιδιών που παίρνουν κι εξαφανίζουν χρήματα από τους γονείς χωρίς (οι τελευταίοι) να το ξέρουν, κι όλα αυτά χάνονται στη συνέχεια. Τέταρτος κίνδυνος είναι το παιδί μας να μην θέλει να πάει στο σχολείο: Να εγκαταλείψει σιγά-σιγά το σχολείο επειδή έχει εθιστεί στο διαδίκτυο».
Τα παραδείγματα φαντάζουν ακραία, ωστόσο είναι πέρα για πέρα αληθινά.
Σύμφωνα με τον Χανιώτη Αντιστράτηγο ε.α της ΕΛ.ΑΣ οι γονείς θα πρέπει άμεσα να κινητοποιηθούν «Όταν τα παιδιά αρχίζουν και ξεκόβουν από την οικογένεια. Το παιδί απομονώνεται, αποξενώνεται και έχεις ένα παιδί σε μία «φυλακή», σε ένα δωμάτιο».
Η λύση που προτείνει, είναι μία: Η οικογένεια. «Όταν βλέπεις το πρόβλημα, το ξέρεις. Ο γονιός ξέρει αν το παιδί του έχει πρόβλημα. Άρα, τι κάνεις; Ψυχολόγο, ψυχίατρο αν χρειαστεί. Υπάρχουν παιδιά που δεν δέχονται κανένα. Εκεί έχεις χάσει τη μπάλα. Κι εκεί πάμε σε ακραία φαινόμενα που πας το παιδί με το ζόρι στον γιατρό».
Γυρισμός υπάρχει, όπως υποστήριξε ο κ. Σφακιανάκης, «Αρκεί να ακούσει τη θεραπεία το παιδί. Τώρα έχουμε στην Ελλάδα γύρω στα 300-400 παιδιά που πάνε για απεξάρτηση από το διαδίκτυο. Έχουμε παιδιά σε όλο τον κόσμο εξαρτημένα από το διαδίκτυο».
Χαρακτηρίζοντας τον εθισμό «ψυχική ασθένεια», πρόσθεσε: «Υπάρχουν άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που έχουν το πρόβλημα μέσα στο σπίτι τους, το βάζουν κάτω από το χαλάκι, δεν το βλέπουν, όμως κάποια στιγμή αυτό το πρόβλημα θα σκάσει. Και γι’ αυτό και ενεργοποιούμαστε».
Οι ενήλικοι μπορούν να υποστούν ακριβώς τα ίδια με τους ανήλικους: Εθισμό, απειλές και bullying.
«Χρειάζεται να υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ παιδιού και γονιού. Αυτό είναι το γιατρικό» σχολίασε ο κ. Σφακιανάκης, λέγοντας πως «Οι μεγάλοι το πρώτο πράγμα που έχουν ως πρόβλημα είναι η οικονομική αφαίμαξη. Δεύτερο είναι οι γνωριμίες ερωτικού περιεχομένου που έχουν κλείσει πάρα πολλά σπίτια. Τρίτο, είναι οι εκβιασμοί και οι απειλές από κακόβουλους μέσα στο διαδίκτυο: Έχουν ανοιχτεί σε πολλά πράγματα (είτε με συναλλαγές, είτε με ερωτικές σχέσεις) κι αρχίζουν από κάπου κι εκβιάζονται. Έτσι, παρατηρούμε μία αύξηση του φαινομένου της λήψης ψυχοφαρμάκων».
Στον ενήλικο πληθυσμό, ο πρόεδρος του Ινστιτούτου CSI συνιστά «Να προσέξει τα οικονομικά του, να μην «τσιμπάει» ότι του λένε να πάει να δίνει. Το δεύτερο είναι τα ερωτικά του και το τρίτο είναι μην εθιστεί παραπάνω από όσο πρέπει σε αχανές διαδίκτυο, που μπορεί να είναι ό,τι καλύτερο και ό,τι χειρότερο συγχρόνως».
Πρωταγωνιστεί – αρνητικά- η Κρήτη
Η κ. Κέλλυ Ιωάννου, λέκτορας εγκληματολογίας και διευθύντρια του διεθνούς ινστιτούτου κυβερνοασφάλειας παρομοίασε το διαδίκτυο με την… Λερναία Ύδρα: «Εκεί που βλέπουμε ότι υπάρχει ένας κίνδυνος – αντιμετωπίζουμε ένα «κεφάλι» και το «κόβουμε» – ξεπηδά ένα άλλο πρόβλημα. Τι σημαίνει αυτό: Η τεχνολογία εξελίσσεται. Μαζί με την τεχνολογία, όμως, εξελίσσονται και οι κίνδυνοι».
Ως κλινική εγκληματολόγος, αντιμετωπίζει περιστατικά για να κάνει αποκατάσταση του ηλεκτρονικού τραύματος.
«Στα δέκα περιστατικά που έχω από επαρχία, τα έξι είναι από Κρήτη: θύματα παιδιά 12, 13 χρονών» ανέφερε.
«Το φαινόμενο που κάποιοι ονομάζουν (λάθος κατ’ εμέ) «εκδικητική πορνογραφία» πλήττει τα σχολεία της χώρας: κι ιδιαίτερα της επαρχίας κι ιδιαίτερα της Κρήτης!» συμπλήρωσε και συνέχισε: «Έχω τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο δέκα περιστατικά από ανήλικα θύματα, κυρίως κορίτσια, στην Κρήτη και δεν γίνεται τίποτα, γιατί σε επίπεδο σχολείου οι καθηγητές – και δικαίως – λένε ότι «αυτό το πράγμα έχει γίνει εξωσχολικά». Τα παιδιά τα οποία διαπράττουν κάτι τέτοιο, δηλαδή παίρνουν μία φωτογραφία μίας κοπέλας, τη διακινούν και τη δημοσιεύουν ή ένα βίντεό της, θεωρούν ότι δεν θα τιμωρηθούν ποτέ. Τα παιδιά που έχουν πληγεί από αυτό το φαινόμενο, μπαινοβγαίνουν στα νοσοκομεία από κρίσεις πανικού, από απόπειρες αυτοκτονίας. Και κανείς δεν μιλάει! Κι όταν παίρνουν οι γονείς τηλέφωνο, το πρώτο πράγμα που τους ενδιαφέρει είναι πώς θα το αντιμετωπίσουν όλο αυτό σε επίπεδο ποινικό – τι να κάνουν. Δεν σκέφτονται την ψυχολογία του παιδιού, που έχει κυκλοφορήσει σε μία επαρχία μία τέτοια φωτογραφία και αυτό το παιδί δεν μπορεί να ξανακυκλοφορήσει, να ξαναβγεί έξω, να κοινωνικοποιηθεί! Ήδη έχουν γίνει κάποιες κινήσεις κι έγινε πλέον κακούργημα».
Τα θέματα που έθιξε έχουν τεράστιες κοινωνικές προεκτάσεις. «Το ζήτημα είναι να ενημερωθούν και τα παιδιά, ότι πρέπει να είμαστε ευσυνείδητοι ψηφιακοί πολίτες. Τι σημαίνει αυτό: να μην μιλάμε μόνο για τα θύματα, να καταλαβαίνουν και τα παιδιά από μικρή ηλικία πως ο,τι ενέργεια κάνω στο διαδίκτυο με στιγματίζει! Ξέρετε πόσα παιδιά, που μπορεί να είναι άριστοι μαθητές κατά τ’ άλλα, δεν περνούν σε πανεπιστήμια, δεν επιλέγονται σε δουλειές, γιατί στα 12 και στα 13 είχαν κάνει μία απερίσκεπτη κίνηση για «πλάκα» κι αυτό τους στιγματίζει, γιατί μένει το ψηφιακό ίχνος, η ψηφιακή ταυτότητα;» επισήμανε η κ. Ιωάννου.
Στην Κρήτη δεν έχουμε μόνο πολλά φαινόμενα απλής εκδικητικής πορνογραφίας , αλλά όπως αποκάλυψε η ίδια «και προϊόν deep fake που είναι μία τεχνολογία απ’ την οποία μπορούν να πάρουν το πρόσωπο μιας κοπέλας από τα προφίλ της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να δημιουργηθεί ένα τέτοιο βίντεο. Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, δεν θα το καταλάβεις».
Οι κλειστές κοινωνίες και τα ταμπού που πρέπει να «σπάσουν»
Η διευθύντρια του διεθνούς ινστιτούτου κυβερνοασφάλειας κάλεσε την τοπική κοινωνία να «σπάσει» αυτά τα ταμπού.
«Οι κλειστές κοινωνίες φταίνε γιατί στις κλειστές κοινωνίες είμαστε όλοι γνωστοί μεταξύ μας, οπότε αν έχω ένα παιδί που έχει μία «α» παραβατική συμπεριφορά, θέλω να το κρύψω, να μην βγω και πω ότι το παιδί μου έχει κάποιο πρόβλημα – λέω ότι πάντα φταίει ο άλλος. Αυτό είναι το ένα θέμα» τόνισε. «Το άλλο θέμα είναι ότι ο κόσμος δεν μιλάει: δεν έχει μάθει να απευθύνεται σε ψυχικές δομές, να πει ότι θέλει να αναζητήσει βοήθεια. Γιατί όσοι σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο φοβούνται ότι θα στιγματιστούν δύο και τρεις φορές».
Ένα άλλο τεράστιο θέμα που αντιμετωπίζει η κ. Ιωάννου είναι αυτό το διαδικτυακού εθισμού. «Στα δέκα περιστατικά τα εννιά είναι παιδιά εθισμένα. Τα παιδιά δεν είναι όπως ήταν παλιά, γιατί τους έχει απορροφήσει η οθόνη. Και η οθόνη γεννά δυστυχισμένα παιδιά. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουν ανέβει τόσο πολύ τα ποσοστά κατάθλιψης σε νεαρές ηλικίες» διαπίστωσε κλείνοντας.
Την εκδήλωση συντόνισε η κ. Ανδρονίκη Μπογά ψυχολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης Ρεθύμνου.
«Η δράση γίνεται στο πλαίσιο της πρόληψης της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου και γενικότερα, μέσα στο πλαίσιο προαγωγής της ψυχοκοινωνικής Υγείας. Είναι μία ενημέρωση για την ορθή χρήση αυτού του μέσου, που είναι ούτως ή άλλως μέσα στη ζωή τη δική μας και των παιδιών, ώστε να προλάβουμε επικίνδυνες συμπεριφορές» ανέφερε η ίδια σε δηλώσεις της.
Χαιρετισμό απηύθυνε μεταξύ άλλων και ο πρόεδρος του Κέντρου Πρόληψης Ρεθύμνου και περιφερειακός σύμβουλος, Γιάννης Παρασύρης, ο οποίος υπογράμμισε: «Το Κέντρο Πρόληψης Ρεθύμνου καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς προχωρά σε αντίστοιχες δράσεις που αφορούν τόσο μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης – έχουμε μία αγαστή συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα. Και σε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών και φυσικά των φοιτητών του πανεπιστημίου».