Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας
Δημοσιογράφος Ι.F.J
Ήταν 6 Αυγούστου του 1936 όταν ο Γιόσεπ Σουνιόλ, πρόεδρος της Μπαρτσελόνα και βουλευτής της αριστεράς συνελήφθη και εκτελέστηκε από τα στρατεύματα του Φράνκο, στις πρώτες μέρες του ισπανικού εμφυλίου.
Μια σπουδαία προσωπικότητα, ένα τραγικό τέλος και μια ιστορία άρρηκτα συνδεδεμένη με την Μπαρτσελόνα και την πολιτική της “υπόσταση”. Το τελευταίο της κεφάλαιο γράφτηκε στην ανεμοδαρμένη κορυφογραμμή της Γκουανταράμα… Σαν σήμερα πριν από 77 χρόνια…
Ήταν 6 Αυγούστου του 1936 όταν ο Γιόσεπ Σουνιόλ, πρόεδρος της Μπαρτσελόνα και βουλευτής της αριστεράς συνελήφθη και εκτελέστηκε από τα στρατεύματα του Φράνκο, στις πρώτες μέρες του ισπανικού εμφυλίου. Το τραγικό τέλος, λένε, ήρθε από μια λανθασμένη κίνηση του Σουνιόλ, καθώς περνώντας ανάμεσα από τα βουνά, θεώρησε πως βρίσκονταν σε φιλικό έδαφος, έκρινε όμως λάθος…
Μέλος της Μπάρσα, πολιτική δήλωση
Το χρονικό ενός… προαναγγελθέντος θανάτου άρχισε πολλά χρόνια νωρίτερα, το 1925 και κατά την διάρκεια της δικτατορίας του Ριβέρα, o νεαρός δικηγόρος, γόνος εύπορης οικογένειας από την Καταλονία, έγινε μέλος του ποδοσφαιρικού κλαμπ της Μπαρτσελόνα, σε μια κίνηση – δήλωση πολιτικών φρονημάτων.
Ο Σουνιόλ επέλεξε την πολιτική του στάση, την ώρα που στους “μπλαουγράνα” απαγορεύονταν να χρησιμοποιούν την σημαία ή τον ύμνο τους ή οτιδήποτε καταλανικό. Προερχόμενος από αριστερή οικογένεια, ο Σουνιόλ ήταν ήδη μέλος της Accio Catalana, ενός αριστερού κινήματος που ζητούσε την ανεξαρτησία της Καταλονίας και η ενασχόλησή του με την Μπαρτσελόνα ήρθε σαν φυσική συνέπεια.
Το τότε γήπεδο των “μπλαουγράνα” έγινε σημείο συνάντησης των πολιτικοποιημένων Καταλανών και “κόκκινο πανί” για τον Ριβάρα. Το 1925 και έπειτα από ένας αγώνα ο οποίος μετατράπηκε σε αντικαθεστωτική διαμαρτυρία, το καθεστώς έβαλε λουκέτο στο γήπεδο για έξι μήνες, ενώ λίγο αργότερα ο πρόεδρος του συλλόγου Ζοάν Γκαμπέρ οδηγήθηκε στην εξορία.
Το 1928, τρία χρόνια μετά την ένταξή του συλλόγου και εν μέσω θερμού πολιτικού κλίματος, ο Σουνιόλ εξελέγη στο διοικητικό συμβούλιο της Μπαρτσελόνα και αργότερα στην θέση του προέδρου της Καταλανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου.
Παράλληλα, ξεκίνησε την ενασχόλησή του με την δημοσιογραφία και το 1930 δημιούργησε την δική του, εβδομαδιαία εφημερίδα με την ονομασία “La Rambla”, μέσω της οποίας δημοσίευε αυτούσιες τις πολιτικές του πεποιθήσεις για την εργατική τάξη, την ανεξαρτησία της Καταλονίας αλλά και το ποδόσφαιρο ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας.
«Για τον αθλητισμό και την κοινωνία»
“Το να μιλάς για αθλητισμό σημαίνει να μιλάς για το έθνος, τον ενθουσιασμό για την αισιόδοξη πάλη των νιάτων. Το να μιλάς για εθνικότητα σημαίνει να μιλάς για τον καταλανικό πολιτισμό, τον φιλελευθερισμό, τη δημοκρατία και την πνευματική προσπάθεια”, ήταν η εξήγηση που ο ίδιος έδινε μέσω της αρθρογραφίας του.
Το 1929, η παγκόσμια οικονομική κρίση, παρασύρει και την Ισπανία, η δικτατορία του Ριβέρα καταρρέει και εγκαθιδρύεται η 2η Ισπανική Δημοκρατία (1931). Ο Σουνιόλ, εκτελεστικός διευθυντής τότε στο κλαμπ της Βαρκελώνης, εκλέγεται αντιπρόσωπος του πολιτικού κόμματος Esquerra Republicana de Catalunya, στο κοινοβούλιο της Μαδρίτης, αλλά η κατάσταση στην Μπαρτσελόνα, την οποία έχει επίσης καταρρακώσει η οικονομική κρίση, δεν είναι καθόλου καλή…
Η ομάδα “αποψιλώνεται” και πολλοί ποδοσφαιριστές οδηγούνται στην έξοδο, μεταξύ των οποίων και ο κορυφαίος Πεπ Σαμιτίερ, ο οποίος μεταγράφηκε στην Ρεάλ Μαδρίτης, εξωθούμενος ουσιαστικά από την ίδια του την ομάδα. Την ίδια ώρα, η πολιτική καριέρα του Σουνιόλ απογειωνόταν, με τον πρόεδρο πλέον της Μπαρτσελόνα να εκλέγεται βουλευτής του ERC, σε μια εποχή που το ρεπουμπλικανικό κόμμα λάμβανε μέχρι και 47% σε ποσοστά στην καταλανική βουλή.
Κάπου εκεί ξεκίνησαν και τα προβλήματα για το στέλεχος των “μπλαουγράνα”, που βρίσκει απέναντι του εσωτερικούς αντιπάλους μέσα στην διοίκηση του συλλόγου, οι οποίοι παρόλο που συντάσσονται με την ιδέα της ανεξαρτησίας, δεν συμμερίζονται τις αριστερές του πεποιθήσεις. Η ισχυρή προσωπικότητά του, όμως, όπως και η πολιτική του ηγετική φυσιογνωμία νίκησαν…
Εν τέλει, το 1935 και αφού είχε ήδη αρνηθεί μία φορά, δέχτηκε την πρόταση να αναλάβει χρέη προέδρου στην Μπαρτσελόνα, συμφιλιώθηκε με τον Σαμιτιερ και αφού πέτυχε να ξαναφέρει τον κόσμο στο γήπεδο, οδήγησε τον σύλλογο στην οικονομική ανάταση. Οι “μπλαουγράνα” κατέκτησαν το πρωτάθλημα Καταλονίας και έφτασαν μέχρι τον τελικό Κυπέλλου κόντρα στην ήδη δυνατή Ρεάλ Μαδρίτης, η οποία κατέκτησε το τρόπαιο χάρη στη μεγαλειώδη εμφάνιση του… Καταλανού “θρυλικού” τερματοφύλακά της, Ρικάρντο Θαμόρα.
«Κόκκινο πανί» για τους φασίστες
Ο Γιόσεπ Σουνιόλ έγινε πρόεδρος-μάρτυρας της Μπαρτσελόνα, στο ξεκίνημα μόλις του ισπανικού εμφυλίου. Στις 6 Αυγούστου του 1936. Νωρίτερα, κατάφερε να κρατήσει την ομάδα της Καταλονίας ανεξάρτητη όταν διπλωματικά ανακοίνωσε μέσω του διοικητικού συμβουλίου, πως η Μπαρτσελόνα θα γινόταν η «ομάδα των εργατών».
Ο ίδιος αποτελούσε “κόκκινο πανί” για τους φασίστες του Φράνκο αλλά δεν σταμάτησε την αντιστασιακή του δράση… Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονταν και το μοιραίο ταξίδι, όταν έφυγε από την Βαρκελώνη για τελευταία φορά με προορισμό αρχικά την Βαλένθια και έπειτα την πολιορκημένη Μαδρίτη. Ενα ταξίδι που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ… Οι λόγοι του ταξιδιού ήταν πολιτικοί, ο σκοπός του ήταν να συμμετάσχει σε μια συνάντηση με μέλη αριστερών, αντιστασιακών οργανώσεων, όμως δεν πρόλαβε.
Η εκτέλεση, ο διασυρμός, η αναγνώριση
Το πρωί της 5ης Αυγούστου, ο Σουνιόλ μαζί με δύο ακόμη άτομα, διένυε τον δρόμο που ένωνε την Κορούνια με την Μαδρίτη, κοντά στην Γκουανταράμα. Στο αυτοκίνητο ανέμισε η καταλανική σημαία καθώς είχε την ιδιότητα του βουλευτή. Σύμφωνα με την άποψη που έχει υπερισχύσει, ο πρόεδρος της Μπαρτσελόνα δεν εκτίμησε σωστά στην κατάσταση, θεώρησε ότι βρίσκεται σε φιλικά εδάφη αλλά έπεσε σε μπλόκο των φασιστών του Φράνκο, οι οποίοι τον αναγνώρισαν και συνελήφθη. Εκτελέστηκε μία ημέρα αργότερα, η εφημερίδα του, η Λα Ράμπλα, δημοσίευσε την είδηση του θανάτου του, τρεις μέρες αργότερα και το τραγικό νέο, επιβεβαιώθηκε μια εβδομάδα μετά, ενώ το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ.
Το καθεστώς του Φράνκο προσπάθησε να διασύρει το όνομα του Σουνιόλ και να σβήσει την ιστορική μνήμη των Καταλανών. Το προσπάθησε, χαρακτηρίζοντάς τον «αντί-Ισπανό», ακόμη και με τον τρόπο που έγραψε το όνομά του στο μνημείο που υπάρχει, στα καστιγιάνικα και όχι τα καταλανικά (σ.σ Sunol και όχι Sunyol). Διεσώθη, όμως, και έμεινε για πάντα στις συνειδήσεις των Καταλανών, ως ο «πρόεδρος – μάρτυρας της Μπαρτσελόνα».
Έστω κι αν χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια ώστε να αναγνωριστεί από την σύγχρονη Μπαρτσελόνα. Προηγήθηκαν οι σφοδρότατες διαμαρτυρίες των οπαδών του συλλόγου, δημοσιογραφικές έρευνες και η δημιουργία της Els Amics de Josep Sunyol (σ.σ σύλλογοι φίλων του Σουνιόλ), μέχρι ο σύλλογος να αναγνωρίσει τον άνθρωπο, αδιαφορώντας για τα πολιτικά πάθη που πιθανότατα να προκαλούσε μια τέτοια κίνηση. Όπως και να χει, ο Γιόσεπ Σουνιόλ αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της Μπαρτσελόνα, άρρηκτα συνδεδεμένο με την πολιτική «υπόσταση» του συλλόγου. Και αυτό δεν θα αλλάξει.