Τον τελευταίο χρόνο η Δύση προσπάθησε να καλοπιάσει την Κίνα για να τη βοηθήσει να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Τώρα το Πεκίνο έδωσε την πιο αποφασιστική του απάντηση – και δεν είναι κάτι που θα άρεσε σε πολλούς στη Δύση.
Τις τελευταίες ημέρες, η Κίνα έχει εξαπολύσει μια δυναμική επίθεση γοητείας, ξεκινώντας με την περιοδεία του κορυφαίου διπλωμάτη Γουάνγκ Γι στην Ευρώπη, η οποία κορυφώθηκε με τη θερμή υποδοχή του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα.
Το Πεκίνο κοινοποίησε όχι ένα αλλά δύο έγγραφα θέσεων – το πρώτο προσφέρει την κινεζική λύση για τον πόλεμο και το άλλο περιγράφει ένα σχέδιο για την παγκόσμια ειρήνη. Αυτά επαναλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό τα σημεία συζήτησης που έχει επαναλάβει η Κίνα τον περασμένο χρόνο, ζητώντας σεβασμό της κυριαρχίας (για την Ουκρανία) και προστασία των συμφερόντων εθνικής ασφάλειας (για τη Ρωσία), ενώ αντιτίθενται στη χρήση μονομερών κυρώσεων (από τις ΗΠΑ).
Τι επιδιώκει η Κίνα
Όπως αναφέρει το BBC η Δύση μπορεί να μείνει αδιάφορη – αλλά το να την πείσει δεν ήταν μάλλον ποτέ ο κύριος στόχος του Πεκίνου.
Πρώτον, επιδιώκει σαφώς να τοποθετηθεί ως παγκόσμιος ειρηνοποιός. Μια προφανής ένδειξη για το ποιον προσπαθεί πραγματικά να γοητεύσει βρίσκεται σε ένα από τα έγγραφά του, όπου αναφέρει τη δέσμευση της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής – του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου.
Κηρύσσοντας ένα εναλλακτικό όραμα σε σχέση με την παγκόσμια τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, προσελκύει τον υπόλοιπο κόσμο που παρακολουθεί πώς η Δύση θα χειριστεί την κρίση στην Ουκρανία.
Αλλά ένας άλλος στόχος είναι να στείλει ένα σαφές μήνυμα στις ΗΠΑ.
«Υπάρχει ένα στοιχείο προκλητικότητας», δήλωσε ο Alexander Korolev, ειδικός στις σινορωσικές σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας. «Δίνει σήμα: ‘Αν τα πράγματα γίνουν άσχημα μεταξύ μας, έχω κάποιον να απευθυνθώ. Η Ρωσία δεν είναι μόνη της, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα είμαι μόνος μου όταν υπάρξει αντιπαράθεση… μην βολεύεστε να με εκφοβίζετε».
Η χρονική στιγμή, λένε οι παρατηρητές, είναι αποκαλυπτική. Οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας έχουν φτάσει σε νέο χαμηλό επίπεδο, το οποίο επιδεινώθηκε από το έπος με τα κατασκοπευτικά μπαλόνια. Ορισμένοι έχουν επίσης αμφισβητήσει γιατί η Κίνα έκανε τη μεγάλη διπλωματική της προσπάθεια για την ειρήνη στην Ουκρανία τώρα.
«Η Κίνα είχε άφθονες ευκαιρίες να επιδείξει ηγετική ικανότητα, είχε προσκληθεί από νωρίς να συμβάλει στον τερματισμό του πολέμου… Αν ο στόχος ήταν να επιδείξει πραγματικά την εικόνα ενός παγκόσμιου ηγέτη, δεν χρειάζεται να κάθεσαι στο φράχτη για ένα χρόνο και να προσπαθείς να εκτελέσεις έναν διπλωματικό χορό», δήλωσε ο δρ Korolev.
Υπήρχε και ένας τρίτος στόχος, και αυτός φαινόταν στο δρομολόγιο του κ. Γουάνγκ.
Επισκεπτόμενος τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ουγγαρία, των οποίων οι ηγέτες η Κίνα θεωρεί ότι τηρούν λιγότερο σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία, ο κ. Γουάνγκ μπορεί να δοκίμαζε τα νερά για να δει αν η Κίνα θα μπορούσε να προσελκύσει μέρος της Ευρώπης στην τροχιά της Κίνας.
Αμφισβητήσιμο αν θα τα καταφέρει η Κίνα
Το Πεκίνο βλέπει μια «λογική σύγκλιση συμφερόντων» με αυτές τις χώρες, δήλωσε ο Zhang Xin, ειδικός σε θέματα διεθνούς πολιτικής οικονομίας του East China Normal University. «Πιστεύει ότι οι ΗΠΑ έχουν ηγεμονική δύναμη και ότι ένα μεγάλο μέρος του υπερατλαντικού κόσμου θα μπορούσε να επωφεληθεί από την αποδέσμευση από αυτό το σύστημα».
Αλλά το αν η Κίνα θα πετύχει τον συγκεκριμένο στόχο είναι αμφίβολο. Η ομιλία του κ. Γουάνγκ στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, όπου επέκρινε τις ΗΠΑ, δεν ακούστηκε καλά σε μια αίθουσα γεμάτη από τους πιο πιστούς συμμάχους της Αμερικής και, σύμφωνα με διπλωμάτες, γέννησε μόνο μεγαλύτερη δυσπιστία για τα πραγματικά κίνητρα της Κίνας.
Η περιοδεία του «ήταν μια πολύ εμφανής ώθηση για να πει: «Δεν έχουμε προβλήματα με την Ευρώπη, έχουμε προβλήματα με τις ΗΠΑ, μπορούμε να διορθώσουμε τα πράγματα με εσάς τους Ευρωπαίους και πρέπει να καταλάβετε ότι οι ΗΠΑ σας οδηγούν σε έναν προβληματικό δρόμο»», δήλωσε ο Andrew Small, ανώτερος συνεργάτης που ειδικεύεται στις σχέσεις Ευρώπης-Κίνας στο think tank του German Marshall Fund.
«Αλλά νομίζω ότι στα περισσότερα μέρη της Ευρώπης, αυτό το μήνυμα δεν έχει μεγάλη απήχηση».
Το βασικό ερώτημα τώρα είναι αν το Πεκίνο θα τηρήσει τον λόγο του για ειρήνευση, καθώς σφίγγει τον εναγκαλισμό του με τη Ρωσία.
Οι ΗΠΑ προειδοποίησαν αυτή την εβδομάδα ότι η Κίνα εξέταζε το ενδεχόμενο να προμηθεύσει θανατηφόρα όπλα στη Ρωσία και ότι κινεζικές εταιρείες είχαν ήδη προμηθεύσει μη θανατηφόρα τεχνολογία διπλής χρήσης – αντικείμενα που θα μπορούσαν να έχουν τόσο πολιτική όσο και στρατιωτική χρήση, όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ημιαγωγοί.
Δημόσια η Κίνα αντέδρασε με οργισμένη ρητορική. Αλλά πίσω από κλειστές πόρτες, ο κ. Γουάνγκ κατέστησε σαφές ότι δεν θα παράσχει όπλα στη Ρωσία.
Οικονομική σανίδα σωτηρίας στη Μόσχα ή (και) αποστολή όπλων
Σύμφωνα με τον κ. Μπορέλ, ο κ. Γουάνγκ είχε επίσης ρωτήσει: «Γιατί δείχνετε ανησυχία για μένα που ίσως παρέχω όπλα στη Ρωσία, ενώ εσείς παρέχετε όπλα στην Ουκρανία;».
Πρόκειται για μια αποκαλυπτική ατάκα, λένε οι παρατηρητές, που δείχνει πως το Πεκίνο εξακολουθεί να πιστεύει πραγματικά ότι η Δύση φταίει για την υποδαύλιση του πολέμου.
«Η αποστολή όπλων σε οποιοδήποτε εμπόλεμο μέρος θεωρείται ως περαιτέρω κλιμάκωση – αυτή είναι η θέση του κινεζικού κράτους μέχρι στιγμής», δήλωσε ο Δρ Zhang.
Υπάρχει σκεπτικισμός ότι το Πεκίνο θα προμήθευε όπλα στη Μόσχα, δεδομένου ότι αυτό αντιτίθεται στα κινεζικά συμφέροντα.
Μια τέτοια κίνηση θα θεωρούνταν από άλλους ως σαφής κλιμάκωση του πολέμου και θα οδηγούσε σε κυρώσεις και διακοπή του εμπορίου με τη Δύση – κάτι εξαιρετικά επιζήμιο για την Κίνα, καθώς η ΕΕ και οι ΗΠΑ συγκαταλέγονται στους κορυφαίους εμπορικούς εταίρους της.
Θα αύξανε επίσης σημαντικά τις παγκόσμιες εντάσεις και πιθανότατα θα έσπρωχνε τους συμμάχους των ΗΠΑ περισσότερο στην αγκαλιά της Αμερικής, εμποδίζοντας τους στόχους του Πεκίνου να προσεταιριστεί κάποιους από αυτούς καθώς θα προβάλλει μια πρόκληση εναντίον των ΗΠΑ.
Αυτό που είναι πιο πιθανό να συμβεί, λένε οι παρατηρητές, είναι ότι το Πεκίνο θα συνεχίσει ή ακόμη και θα εντείνει την έμμεση υποστήριξη, όπως η ενίσχυση του οικονομικού εμπορίου που έχει παράσχει οικονομική σανίδα σωτηρίας στη Μόσχα, και η αποχή από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Μπορεί ακόμη και να προμηθεύουν περισσότερη τεχνολογία διπλής χρήσης μέσω τρίτων κρατών, όπως το Ιράν ή η Βόρεια Κορέα, σύμφωνα με τον Δρ Small, έτσι ώστε να μπορούν να παρέχουν υποστήριξη «όσο το δυνατόν πιο απροκάλυπτα».
Όσο όμως ο πόλεμος παρατείνεται, το θέμα της παροχής θανατηφόρων όπλων θα επανέλθει στην επιφάνεια, προειδοποίησε.
«Δεν έχει τεθεί ακόμη θέμα για το τι είδους σημαντικά πράγματα θα μπορούσε να ζητηθεί από την Κίνα να κάνει, επειδή προηγουμένως η Ρωσία δεν χρειαζόταν να ανεφοδιάσει», δήλωσε ο Δρ Small. «Αλλά φτάνουν σε αυτή τη συγκυρία. Πόσο καιρό είναι διατεθειμένη η Κίνα να πει στη Ρωσία ότι δεν θα το κάνει;»
Λίγες ημέρες πριν από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, ο Σι Τζινπίνγκ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσαν ότι είχαν μια «φιλία χωρίς όρια».
Ένα χρόνο μετά, η Κίνα θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα μέχρι πού θα έφτανε για τον ιδιαίτερο φίλο της.