Η τεχνολογία μπορεί να μας έχει ανοίξει ένα ολόκληρο σύμπαν νέων ευκολιών και δυνατοτήτων, όμως στον τομέα της μουσικής μάλλον διασφαλίζει ότι πρόκειται να έχουμε καραβιές από συνηθισμένα τραγούδια, παρά από ξεχωριστούς καλλιτέχνες σαν π.χ. τον Ντέιβιντ Μπάουι που πέθανε πρόσφατα.
Όπως δείχνουν οι τάσεις στην μουσική βιομηχανία στην ψηφιακή εποχή, η μουσική που παράγεται τώρα και για τα αμέσως επόμενα χρόνια θα έχει πολιτιστικό αντίκτυπο ανάλογο με αυτό των τυποποιημένων τροφίμων που απλά κυκλοφορούν σε νέες γεύσεις.
Αυτό που συμβαίνει είναι το αντίθετο από αυτά που υποσχόταν αρχικά το ίντερνετ για την μουσική. Υποτίθεται ότι τα ψηφιακά μέσα και η εύκολη πρόσβαση σ’ αυτά θα «άνοιγαν» την μουσική βιομηχανία, δίνοντας έτσι την δυνατότητα σε οποιονδήποτε καλλιτέχνη να προσφέρει την μουσική του στον κόσμο και να βρει (ή όχι, ανάλογα με το ταλέντο του) το δικό του κοινό.
Αντίθετα, η τεχνολογία άλλαξε τα οικονομικά της μουσικής με τέτοιο τρόπο που ευνοούνται σχεδόν αποκλειστικά οι ασφαλείς mainstream τάσεις. Καλλιτέχνες που ακολουθούν την συγκεκριμένη συνταγή πλουτίζουν και συνεχίζουν να παράγουν μουσική, ενώ για όσους πρωτοτυπούν ή προσπαθούν να δημιουργήσουν τις όποιες νέες τάσεις είναι όλο και πιο δύσκολο να τους προσέξουν οι ακροατές.
Καλλιτέχνες όπως π.χ. η Taylor Swift ή η Adele μπορεί να πουλάνε τρελά, αλλά η μουσική τους δεν έχει στην πραγματικότητα κάποια πολιτισμική επήρεια. Κάτι που συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια με διάφορες μουσικές και καλλιτέχνες, από το rock μέχρι το grunge, ακόμα και την pop. Η μουσική ήταν ικανή να δημιουργήσει νέες τάσεις, να εμπνεύσει, να εκφράσει.
Φυσικά και συνεχίζουν να υπάρχουν ταλέντα, όμως δεν μπορούν να βρουν την δυναμική πια για να κάνουν καριέρα σαν του Μπάουι.
Κάποια από τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής χρειάστηκαν χρόνο για να εξελιχθούν. Π.χ. οι REM χρειάστηκαν τέσσερα άλμπουμ. Η βιομηχανία δεν έχει πια την υπομονή για κάτι τέτοιο.
Η μουσική αγορά έχει αλλάξει ανεπιστρεπτί. Το streaming διπλασιάστηκε μόνο μέσα σε ένα χρόνο. Σύμφωνα με στοιχεία της Nielsen Music, από 165 δισεκατομμύρια τραγούδια ο αριθμός εκτινάχθηκε παγκοσμίως στα 317 δισεκατομμύρια. Στο ίδιο διάστημα, τα ψηφιακά downloads έπεσαν κατά 12.5% και οι πωλήσεις CD συνέχισαν να καταποντίζονται.
Το streaming έφερε κάποια χαρακτηριστικά που είναι εντελώς καινούργια. Το ένα είναι η απίστευτη πληθώρα, αφού τα πάντα είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή. Αυτό περιέργως δείχνει να δουλεύει υπέρ της οικείας μουσικής. Αν ένα τραγούδι είναι άγνωστο, είναι πολύ εύκολο να το προσπεράσεις και να πας στο επόμενο που είναι γνωστότερο.
Σήμερα, σύμφωνα με τις έρευνες, πάρα πολλοί παρατηρούν ότι δυσκολεύονται να θυμηθούν τα ονόματα των γκρουπ που έχουν ακούσει τα τελευταία δυο χρόνια, ενώ όλο και σπανιότερα ακούν ένα ολόκληρο άλμπουμ. Το δέσιμο μεταξύ καλλιτέχνη – ακροατή ατονεί διαρκώς.
Η όλη δυναμική δυσκολεύει πολύ τα πράγματα για όποιον «διαφορετικό» καλλιτέχνη θέλει να χτίσει ένα σταθερό κοινό. Όσο πιο πρωτότυπη η μουσική, τόσο πιο δύσκολο να το προσελκύσει.
Και σε αυτό παίζουν μεγάλο ρόλο τα δεδομένα, όλος ο τεράστιος όγκος data που παράγει το streaming. Οι δισκογραφικές και οι καλλιτέχνες γνωρίζουν πια ακριβώς τι πουλάει και σε ποιον. Τα δεδομένα μπορούν με ακρίβεια να αποκαλύπτουν το τι αρέσει στην μεγάλη μερίδα του κόσμου. Έτσι, εταιρίες και καλλιτέχνες κινούνται βάσει αυτών των δεδομένων και μας δίνουν μεγα-δόσεις από αυτό που ήδη γνωρίζουμε και συνηθίζουμε να ακούμε.
Τα δεδομένα, όμως, δεν μπορούν να αποκαλύψουν το τι θα άρεσε στον κόσμο, αν το γνώριζε. Σήμερα, και σύμφωνα με τον μπούσουλα της μουσικής βιομηχανίας, όπως επισημαίνουν ειδικοί, καλλιτέχνες σαν π.χ. τους Nirvana, δεν θα έπρεπε να έχουν βγάλει ούτε ένα single.
Μπορεί οι αληθινοί καλλιτέχνες να φτιάχνουν μουσική είτε υπάρχουν λεφτά είτε όχι, όμως ο κόσμος της μουσικής αντιμετωπίζει την αρχή ενός brain drain.
Όλα τα παραπάνω σημαίνουν μια ισχυρή τάση στην μουσική, που όλοι πια διαισθάνονται. Η μουσική γίνεται σταδιακά λιγότερο ενδιαφέρουσα, λιγότερο ποικίλη, και λιγότερο ισχυρή σαν όργανο πολιτισμικής αλλαγής. Επενδύοντας σε ακούσματα συνηθισμένα που θα “αποδώσουν” σίγουρα.
Κάποιοι το είχαν δει να έρχεται, μάλιστα. Σε μια συνέντευξη το 2002, ο Μπάουι είχε πει: «Η μουσική πρόκειται να εξελιχθεί σε κάτι σαν τον ηλεκτρισμό ή το τρεχούμενο νερό. Οπότε επωφεληθείτε από αυτά τα τελευταία χρόνια, γιατί τίποτα παρόμοιο δεν πρόκειται να ξανασυμβεί».