Σε ένα τεχνητό διατροφικό μέλλον φαίνεται ότι οδεύει με ταχύτητα ολόκληρος ο πλανήτης γεγονός που μπορεί να έχει θετικές συνέπειες στο περιβάλλον και τη βιοηθική καθώς δίνει απάντηση σε περιβαλλοντικά και ηθικά ζητήματα που συνοδεύουν την εκτροφή ζώων, αλλά αναμένεται να απογοητεύσει τα εκατομμύρια καλοφαγάδων παγκοσμίως που απολαμβάνουν μία καλοψημένη μπριζόλα ή μια μερίδα λαχταριστά παϊδάκια
Το αγαπημένο σε πολλούς κόκκινο αλλά και λευκό φυσικό κρέας είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει πολυτέλεια για τους περισσότερους από εμάς σε μία πραγματικότητα ίσως όχι και τόσο μακρινή όσο φανταζόμαστε.
Κι αυτό γιατί η ραγδαία αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού σε συνδυασμό με την έλλειψη καλλιεργήσιμης γης, την προβληματική καλλιέργεια σιτηρών και σόγιας για ζωοτροφές, και την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των παραγωγικών ζώων δημιουργούν σοβαρά ερωτηματικά σχετικά με τη βιωσιμότητα της διεθνούς κτηνοτροφίας.
Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδού σε χώρες με τεράστιους πληθυσμούς όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα έχουν οδηγήσει στην ραγδαία αύξηση της κατανάλωσης κρέατος τις τελευταίες δεκαετίες.
Υπολογίζεται ότι η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος πρόκειται να διπλασιαστεί μέχρι το 2050, καθώς η οικονομική ανάπτυξη των χωρών αυτών προχωρά με ταχείς ρυθμούς.
Αλλά και μέχρι το πολύ πιο κοντινό 2025, υπολογίζεται ότι η κατανάλωση κρέατος (κόκκινου και λευκού) και γαλακτοκομικών θα αυξηθεί σχεδόν 70%. Μόνο για την εκτροφή του απαιτούμενου αριθμού ζώων, σύμφωνα με τον ιστότοπο Politico, θα μπορούσε να καταστεί αναγκαία η αποψίλωση εκτάσεων διπλάσιου εμβαδού από αυτού της Ινδίας.
Επίσης, πολλά και σοβαρά περιβαλλοντικά ζητήματα προκύπτουν από την εντατική εκτροφή ζώων καθώς και έντονοι ηθικοί προβληματισμοί σχετικά με την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των παραγωγικών ζώων. 67 δισεκατομμύρια ζώα θα θανατωθούν για τη διατροφή μας το έτος που διανύουμε, με τον αριθμό αυτό να ξεπερνά τα 120 δισεκατομμύρια τις επόμενες δεκαετίες.
Όλα αυτά έχουν συντελέσει ώστε η ανάπτυξή της αγοράς τεχνητού κρέατος να είναι θεαματική μέσα στην τελευταία πενταετία. Το 2015, για παράδειγμα, υπήρχαν μόλις τέσσερις εταιρείες που πειραματίζονταν με την εργαστηριακή παρασκευή κρέατος από ζωϊκής προέλευσης κύτταρα.
Αν και μέχρι στιγμής στον κόσμο, μόνο η ρυθμιστική αρχή της Σιγκαπούρης έκρινε ότι το εργαστηριακό κρέας, στην συγκεκριμένη περίπτωση κοτόπουλο, είναι ασφαλές προς κατανάλωση και έδωσε το «πράσινο φως» για τη διάθεσή του, υπάρχουν πολλές εταιρείες που ετοιμάζονται να «ρίξουν» τεχνητό κρέας στην αγορά όταν αυτό επιτραπεί.
Όπως η εταιρεία Eat Just, με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, η οποία εργάζεται στην παραγωγή εργαστηριακού κρέατος από ζωϊκά κύτταρα, η οποία ανακοίνωσε ότι το τεχνητό κρέας κοτόπουλου που παρασκευάζει έλαβε άδεια για πώληση από την υπηρεσία διατροφικής ασφάλειας της Σιγκαπούρης.
Το κρέας αυτό, το οποίο θα πωλείται σε μορφή κοτομπουκιών, θα κοστολογηθεί σε τιμές κοτόπουλου υψηλής ποιότητας όταν θα πρωτοκυκλοφορήσει σε κάποιο εστιατόριο της Σιγκαπούρης «στο άμεσο μέλλον», όπως δήλωσε ο συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Τζος Τέτρικ.
Τα βήματά της, ωστόσο, ακολουθούν από κοντά πάνω από 70 startups ανά τον κόσμο, που διεκδικούν κι αυτές μερίδιο στον νέο, ανερχόμενο κλάδο της βιομηχανίας τροφίμων.
Είναι ενδεικτικό ότι μόνο η αμερικανική Memphis Meats, επίσης με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, που έφτιαξε το 2016 το πρώτο της εργαστηριακό κεφτεδάκι, συγκέντρωσε πέρυσι 186 εκατομμύρια δολάρια από διάφορους επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων του Μπιλ Γκέιτς και του Ρίτσαρντ Μπράνσον.
Η ολλανδική Mosa Meat, που το 2013 λάνσαρε, με τη στήριξη του συνιδρυτή της Google, Σεργκέι Μπριν, το πρώτο φτιαγμένο σε εργαστήριο μπιφτέκι, αύξησε πέρυσι το προσωπικό της από τα 30 στα 62 άτομα και συγκέντρωσε πάνω από 75 εκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις. Στόχος της; Να αυξήσει την παραγωγή, μειώνοντας το κόστος, ώστε να κατακλύσει σύντομα την αγορά με τα μπιφτέκια της, βγαλμένα κατευθείναν από το εργαστήριο.
Παράλληλα η ισραηλινή Aleph Farms παρουσίασε πρόσφατα την πρώτη εργαστηριακή μπριζόλα ribeye και ανακοίνωσε συνεργασία με τη Mitsubishi, προλειαίνοντας έτσι το έδαφος για τη μελλοντική διάθεση των προϊόντων της στην μακρινή Ιαπωνία.
Άλλες δύο εταιρίες, οι BlueNalu και Finless Foods ρίχνονται και αυτές στη μάχη, εστιάζοντας στην παρασκευή στο εργαστήριο και ψαρικών.
Μπιλ Γκέιτς: Να συνηθίσετε στη διαφορά γεύσης
Ο Μπιλ Γκέιτς ο οποίος όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω είναι από τους μεγαλο-επενδυτές στον κλάδο προέτρεψε με δηλώσεις του τα «πλούσια» κράτη να καταναλώνουν «100% συνθετικό βόειο κρέας» προκειμένου να μειώσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου που διατείνεται πως οδηγούν στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή.
Μιλώντας στο περιοδικό MIT Technology Review, δήλωσε, μεταξύ άλλων:
«Δεν νομίζω ότι οι φτωχότερες 80 χώρες θα τρώνε συνθετικό βόειο κρέας. Νομίζω ότι όλες οι πλούσιες χώρες πρέπει να μετακινηθούν στο 100% συνθετικό βόειο κρέας».
«Μπορείτε να συνηθίσετε στην διαφορά γεύσης και θα έχει ακόμη καλύτερη γεύση με την πάροδο του χρόνου», πρόσθεσε ο Gates.
Τι είναι το τεχνητό κρέας
Οι προσπάθειες για την παραγωγή τεχνητού κρέατος ως πιθανού υποκατάστατου του κρέατος, συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς, στοχεύοντας στη μελλοντική χρήση του ως τροφή.
Το τεχνητό κρέας δεν πρέπει να συγχέεται με τα υποκατάστατα κρέατος που είναι χορτοφαγικά προϊόντα που παράγονται από φυτική πρωτεΐνη. Επίσης είναι ένα ζωικό προϊόν που δεν αποτελεί όμως μέρος του σώματος ενός ζώου.
Το κρέας δημιουργείται από κύτταρα που λαμβάνονται από ένα ζωντανό ζώο και δημιουργείται ιστός μυών στο εργαστήριο. Τα δορυφορικά αυτά κύτταρα, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, συνεχίζουν να αυξάνονται και παράγουν μύες έξω από το σώμα.
Μέσα στην επόμενη δεκαετία είναι εύλογο ότι η έρευνα θα προχωρήσει από τους χοίρους στις αγελάδες και στα πρόβατα δημιουργώντας από ένα μόνο κύτταρο την ίδια ποσότητα κρέατος που παράγεται από χιλιάδες ζώα. Θεωρείται ότι το θέμα της αποδοχής του καταναλωτικού κοινού θα αντιμετωπιστεί εν καιρώ, δεδομένων των αναμφισβήτητων πλέον δυσμενών αποτελεσμάτων της εκτροφής ζώων για ανθρώπινη κατανάλωση.
Είναι πλέον αναγκαίο να χρησιμοποιήσουμε τις δυνατότητες που μας προσφέρει η τεχνολογία για ένα πιο ανθρώπινο και βιώσιμο σύστημα τροφής για το μέλλον. Σύμφωνα με το ΠΑΔΟΖΩ η φυτική διατροφή μπορεί να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες των ανθρώπων, παρόλα αυτά υποστηρίζει τις προσπάθειες παραγωγής τεχνητού κρέατος εφόσον δεν εμπεριέχουν το βασανισμό των ζώων και υπόσχονται να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση χωρίς τα περιβαλλοντικά και ηθικά ζητήματα που συνοδεύουν την εκτροφή ζώων. Σε αυτή την περίπτωση, η περαιτέρω έρευνα θα παράγει μια εναλλακτική λύση για την καταναλωτική αγορά, σώζοντας ταυτοχρόνως τις ζωές αμέτρητων ζώων.
Τα επιχειρήματα υπέρ και κατά
Τα επιχειρήματα όσων στηρίζουν τον νέο αυτό κλάδο είναι ποικίλα και πολλά.
Μιλούν για «ηθική» και «βιώσιμη» παραγωγή, χωρίς τη χρήση αντιβιοτικών σε ζώα. Χωρίς να είναι αναγκαία η σφαγή τους. Χωρίς η βιομηχανικής κλίμακας κτηνοτροφία να συνεισφέρει στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, με την έκλυση τόνων ρυπογόνων αερίων. Χωρίς να καταστρέφονται τεράστιες εκτάσεις για την εκτροφή τους (υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο της καλλιεργήσιμης γης παγκοσμίως διατίθεται σήμερα αποκλειστικά για βοσκή ή καλλιέργεια ζωοτροφών).
Στο ορατό ορίζοντα, βέβαια, υπάρχουν ακόμη πολλές εκκρεμότητες και ανοιχτά μέτωπα μέχρι το τεχνητό κρέας να καταλήξει στο πιάτο μας.
Κατ’ αρχήν, απαιτείται η αδειοδότηση των κρατικών ρυθμιστικών αρχών για τη ασφαλή διάθεσή του στην αγορά. Και, ίσως το βασικότερο, μένει να φανεί η υποδοχή που θα επιφυλάξουν οι καταναλωτές σε προϊόντα αυτού του είδους και κατά πόσο τελικά διατίθενται να τα εντάξουν στην καθημερινή διατροφή τους.