Οι επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές στο εργοστάσιο ανακύκλωσης του Ακρωτηρίου αποκαλύπτουν βαθιές δομικές αδυναμίες. Η δημόσια υγεία, η εμπιστοσύνη των πολιτών και η ίδια η βιωσιμότητα της διαχείρισης απορριμμάτων βρίσκονται σε κίνδυνο.

Αν υπάρχει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που έχει σημαδέψει τις εγκαταστάσεις της ΔΕΔΙΣΑ στο Ακρωτήρι Χανίων τα τελευταία χρόνια, είναι οι φωτιές. Όχι μεμονωμένα, όχι σποραδικά – αλλά με ρυθμό που πλέον φωνάζει για θεσμική και τεχνική αναδιάρθρωση.

Η καταγραφή των περιστατικών είναι αποκαλυπτική:

• Στις 6 Ιουλίου 2019, φωτιά στον χώρο υποδοχής της μονάδας μηχανικής ανακύκλωσης περιορίστηκε εγκαίρως.

• Στις 9 Ιουνίου 2024, φλόγες που ξεκίνησαν στον χώρο διαλογής κατέκαψαν μεγάλο μέρος της εγκατάστασης με ζημιές άνω των 3 εκατ. ευρώ.

• Στις 3 Ιουλίου 2025, νέα πυρκαγιά σε εξωτερικό χώρο με ανακυκλώσιμα και κομποστοποίηση.

• Και τώρα, στις 18–19 Σεπτεμβρίου 2025, μεγάλη φωτιά στον ΧΥΤΑ, στον ίδιο χώρο του συγκροτήματος, απαιτεί πολυήμερες επιχειρήσεις κατάσβεσης.

Το πρόβλημα δεν είναι πλέον “έκτακτο”.

Σε κάθε ένα από τα μεγάλα συμβάντα, η Πυροσβεστική – με αυταπάρνηση – επιχειρεί με υδροφόρες και χωματοκαλύψεις, όπως ορίζει το πρωτόκολλο. Όμως η πραγματικότητα δεν αλλάζει: η κατάσβεση σε τέτοιες εγκαταστάσεις είναι εξαιρετικά δύσκολη. Τα απορρίμματα καίγονται υπόγεια, ο καπνός είναι τοξικός, οι αναζωπυρώσεις συνεχείς και η επιχείρηση διαρκεί ημέρες. Εν τω μεταξύ, η πόλη ασφυκτιά.

Η βλάβη δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι περιβαλλοντική, υγειονομική, θεσμική.

Τα αιωρούμενα μικροσωματίδια και οι ρύποι από την καύση απορριμμάτων μολύνουν την ατμόσφαιρα. Οι εργαζόμενοι, οι περίοικοι και οι πυροσβέστες εκτίθενται. Και το πιο επικίνδυνο: διαβρώνεται η εμπιστοσύνη των πολιτών ότι το σύστημα αποκομιδής και διαχείρισης απορριμμάτων μπορεί να λειτουργεί με ασφάλεια και διαφάνεια.

Η διεθνής εμπειρία μιλά. Θα την ακούσουμε;

Σε όλο τον κόσμο, η εμπειρία από αντίστοιχα εργοστάσια, χώρους ανακύκλωσης και ΧΥΤΑ δείχνει τους ίδιους τριγμούς:

• Είσοδος θερμών φορτίων χωρίς έλεγχο: στάχτες, μπαταρίες λιθίου, εύφλεκτα απόβλητα.

• Ανεπαρκής διαχωρισμός υλικών υψηλού κινδύνου (πλαστικά, μπαταρίες, καύσιμα).

• Έλλειψη πρώιμης ανίχνευσης: ούτε θερμικές κάμερες, ούτε αισθητήρες αερίων, ούτε drones.

• Απουσία κυψελοποίησης: μεγάλα αδιάσπαστα μέτωπα απορριμμάτων χωρίς πυροφράγματα.

• Ανεπαρκής μόνιμη υποδομή καταστολής: δεν υπάρχουν σταθερά συστήματα αφρού, δεξαμενές, σχέδια άμεσης παρέμβασης.

Ό,τι δεν αντιμετωπίζεται προληπτικά, επιστρέφει. Και η καταστολή δεν αρκεί. Η πρόληψη πρέπει να γίνει ο κορμός κάθε μελλοντικού σχεδιασμού. Όχι με γενικόλογες εκκλήσεις, αλλά με συγκεκριμένα μέτρα, σήμερα:

• Θερμικές κάμερες και σαρωτές CO στις πύλες εισόδου των φορτίων.

• Μόνιμα συστήματα πρώιμης ανίχνευσης, με 24ωρη επιτήρηση και ειδοποιήσεις.

• Κυψελοποίηση των απορριμμάτων με πυροφράγματα και καθορισμένα διαμερίσματα.

• Σταθερές υποδομές καταστολής: δεξαμενές, αφρός, ζώνες πρόσβασης, εξοπλισμένα σημεία παρέμβασης.

• Ρεαλιστικά επιχειρησιακά σχέδια με ετήσιες ασκήσεις και «after action reviews».

• Διαφανής πληροφόρηση των πολιτών σε πραγματικό χρόνο για τοξικούς ρύπους.

• Ανεξάρτητος τεχνικός έλεγχος ασφαλείας ανά διετία με δημόσια δημοσίευση πορισμάτων.

• Σχέδιο Β για την αποκομιδή: εναλλακτικές χωροθετήσεις, συμβάσεις έκτακτης ανάγκης, ώστε να μη διακόπτεται η αποκομιδή ούτε για μία μέρα.

Στα Χανιά, υπάρχει τέτοιος σχεδιασμός;

Αν η Κρήτη θέλει να παραμείνει πρότυπο στην πράσινη διαχείριση απορριμμάτων, αν τα Χανιά θέλουν να συνεχίσουν να αποκαλούνται «πρωτοπόροι στην κυκλική οικονομία», τότε η επόμενη φωτιά πρέπει να μην ξεκινήσει καν.

4 φωτιές σε 6 χρόνια, είναι αρκετές για να πάρουμε το μάθημά μας.