Η «ανάπτυξη» που ευαγγελίζονται οι κυβερνώντες έχει αφήσει ήδη το βαθύ αποτύπωμά της στην ελληνική κοινωνία.
Το έχει καταφέρει με παραπάνω από ένα εκατομμύριο επισήμως ανέργους, με τρομερές μειώσεις μισθών που αν τις υπολογίσουμε από το 2009 φθάνουν ακόμα και το 50% του μισθού, με ταυτόχρονη εκτίναξη της φορολογίας σε σημείο να μην φθάνουν έξι από τους δώδεκα μισθούς για να καλύψουν τα φορολογικά βάρη (σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα).
Παράλληλα σε όλα αυτά εντείνεται μια συνεχής πίεση σε δικαιώματα εργασιακά τα οποία καταχτήθηκαν – όχι με κόπο – αλλά με αίμα εργατών, πραγματικό αίμα. Από τα γεγονότα του Σικάγο, στην αγροτική εξέγερση στο Κιλελέρ, τίποτα δεν χαρίστηκε στους ανθρώπους του μόχθου.
Όλα αυτά γκρεμίζονται ένα – ένα από το 2009 μέχρι σήμερα μεθοδικά από τους κυβερνώντες. Από κοντά και οι τραμπούκοι θρασύδειλοι κουμπουροφόροι της Χρυσής Αυγής που ψηφίζουν κάθε αντεργατικό νόμο. Προσπαθούν με νύχια και με δόντια να ρίχνουν τα μεροκάματα και όταν πέφτουν στην χαλαρή για αυτούς τσιμπίδα του νόμου μυξοκλαίνε ξεφτιλίζοντας κάθε έννοια αξιοπρέπειας και ηθικής.
Απέναντι σε αυτή την λαίλαπα υπάρχει μια ελπίδα. Ενστικτωδώς ο λαός κατάλαβε ότι «αν πεινάσει ο γείτονάς μου θα πεινάσω και εγώ». «Αν κόψουν το ρεύμα στον γείτονά μου θα το κόψουν και σε εμένα». Ο λαός αυτό-οργανώθηκε. Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός της ταχύτατης σύστασης λαϊκών συσσιτίων. Είναι δυνατή πράξη αλληλεγγύης η επανασύνδεση του ρεύματος από πολίτες προς πολίτες. Είναι συγκινητική η προσπάθεια συγκέντρωσης τροφίμων, ρούχων και φαρμάκων που αυτόνομες συλλογικότητες όπως, ενδεικτικά, οι «γιατροί του κόσμου» (και τόσες άλλες) πραγματοποιούν. Είναι αξιέπαινη η προσπάθεια για να μην προχωρήσουν πλειστηριασμοί και κατασχέσεις.
Τα κινήματα αλληλεγγύης είναι εδώ, προσφέρουν ανάσα στους πλέον χτυπημένους από την κρίση συμπολίτες μας και το κάνουν αθόρυβα, μακριά από κάμερες και δημοσιότητα. Το κάνουν με αξιοπρέπεια.
Το πρώτο βήμα αντίστασης – αλληλεγγύη – έγινε. Το δεύτερο βήμα είναι η εξασφάλιση αξιοπρεπούς εργασίας. Γιατί η εργασία φέρνει ζωή, φέρνει οικονομική επάρκεια, φέρνει ικανοποίηση των αναγκών σε ένα σπίτι.
Μας λένε συνεχώς πως η «ανάπτυξη» θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Ψέμα! Οι μεγάλες επενδύσεις που ευαγγελίζονται είναι μια φενάκη. Οι θέσεις εργασίας εκεί είναι ελάχιστες, είναι κακοπληρωμένες, είναι εξοντωτικές και με κανένα εργασιακό δικαίωμα. Όμως η ανάγκη για εργασία είναι ακρογωνιαίος λίθος κάθε κοινωνίας. Πρέπει να δουλέψουμε, δεν μπορούμε να πεθάνουμε άπραγοι. Σωστά! Τη λύση όμως έρχεται να δώσει και πάλι η αυτό-οργάνωση των εργατών.
Επιχειρήσεις εγκαταλείπονται υπερχρεωμένες από τους παλιούς ιδιοκτήτες. Εργάτες μένουν στο δρόμο – οικογένειες ολόκληρες. Όχι παντού. Υπάρχουν παραδείγματα προσπαθειών να αυτό-οργανωθούν οι εργάτες και να λειτουργήσουν μονάχοι τους τις επιχειρήσεις αυτές. Η ΒΙΟΜΕ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Δεν είναι το μόνο! Κολεκτίβες εργασίας – συνεργατικά εγχειρήματα – κοινωνικοί συνεταιρισμοί, όπως και να τις αποκαλέσουμε είναι προσπάθειες που προσφέρουν εργασία στα μέλη τους, αξιοπρέπεια. Όχι μόνο τηρούν την εργατική νομοθεσία, αλλά αποτελούν την συλλογική απάντηση του κόσμου της εργασίας απέναντι στην λαίλαπα του νέο-φιλελευθερισμού.
Στις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Είναι όμως συλλογικά και συναδελφικά. Είναι επιχειρήσεις με άψογο εργασιακό κλίμα. Δεν δίνουν απλά εργασία και μισθό, δίνουν την σιγουριά της εργασίας δίπλα σε έναν «αδερφό» με τα ίδια προβλήματα και τις ίδιες αγωνίες. Δίνουν κατανόηση και αλληλεγγύη. Οι επιχειρήσεις αυτές δεν έχουν γνώμονα την μεγιστοποίηση του κέρδους. Δεν συμπιέζουν μισθούς, δεν εντατικοποιούν την εργασία, δεν κατακρημνίζουν την ποιότητα των πρώτων υλών και του τελικού προϊόντος, δεν παράγουν αλόγιστα.
Αντιθέτως, η παραγωγή σέβεται το περιβάλλον – φυσικό και κοινωνικό – και βρίσκεται σε άμεση συν-διαμόρφωση με τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Η προσέγγιση προς τις ανάγκες του πελάτη είναι προφανώς εξατομικευμένη. Η παραγωγή με λίγα λόγια είναι μια διαδικασία που γίνεται με ανθρώπινους όρους και παράγει προϊόντα και υπηρεσίες ανώτερης ποιότητας.
Πέρα από όλα αυτά, το σημαντικότερο χαρακτηριστικό των ΚοινΣΕπ είναι ότι τα τυχόν κέρδη δεν δημιουργούν προκλητικό πλούτο. Τα κέρδη επανεπενδύονται δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, ακόμα ποιοτικότερα προϊόντα, ισχυρό αποθεματικό για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας της επιχείρησης.
Εν κατακλείδι, οι ΚοινΣΕπ είναι – κατά την προσωπική μου άποψη – μια εικόνα από το μέλλον της οργάνωσης της εργασίας. Είναι η πραγμάτωση της εργατικής αυτό-διεύθυνσης με όρους του 21ου αιώνα. Είναι η απάντηση του κόσμου της εργασίας, του κόσμου της αξιοπρέπειας απέναντι σε όσους μας θέλουν σκυφτούς και υπόδουλους. Είναι εν τέλει, ο μόνος δρόμος για την αύξηση της απασχόλησης και την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα αποτελεί και κεντρική επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ ως μοντέλου διάρθρωσης της παραγωγής για την έξοδο από την κρίση.
Δρακάκης Ηρακλής
Κοινωνιολόγος
Υποψήφιος με την Πρωτοβουλία Πολιτών “Πρώτα ο Ανθρωπος”
στην ΔΕ Κεραμειών
