Θορυβημένη από τις διαστάσεις που έχουν πάρει οι αντιδράσεις στους πλειστηριασμούς για χρέη στην εφορία, η κυβέρνηση σπεύδει να δημοσιοποιήσει την πρόθεση της να πάρει μέτρα προστασίας της α’ κατοικίας αντίστοιχα με αυτά που αφορούν τους δανειολήπτες των τραπεζών, χωρίς να είναι βέβαιο ότι η κίνηση της αυτή δεν θα τη φέρει σε μία νέα σύγκρουση με την τρόικα.
Oι δρακόντειες εισπρακτικές προβλέψεις του Τεχνικού Μνημονίου που υπογράφηκε το καλοκαίρι, τα νομικά κενά σε ό,τι αφορά την προστασία της πρώτης κατοικίας, και τα «ραντεβού της οργής» που παγιώνονται κάθε Τετάρτη στα Ειρηνοδικεία ανά την επικράτεια διαμορφώνουν νέο, επικίνδυνο μέτωπο για την κυβέρνηση που καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα τόσο το υπαρκτό ζήτημα όσο και τη θολή και – ενίοτε σκόπιμα – συγκεχυμένη εικόνα για την πραγματική έκταση του προβλήματος.
Οι αριθμοί των πλειστηριασμών
Με βάση στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί το τελευταίο διήμερο μόνον η Γενική Γραμματεία Εσόδων προγραμματίζει περισσότερους από 16.000 πλειστηριασμούς έως το τέλος του έτους – εκ των οποίων πολλοί αφορούν πρώτη κατοικία -, ενώ οι αντίστοιχοι πλειστηριασμοί από τράπεζες υπολογίζονται στους 500 με 600.
Το υπουργείο Οικονομικών ωστόσο με ανακοίνωση του υποστηρίζει ότι τα περί έξαρσης των πλειστηριασμών είναι παραπλανητικά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας, οι πληστειριασμοί δεν είναι φαινόμενο των ημερών. Συγκεκριμένα, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι το 2008 έγιναν 43.000 πλειστηριασμοί, το 2009 έγιναν 52.000 πλειστηριασμοί, το 2010 έγιναν 48.000 πλειστηριασμοί, το 2011 έγιναν 44.100 πλειστηριασμοί, το 2012 έγιναν 26.000 , το 2013 έγιναν 19.200 πλειστηριασμοί και το 2014 16.000 πλειστηριασμοί.
Αναφορικά με τα δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για «600 πλειστηριασμούς μέχρι το τέλος του έτους», το υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι πιθανότατα πρόκειται για λανθασμένη ανάγνωση των στοιχείων μίας από τις διαθέσιμες πηγές πληροφόρησης, του ιστοχώρου του Ενιαίου Ταμείου Νομικών (deltio.tnomik.gr), όπου αναφέρονται 635 πλειστηριασμοί, πλην όμως μόνο οι 23 αφορούν το 2016 και οι υπόλοιποι το 2017, ενώ συμπεριλαμβάνονται απαιτήσεις προς κινητές αξίες και αξιώσεις ιδιωτών προς ιδιώτες.
Τι προβλέπει το μνημόνιο
Βάσει των δεσμεύσεων του μνημονίου, οι τράπεζες έχουν ρητή δέσμευση να μειώσουν τον επόμενο χρόνο κατά 40% τα κόκκινα δάνεια των χαρτοφυλακίων τους. Σε διαφορετική περίπτωση θα χρειαστούν και τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση – μια προοπτική που είναι οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά μη διαχειρίσιμη.
Την ίδια ώρα, η Γενική Γραμματεία Εσόδων δεσμεύεται, επίσης εκ του Τεχνικού Μνημονίου, να εισπράξει εφέτος 2,65 δις ευρώ μέσω της επιβολής μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης – όπερ, κατασχέσεων και πλειστηριασμών.
Προαναγγελία για πάγωμα πλειστηριασμών, αλά τράπεζες
Σήμερα, δεν υπάρχει καμία νομική «ασπίδα» στους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας για χρέη προς τις εφορίες, με την κυβέρνηση να προσανατολίζεται να χρησιμοποιήσει ως πιλότο τα όσα ισχύουν για τα χρέη προς τις τράπεζες, για να στήσει ένα τείχος προστασίας της α’ κατοικίας.
Τη σχετική ρύθμιση προανήγγειλε σήμερα η κυβέρνηση, και σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να κατατεθεί άμεσα στη Βουλή.
Στόχος της ρύθμισης είναι να εναρμονισθεί η νομοθεσία για τους πλειστηριασμούς ακινήτων για τα χρέη προς το δημόσιο με αυτήν που ισχύει για τα χρέη από δάνεια στις τράπεζες και η οποία προστατεύει την πρώτη κατοικία με βάση συγκεκριμένα εισοδηματικά και άλλα κριτήρια.
Τι ισχύει για τα «κόκκινα δάνεια» από τις τράπεζες
Με βάση το ισχύον νομικό πλαίσιο, και τουλάχιστον έως το 2018, ο τροποποιημένος νόμος Κατσέλη προστατεύει την πρώτη κατοικία μόνον για χρέη προς τις τράπεζες και, πλέον, με εξαιρετικά αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια που εκτιμάται ότι καλύπτουν μόνον το 25% των δανειοληπτών.
Ο νέος κώδικας των τραπεζών προβλέπει προστασία πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς για ακίνητα αντικειμενικής αξίας έως 180.000 ευρώ για άγαμους και έγγαμους, όριο που προσαυξάνεται κατά 20.000 ευρώ για κάθε παιδί έως και το τρίτο.
Επίσης ισχύει και εισοδηματικό όριο το οποίο εντάσσει στο καθεστώς προστασίας άγαμους με εισόδημα έως 13.900 ευρώ και έγγαμους με εισόδημα έως 23.600 ευρώ με προσαύξηση 5.700 ευρώ για όσους έχουν ως τρία παιδιά.
Το πρόβλημα των πλειστηριασμών από τους Δήμους
Το ζήτημα περιπλέκουν και οι παράλληλοι πλειστηριασμοί από τους Δήμους ακόμη και για ευτελή ποσά οφειλών – πλειστηριασμοί, που έδωσαν το έναυσμα σε κύκλους του Μαξίμου να θέσουν «ηθικό ζήτημα» ειδικά για τον δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη.
Η απάντηση του προέδρου της ΚΕΔΕ Γιώργου Πατούλη ήταν μια επιστολή προς όλους τους δημάρχους με την οποία διατυπώνεται η «παράκληση» να σταματήσουν οι πλειστηριασμοί – μια κίνηση, που ερμηνεύεται από κυβερνητικές πηγές ως μάλλον «χαλαρή» και ανοιχτή σε ερμηνείες για πρόθεση πολιτικής εκμετάλλευσης ενός άκρως ευαίσθητου κοινωνικού θέματος.
Η απάντηση από την πλευρά των δημάρχων είναι πως ο αυτοδιοικητικός κώδικας επιβάλει τον αυτόματο εκπλειστηριασμό για οποιαδήποτε οφειλή, ειδάλλως οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες κινδυνεύουν με δίωξη για απιστία σε βαθμό κακουργήματος.
Μια δύσκολη πολιτική εξίσωση
Οι αριθμοί κάνουν εξαιρετικά δύσκολη την πολιτική εξίσωση που καλούνται να λύσουν άμεσα το Μαξίμου και το οικονομικό επιτελείο. Και παρά την πρόθεση αναμένεται να δούμε και την αντίδραση από την πλευρά των δανειστών, που θα μπορούσαν να κάνουν το σύνθημα «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη» να… στοιχειώσει την κυβέρνηση.