Του Γιάννη Αγγελάκη
Είναι φαίνεται στη μοίρα της Ελλάδας, κάθε φορά μετά από κάποιο πόλεμο ή κάποια μεγάλη καταστροφή να επαναλαμβάνονται τα ίδια λάθη, σα σε λούπα, να αλλάζουν τα προσωπεία αλλά να μοιάζει η χώρα ανίκανη να ξεφύγει από τη ροή της ιστορίας, ασπαζόμενοι οι κυβερνώντες μύθους, ψευδαισθήσεις, αυταπάτες που έχουν διάρκεια.
Πριν 64 χρόνια, τον Οκτώβρη του 1953, λίγο μετά τον εμφύλιο πόλεμο, οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων ΗΠΑ και Ελλάδας προχώρησαν σε μια εκ κοινού ανακοίνωση για την ενίσχυση της «συλλογικής ικανότης προς αντίστασιν εναντίον ενόπλου επιθέσεως» με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα Χανιά:
«Εις εκπλήρωσιν των εκ του άρθρου 3 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού απορρεουσών υποχρεώσεών των, η κυβέρνησις του Βασιλείου της Ελλάδος με την έγκρισιν της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως και η κυβέρνησις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής υπέγραψαν σήμερον μίαν Διμερήν Συμφωνίαν, παρέχουσα εις τας Ηνωμένας Πολιτείας το δικαίωμα όπως βελτιώσωσιν και χρησιμοποιήσωσιν από κοινού μετά της ελληνικής κυβερνήσεως ορισμένα αεροδρόμια και ναυτικάς εγκαταστάσεις εν Ελλάδι. Η συμφωνία έχει ως προορισμόν, διευκολυνομένης της ολοκληρώσεως της αμύνης της Ελλάδος, της αναπτυχθείσης κατά τα τελευταία πέντε έτη με την αμερικανικήν βοήθειαν, εντός του αμυντικού συστήματος του ΝΑΤΟ, να ενισχύση την ασφάλειαν της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού και να διαφυλάξη την διεθνήν ειρήνην και ασφάλειαν. Η κοινή προσπάθεια των δύο χωρών όπως βελτιωθή και ενισχυθή η συλλογική ικανότης προς αντίστασιν εναντίον ενόπλου επιθέσεως αντικατοπτρίζει το επικρατούν πνεύμα συνεργασίας και τους δεσμούς φιλίας ήτις υφίσταται μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών». [1]
Η πρόταση παρουσιάστηκε από τον ο Αλ. Παπάγο στη Βουλή, στις 27/11/1953 με θριαμβευτικά λόγια:
«Είμαι ευτυχής, κύριοι βουλευτές, και υπερήφανος, διότι υπεγράφη η συμφωνία περί στρατιωτικών ευκολιών, δι’ ής παραχωρούνται βάσεις εν Ελλάδι προς τας ενόπλους δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Πρέπει να σας είπω, ότι ευθύς ως εξελέγη ο στρατηγός Αϊζενχάουερ πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, απηύθυνα προς αυτόν προσωπικήν επιστολήν, διά της οποίας του εισηγούμην, όπως διά την καλυτέραν διασφάλισιν της αμύνης της Ελλάδος και εντός του πλαισίου του άρθρου 51 του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών και του άρθρου 3 του Οργανισμού του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, συναφθή συμφωνία περί παραχωρήσεως βάσεων εκ μέρους της Ελλάδος προς τας Ηνωμένας Πολιτείας». [2]
Η αλήθεια βεβαίως ήταν πολύ διαφορετική.
Την περιέγραψε με έναν λόγο λιτό, χωρίς φανφάρες ο Πρόεδρος Τρούμαν κατά την επεξήγηση του «δόγματός» του.
Η Ελλάδα, «δεν πρόκειται για τέλεια Δημοκρατία», είπε, και οφείλει να δεχθεί τη “βοήθεια” των ΗΠΑ, γιατί, όπως και η Τουρκία, η στρατηγική τους σημασία είναι τεράστια, αποτελούν τις πύλες για τη Μαύρη Θάλασσα και την καρδιά της ΕΣΣΔ. [3,4]
Η συνέχεια – με τη στάση των ΗΠΑ να συντελεί στη διαμόρφωσή της αλήθειας αυτής της δήλωσης – ήταν σύμφωνη με την περιγραφή Τρούμαν περί ατελούς Δημοκρατίας.
Κατά παράβαση κάθε έννοιας του Συντάγματος η Συμφωνία ποτέ δεν κυρώθηκε από την Ολομέλεια της Βουλής. Οι βάσεις ήρθαν για να μείνουν, με τον αμερικάνικο παράγοντα να παίζει κυρίαρχο ρόλο στις ανώμαλες πολιτικές εξελίξεις εντός της χώρας για δεκαετίες. Το καθεστώς των βάσεων αποτέλεσε συνέχεια της αποικιοκρατίας, με ειδικά προνόμια και λειτουργία πέρα από κάθε δημοκρατικό έλεγχο.
Σήμερα, 64 χρόνια μετά, στην κυβέρνηση βρίσκεται ένα κόμμα της Αριστεράς. Η χώρα διέρχεται την πιο μεγάλη κρίση της πρόσφατης ιστορίας της. Οι ίδιοι εκβιασμοί επανεμφανίζονται και τα ίδια λάθη επαναλαμβάνονται. Οι ΗΠΑ ζητούν επιπλέον προνόμια, αναβάθμιση των βάσεων, πιθανότατα δημιουργία νέας βάσης στην Κάρπαθο και την επέκταση της Συμφωνίας από ανανέωσή της κατ’ έτος, σε 5 έως 10 χρόνια με αντάλλαγμα “προστασία”.
Πλέον, τη θέση της απειλής της Σοβιετικής Ένωσης έχει πάρει η τρομοκρατία του ISIS, η μαζική μετανάστευση, ο πόλεμος στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Όμως στην πραγματικότητα, αυτό που διακυβεύεται – αυτό που πάντα ήταν το διακύβευμα – είναι οι σφαίρες επιρροής της υπερδύναμης.
H κατ’ έτος ανανέωση της Συμφωνίας για τις βάσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα και ο εμπλουτισμός της μέσω Μνημονίων Κατανόησης (Memorandum of Understanding) επί διαφόρων ειδικών ζητημάτων ήρθε μετά την πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου το 1990, και υπογράφηκε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τον τότε Υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά. Tότε, εξαιτίας αυτής της εξέλιξης στα Χανιά υπήρξε εξέγερση που έμεινε στην ιστορία ως “τα γεγονότα της Νομαρχίας”. Σήμερα, 17 χρόνια μετά, με κυβέρνηση Αριστεράς, δεν υπάρχει καμία αντίδραση. [5, 6, 7]
Σύμφωνα με τους Αμερικάνους, αυτή η επέκταση είναι αναγκαία, κι αυτό γιατί οι ΗΠΑ επιζητούν την επέκταση των δυνατοτήτων των βάσεων της Σούδας, που καλείται να αναλάβει κυρίαρχο ρόλο στον ανεφοδιασμό μέχρι και αεροπλανοφόρων, στην επισκευή πολεμικών πλοίων, αλλά και στην ενεργό συμμετοχή στους πολέμους σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από εξαιρετική πολιτική αστάθεια και ρευστότητα. Ρευστότητα όμως που δεν περιορίζεται στο χώρο της Μέσης Ανατολής αλλά επεκτείνεται στη Μεσόγειο και σε όλη την Ευρώπη. [8]
Η στρατηγική των ΗΠΑ δεν αλλάζει ριζικά εξαιτίας κάποιας αλλαγής πολιτικού προσώπου. Οι σχεδιασμοί έχουν βάθος και προχωρούν με μικρές μεταβολές. Χαρακτηριστικό είναι ότι πριν τον ερχομό του Ντόναλντ Τραμπ, ο Δημοκρατικός Προέδρος Ομπάμα στον προϋπολογισμό των ΗΠΑ για το 2017 είχε καταγράψει μια αύξηση 200% του προϋπολογισμού για εξοπλισμό στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην Ευρώπη με στόχο κυρίως τη Ρωσία ενώ ο προϋπολογισμός προβλέπει και μία εκρηκτική αύξηση 50% για την καταπολέμηση του ISIS. [9]
Ο πιο μεγάλος κερδισμένος από μια τέτοια διαδικασία δεν είναι η ασφάλεια, ούτε βεβαίως η ειρήνη, αλλά η βιομηχανία του πολέμου που έχει κεντρικό ρόλο στη λειτουργία της οικονομίας των ΗΠΑ. [10, 11]
6 από τις 10 μεγαλύτερες βιομηχανίες όπλων στον κόσμο έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ ενώ οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος έμπορος όπλων αφού οι εταιρείες με έδρα τις ΗΠΑ ελέγχουν το 78,1% της παγκόσμιας αγοράς. [12, 13]
Παρά την οικονομική κρίση, τα κόστη για τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς αυξήθηκαν κατακόρυφα. Οι ΗΠΑ ξοδεύουν περίπου το 50% του παγκόσμιου προϋπολογισμού σε εξοπλισμούς. [14]
Αυτό που αποδεικνύεται είναι ότι οι ΗΠΑ είναι μια οικονομία εξαρτημένη από τον πόλεμο και τις στρατιωτικές βιομηχανίες. Και ο Ντόναλντ Τραμπ εκλέχθηκε με υποσχέσεις προς την πολεμική βιομηχανία για “να ξανακάνουμε την Αμερική σπουδαία”.
Η Σούδα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των δυσμενέστατων εξελίξεων. Με τις ευλογίες μιας κυβέρνησης (ποιος θα το περίμενε αυτό μέχρι πριν λίγα χρόνια) της Αριστεράς!
Όπως και πριν 64 χρόνια, η ελληνική κυβέρνηση περίπου θριαμβολογεί για το βάθεμα της εξάρτησης. Ο Υπουργός Άμυνας της Ελλάδας κ. Καμμένος είπε ότι έγινε “μεγάλη συζήτηση σχετικά με τις δυνατότητες που υπάρχουν για την επέκταση της Βάσης και τη σημασία της για τη Συμμαχία”.
Ο κ. Ματίς, Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, σύμφωνα με το ενημερωτικό πόρταλ του δημοσιογράφου Μιχάλη Ιγνατίου, εξέφρασε τη χαρά του για την φιλοξενία των αμερικανικών δυνάμεων στην βάση της Σούδας, “που είναι ο μεγαλύτερος λιμένας βαθέων υδάτων στην Μεσόγειο”, όπως αναφέρει το Πεντάγωνο. «Ίσως υπάρχει μια ανάγκη να την επεκτείνουμε λίγο», τόνισε ο Αμερικανός υπουργός. Είπε: «Είναι κάτι που σίγουρα θα κοιτάξουμε”. [15]
Πρόβλημα αποδεικνύεται για τους κυβερνώντες, όπως και πριν 64 χρόνια, η δημοκρατική διαδικασία.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της “Καθημερινής” η κυβέρνηση προβληματίζεται γιατί η τροποποίηση θα πρέπει να περάσει από τη Βουλή, κάτι που μπορεί να σημάνει πιθανές κοινοβουλευτικές «ανταρσίες». [16]
Όμως, όπως έχει αποδειχτεί πολλάκις και τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν τρόποι να αμβλυνθούν οι αντιστάσεις. Η κυβέρνηση αυτή περισσότερο εκφράζει το φόβο για ανταρσία παρά έχει αντάρτες. Και το ιστορικό παράδειγμα δείχνει ότι Συμφωνίες μπορούν να περάσουν και χωρίς την έγκριση της Βουλής. Σε “ατελείς δημοκρατίες” όπως η Ελλάδα, που δεν τηρούνται ούτε τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων, αυτά όλα είναι πολύ πιθανά.
Μέσα στην κυβέρνηση ήδη ετοιμάζουν το περιτύλιγμα. Λένε ότι η μετατροχή των Χανίων σε αμερικανονατοϊκό στρατόπεδο είναι αναγκαίο κακό, αφού σε αντάλλαγμα η Ελλάδα θα τυγχάνει της προστασίας των αμερικανονατοϊκών σε μία περίοδο όπου η Τουρκία φαίνεται ότι διέρχεται μία περίοδο πολιτικής και οικονομικής αστάθειας αλλά και η Ελλάδα βρίσκεται απροστάτευτη, έρμαιο στα χέρια των δανειστών και υπό την ασφυκτική πίεση των μηχανισμών του χρέους. [17]
Σύμφωνα με τη Sasha Davis, ο στρατός των ΗΠΑ μετακινεί τις επιχειρήσεις του και εμπλουτίζει τη δραστηριότητα των βάσεών όχι μόνο με κριτήριο τη στρατηγική σημασία της περιοχής. Σημαντικά κριτήρια επίσης αποτελούν η ελευθερία κινήσης που προσφέρουν κυβερνήσεις στη λειτουργία των εγκαταστάσεών αλλά και η απουσία λαϊκών αντιστάσεων. Τέτοια ελευθερία κινήσεων και απουσία αντιστάσεων υπάρχουν σε πρώην αποικιοκρατικά καθεστώτα, αλλά και σε χώρες οικονομικά ή πολιτικά εξαρτημένες και εξασθενημένες. Όπως η Ελλάδα: μια χώρα μειωμένης εθνικής κυριαρχίας, υπό καθεστώς επιτήρησης, με τις λαϊκές αντιστάσεις να έχουν καταρρεύσει. [18]
Αλήθεια, ποιος άνθρωπος στα καλά του θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι από μία τέτοια διαδικασία θα βγει κερδισμένη η χώρα; Ποιος λογικός άνθρωπος μπορεί να υποστηρίξει ότι μία τέοια εξέλιξη είναι θετική;
O Chalmers Johnson πάλι σε άρθρο του για το Global Policy Forum με τίτλο “America’s Empire of Bases” αναφέρει:
Κάποτε, αναγνώριζες την επέκταση της αυτοκρατορίας μετρώντας αποικίες. Η σημερινή αμερικάνικη εκδοχή της αποικίας είναι οι στρατιωτικές βάσεις της. Μιλιταρισμός και αυτοκρατορία είναι σα τα σιαμαία δίδυμα: Το ένα ζει από το άλλο. Σύντομα, η ζημιά για τους δημοκρατικούς θεσμούς μας θα είναι θανάσιμη. [19]
Όμως, κάποιοι επιμένουν. Η Ελλάδα θα είναι πιο ασφαλής υπό την “προστασία” των ΗΠΑ, και για αυτό αξίζει να υποχωρήσουμε στις πιέσεις για αναβάθμιση των βάσεων και συμμετοχή της Ελλάδας στις πολεμικές διεργασίες.
Ξεχνούν ότι:
– Η Ελλάδα ήταν μέλος του ΝΑΤΟ και αυτό δεν εμπόδισε την τούρκικη εισβολή στην Κύπρο το 1974.
– Η Ελλάδα ήταν μέλος του ΝΑΤΟ όταν έγιναν τα Ίμια.
– Η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ και οι νατοϊκές αρμάδες διασχίζουν το Αιγαίο και αυτό δεν απέτρεψε τα δουλεμπορικά από το να διασχίζουν ελεύθερα τις ελληνικές θάλασσες.
Αποτελεί αυταπάτη να θεωρούμε ότι επειδή οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας διέρχονται μίας κρίσης οι ΗΠΑ θα διακινδυνεύσουν να διακόψουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία εις όφελος της Ελλάδας. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να κερδίσουν όσο πιο πολλά μπορούν όπου θεωρούν πιο συμφέρουσα μία τέτοια εξέλιξη. Οι παραχωρήσεις της Ελλάδας είναι παραχωρήσεις προς τις ΗΠΑ και τίποτα παραπάνω. Στο μέλλον, οι σχέσεις ΗΠΑ με Τουρκία μπορεί να εξομαλυνθούν αλλά την ίδια στιγμή οι παραχωρήσεις της Ελλάδας δε θα αναιρεθούν.
Το παράδειγμα σε μία σειρά άλλες χώρες ανά τον κόσμο αποδεικνύει ότι όπου παρουσιάζεται μεγέθυνση του ρόλου των αμερικάνικων βάσεων στα εδάφη τους, μια τέτοια εξέλιξη, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, σχετίζεται με ανώμαλες ιστορικές περιόδους, πολιτικής αστάθειας ή και οικονομικής κατάρρευσης, και σηματοδοτούν όχι την ανάπτυξη μίας συνεργασίας μεταξύ συμμάχων αλλά το βάθεμα της εξάρτησης στα πλαίσια σχέσεων υποτέλειας. Δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ υποτελούς και κυρίαρχου γιατί πρόκειται για σχέση εξάρτησης.
Μια τέτοια ανώμαλη περίοδο διανύουμε και στην Ελλάδα. Αποτελεί καθαρή αφέλεια αν κάποιοι πιστεύουν ότι μία υπερδύναμη όπως οι ΗΠΑ δε θα έσπευδαν να εκμεταλλευθούν τη συγκυρία.
Για τα Χανιά, οι συγκεκριμένες εξελίξεις οπωσδήποτε δημιουργούν ανησυχία. Σε μία περίοδο όπου η περιοχή της Μεσογείου βρίσκεται σε ανάφλεξη, περίοδο μεγάλων αλλαγών στην Ευρώπη και στον κόσμο, η Βάση της Σούδας αναβαθμίζεται και μετατρέπεται σε επίκεντρο της στρατιωτικής μηχανής των ΗΠΑ.
Μία τέτοια μεγέθυνση θα έχει αντίκτυπο και στην πολιτική, οικονομική, κοινωνική ζωή του τόπου.
Άραγε, σε έναν πολύ πιθανό πόλεμο όπου “η πιο σημαντική βάση στον κόσμο” θα παίζει κυρίαρχο ρόλο, ποιανού το συμφέρον θα πρυταννεύσει; Της τοπικής κοινωνίας ή της αυτοκρατορίας; Πώς θα επηρεαστούν οι αεροπορικές πτήσεις; Θα επιβληθούν περιορισμοί στην κίνηση στο λιμάνι της Σούδας; Θα αποτελέσει η Σούδα στόχο επιθέσεων;
Άραγε, όταν στα Χανιά θα υπάρχει “η πιο σημαντική βάση των ΗΠΑ στον κόσμο”, θα επιτρέπεται να εκλεγεί έναν δήμαρχος ο οποίος θα θέλει να θέσει κάποια όρια στη λειτουργία τους ή να διαπιστώσει αν δημιουργούνται περιβαλλοντικοί κίνδυνοι από την παρουσία τους; Πώς επηρεάζεται η δημοκρατική λειτουργία από τη γιγάντωσή τους;
Η αύξηση του αριθμού των επισκέψεων πολεμικών πλοίων και σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης, η εξάρτηση που γεννά το αμερικάνικο δολάριο, κατά πόσο θα προσαρμόσει την τοπική οικονομία στις ανάγκες αυτών που θα την τροφοδοτούν; Είμαστε έτοιμοι να ανταπεξέλθουμε σε μία έκρηξη πορνείας και εγκληματικότητας στο νομό;
Το ζήτημα λοιπόν της επέκτασης των δραστηριοτήτων των βάσεων της Σούδας δεν αφορά μόνο την κεντρική πολιτική σκηνή.
Θα έπρεπε να είχαν ήδη πραγματοποιηθεί συσκέψεις τοπικών φορέων και αρχών για μία εξέλιξη που αφορά άμεσα τον τόπο μας και τους κατοίκους της περιοχής.
Δεν αποτελεί θέμα της “Αριστεράς” ή αυτών που δραστηριοποιούνται στα κινήματα, αποτελεί ζήτημα που αφορά την ίδια την πορεία του τόπου μας.
Τι είδους διασφαλίσεις έχουν απαιτήσει οι τοπικοί φορείς από την κυβέρνηση που θα προστατεύουν τα τοπικά συμφέροντα από μία περαιτέρω στρατιωτικοποίηση του νομού; Τι ενημέρωση έχουν για αυτά που σχεδιάζονται στον τόπο μας;
Αυτά είναι πραγματικά ερωτήματα που προκύπτουν από πολύ σημαντικές εξελίξεις που σχεδιάζονται στο ανώτερο επίπεδο και θα έπρεπε να απασχολούν τους τοπικούς άρχοντες. Προς τι λοιπόν η σιωπή τους;
Τι μπορούμε όμως να περιμένουμε όταν στα Χανιά, Αντιπεριφερειάρχη και Δήμαρχος Χανίων, παρά τις επιμέρους διαφωνίες τους σε άλλα ζητήματα, σε αυτό το θέμα συμπνέουν αρμονικά, καλωσορίζοντας κάθε φορά το αμερικάνικο δολάριο. Λες και το δολάριο έρχεται μόνο του και δεν κουβαλά μαζί του τον στρατό μίας αυτοκρατορίας σε μία περιοχή εξαιρετικά σημαντική για τα γεωστρατηγικά της συμφέροντα. Λες και αυτές οι εξελίξεις δεν αφορούνε τον νομό Χανίων και την Κρήτη [20]
Ας τα έχουμε αυτά υπόψη μας ενόψει και της αυριανής κινητοποίησης στις βάσεις της Σούδας.
Για το τέλος, παραθέτω ένα άρθρο από τις 15 Οκτωβρίου του 2006 σχετικά με τη λογική των αντισταθμιστικών οφελών.
Το άρθρο είχε ως τίτλο τη γιαπωνέζικη λέξη “bakayaro“, που σημαίνει “ηλίθιοι μπάσταρδοι” και ήταν τα τελευταία λόγια του Γιαπωνέζου ναύαρχου Αρίτο Γκότο, καθώς πέθαινε από φίλια πυρά.
Το άρθρο όπως είχε δημοσιευθεί, χωρίς περαιτέρω σχολιασμό:
Υπάρχει ένα σχέδιο ή μία αναγκαιότητα αν προτιμάτε, για έναν συγκεκριμένο εγκλωβισμένο πληθυσμό, σε μία συγκεκριμένη περιοχή, στον οποίο γνωστοποιείται πως ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αποτελούν αυτό το σύνολο πρόκειται να πεθάνει, ούτως ή άλλως, με ή χωρίς κάποια αποζημίωση, λόγω συγκεκριμένων συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί, λ.χ. κάποιου πειράματος που πρέπει αναγκαστικά να πραγματοποιηθεί για να σωθούν εκατομμύρια ζωές ή κάποιας γενικότερης στρατηγικής της οποίας ο θάνατος αυτών των ανθρώπων αποτελεί μία τακτική ιδιομορφία της. Έχω γνώση του γεγονότος πως φαντάζει απολύτως έξω από την πραγματικότητα.
Ας προσποιηθούμε όμως πως κάτι τέτοιο συμβαίνει, είναι εφικτό, σε ένα απολυταρχικό, ολοκληρωτικό καθεστώς. Δίνεται η επιλογή σε αυτόν τον συγκεκριμένο πληθυσμό να συγκροτήσει μία επιτροπή, δημοκρατικά (…), η οποία θ’ αποφασίσει όχι αν δεν θέλουν να πεθάνουν (κι όχι δολοφονηθούν) αλλά αν επιθυμούν να παλέψουν για κάποια αποζημίωση για τον τυχαίο (σε σχέση με το ποιος/ποια ακριβώς θα πεθάνει και τον ακριβής αριθμό των νεκρών) θάνατό τους. Θα το θεωρούσατε λογικό αυτό το δίλημμα; Θα θεωρούσατε λογικό να παίξετε με τις πιθανότητες και να «κερδίσετε»; Δεν θα χαρακτηρίζατε αυτή την κατάσταση ολοκληρωτική και τα εμφανή αποτελέσματά της άρρωστα αν και μέσα στα διακριτά όρια της ανθρώπινης ύπαρξης;
Ηθικά, σήμερα, όσο άκαιρη και περιττή εν πολλοίς κι αν θεωρείται η όποια συζήτηση γύρω από τι είναι ηθικό, θα ήταν αποδεκτό; Το γεγονός πως ο θάνατος είναι «τυχαίος» αρνιέται το αρχικό δίλημμα που θέσαμε ή του δίνει ακόμα περισσότερη έμφαση; Όταν έχεις βρεθείς ήδη στη θέση να αρνηθείς να δώσεις την ζωή σου ή αυτή του παιδιού σου, γνωρίζοντας εκτός των άλλων πως θα πεθάνει με ένα φρικτό, οδυνηρό, σαδιστικό τρόπο, για οποιοδήποτε χρηματικό ποσό, πως να δεχτείς να ρισκάρεις τον θάνατό σου ή κάποιου που αγαπάς με τον ίδιο ή και χειρότερο πόνο για ένα μικρό σχετικά ποσό, που θα μοιραστεί σε ισόνομες ποσότητες σε όσους επιβιώσουν; Κι αν υποθέσουμε πως αυτοί που θα επιβιώσουν δεν θα λάβουν όλοι κάποια «ανταμοιβή» μα μόνο κάποιοι επίλεκτοι, ένας πολύ συγκεκριμένος αριθμός ανθρώπων, κι αυτοί ανάλογα με το πόσο θα υποστηρίξουν την λογική του όλου επιχειρήματος γνωρίζοντας κι οι ίδιοι πως έτσι θέτουν την ίδια τους τη ζωή σε κίνδυνο; Ποιος λογικός άνθρωπος θα έμπαινε σε αυτήν την λογική;
Ας πούμε τώρα πως λόγω της κατάστασης της ήδη διαμορφωμένης σε αυτό το υποθετικό σενάριο μέσα σε αυτόν τον πληθυσμό έχει τελικώς κυριαρχήσει η λογική πως αποτελεί ηλιθιότητα να μην δέχεσαι την κάποια ανταμοιβή και πέραν τούτων γραφική η όποια προσπάθεια άρνησης του διλήμματος με το σκεπτικό πως αυτός που αντιστέκεται, πέρα από τις λίγες πιθανότητες επιτυχίας, λόγω και της τόσο κυρίαρχης θέση του διλήμματος και της λογικής του, ο θάνατός του, εξαιτίας αυτής της άρνησής του, δεν θα έχει κάποια «ανταλλακτική αξία», άρα, σύμφωνα με το κυρίαρχο σκεπτικό, θα είναι άσκοπος, ενώ αντιθέτως, ο ρεαλιστικά σκεπτόμενος, ο αποδέκτης της λογικής και υποστηρικτής της, σε περίπτωση που ζήσει ή και του «τυχαίου» θανάτου του θα επιβραβευθεί αδρά. Αν δηλαδή αυτή η αποδοχή θεωρούταν η πρέπουσα αντίδραση και αντιθέτως η αντίσταση, άλογη και γραφική;
Αν είχαν αντιστραφεί οι όροι της πραγματικότητας και ρεαλιστικό ήταν το απάνθρωπο, δεν θα δεχόσασταν πως αυτή η γενικότερα περιγραφόμενη υποθετική πραγματικότητα αποτελεί μία αποτελεσματικότερη εξέλιξη του αρχικού διλήμματος που θέσαμε σε προσωπικό επίπεδο, δηλαδή το σημείο εκείνο που εξαφανίζεται το προσωπικό, η σχέση μεταξύ δολοφόνου και θύματος; Μία, αν το θέλετε, αντικειμενοποίηση των συνθηκών του εγκλήματος;
Σε μία τέτοια κατάσταση, πως θα μπορούσε να περιγραφεί, κοιτάζοντας απ’ έξω, η θέση αυτού που προσπαθεί ν’ αποκομίσει το μέγιστο κέρδος; Αν δινόταν η δυνατότητα να διαπραγματευθείς τον θάνατό σου, πόσο θα κόστιζε η ζωή σου, επιστρέφοντας στο αρχικό μας ερώτημα;
Αν δεχτούμε πως η πολιτική συνεπάγεται μία ηθική στάση, κοινωνική ή κι αντι-κοινωνική, ανήθικος σήμερα φανερώνεται ο πολιτικά εύπλαστος. Ο δολοφόνος δεν μπορεί να είναι ανήθικος. Αντιθέτως, οι ενέργειές του πηγάζουν από μία ιδιόμορφη ηθική, την οποία μπορεί να υποστηρίξει και να επιβάλλει στους άλλους. Το θύμα αυτής της λογικής που αντιστέκεται, ερχόμενος σε σύγκρουση, και αρνούμενος την «ανταλλακτική» αξία φανερώνεται ως μία ηθική ύπαρξη σε σχέση με τον εαυτό του και τον πληθυσμό με τον οποίο βιώνει το δίλημμα, σε άμεση εξάρτηση με τον θύτη.
Αντιθέτως ως ανήθικος φανερώνεται ο α-διάφορος, ο α-παθής, ο ρεαλιστικά εύπλαστος και, αν προτιμάται, ο πολιτικά ρεαλιστής. Η διαφθορά της συνείδησης φανερώνεται ως μία αναγκαία συνθήκη για την επιτυχή έκβαση του εγκλήματος και μέσα στο ήδη διαμορφωμένο πλαίσιο η επιτυχία πηγάζει από την πληθυσμιακή αποδοχή του αναπόφευκτού του, την ρεαλιστική αποδοχή του διλήμματος και του αξιακού συστήματος που συνεπάγεται, του δολοφόνου. Η δημιουργία δηλαδή μίας κοινής λογικής που να ταιριάζει στις ανάγκες αυτού που ετοιμάζεται να συντελέσει ένα έγκλημα.
Ας πραγματώσουμε τώρα σε αυτό το σημείο αυτήν την λογική στην καθημερινότητά μας. Ας προσπαθήσουμε να βρούμε αυτές τις λέξεις που θα βάλλουν αυτήν την υπόθεση μέσα στα πλαίσιο αυτού που βιώνουμε. Δύο λέξεις: «αντισταθμιστικά οφέλη». Να δύο κοινά αποδεκτά όμορφες λέξεις που ίσως θα έπρεπε να χρησιμοποιήσω για να γίνω πιο κατανοητός. Να ένας συνδυασμός ακατανίκητος, ικανός να αποσιωπήσει τι αντισταθμίζεται και ποια τα πραγματικά οφέλη. Η φανερή ουδετερότητα αυτού του συνδυασμού λέξεων τόσο χρήσιμη, τόσο αναγκαία. Ένα ταχυδακτυλουργικό κόλπο που όταν ο μάγος τραβάει το χέρι από το καπέλο, αυτό που βλέπω είναι μόνο το κεφάλι του λαγού. Το σώμα του έμεινε μέσα στην χωρίς φως τρύπα του, σαπίζει στο βάθος κάποιου κήπου. Το χειροκρότημα του κοινού απέδειξε πως το τρικ ήταν επιτυχημένο και η μεταμόρφωση έχει ολοκληρωθεί.
Μα αν η δολοφονία είναι παράνομη, και το να δώσεις ως αντάλλαγμα χρήματα για να δολοφονήσεις κάποιον δεν κάνει λιγότερο παράνομη αυτήν την πράξη, τότε πως μπορεί να νοηθεί ως αποδεκτή η πραγματικότητα του «αντισταθμιστικού οφέλους»; Δεν θα λέγατε πως το «αντισταθμιστικό όφελος» είναι ουσιαστικά το απόλυτο τέχνασμα για την εγκαθίδρυση της ηγεμονίας της λογικής του εγκληματία άρα και της νομιμοποίησης της δολοφονίας εις βάρος του συνόλου των υπολοίπων υποψήφιων (τυχαίων) θυμάτων; Δεν είναι φανερή η σχέση μεταξύ του διεφθαρμένου και του κοινά αποδεκτού, του «παράνομου» με το «νόμιμο» όταν η πράξη ουσιαστικά παραμένει η ίδια και αυτό που αλλάζει είναι η αντίληψή και αντιμετώπισή μας σε σχέση με αυτό καθ’ αυτό το έγκλημα;
Δεν είναι φανερό πως η ανηθικότητα μα συνάμα και η αποτελεσματικότητα του «νόμιμου» εγκλήματος είναι κατά δυσθεώρατα μεγέθη μεγαλύτερη απ’ αυτή του «παράνομου» εγκλήματος μόνο και μόνο επειδή στη «νόμιμη» σχέση που διαμορφώνεται αφανίζεται το πτώμα και καλύπτεται το έγκλημα εκ της αποδοχής του ως «φυσικό» όσο αφύσικο στην ουσία του και πέρα από κάθε λογική κι αν είναι; Δεν θα σκύβατε συγκαταβατικά το κεφάλι σας αν τονίζαμε πως η διαφθορά των συνειδήσεων στην νόμιμη κατάσταση που διαμορφώνεται είναι θεμελιακή και γι’ αυτό τόσο κρυφή, κουκουλωμένη, σιωπηλή έτσι ώστε να φαντάζει το πραγματικό ψεύτικο και το ψεύτικο αληθινό; Έτσι ώστε αυτό που φάνταζε ως φυσική αντίδραση τώρα να φαντάζει ως χωρίς λόγο ύπαρξης;
Ποιος είναι τελικά ποιο διεφθαρμένος, ο «νόμιμος» ή ο «παράνομος»; Ποια πραγματικότητα είναι περισσότερο διαστρεβλωμένη, η «νόμιμη» ή η «παράνομη»; Ρητορικά ερωτήματα και τίποτα παραπάνω ενός αφελούς. Η κατάσταση είχε κτισθεί με κάθε λεπτομέρεια, το έγκλημα συντελείται κι ο νόμος αποτελούσε τον καλύτερο σύνεργό του, η σιωπή μας φανερώνει την φυσική του θέση ως κυρίαρχο στοιχείο της ζωής μας και οι «παρανομία», η «διαφθορά» το άλλοθί του, η αναγκαία συνθήκη εξέλιξής του. Ας αφήσουμε λοιπόν τους διεφθαρμένους στην άκρη. Αυτοί δεν φταίνε σε τίποτα. Η ολοκληρωτική καταστροφή όμως δεν μπορεί άλλο να περιμένει. Πόσο βαθιά φτάνει λοιπόν η τρύπα του λαγού; Το μόνο που βλέπω είναι μαύρο φως.
Σημειώσεις:
1. Αλέκος Χατζηκώστας, Φλεβάρης 1958: Πώς το αστικό κράτος αντιμετώπιζε τον αγώνα κατά των βάσεων, atexnos.gr
2. 5. Γιώργος Πετρόπουλος, 12 Οκτώβρη 1953: Η Συμφωνία για τις βάσεις στην Ελλάδα, εφημερίδα «Ριζοσπάστης»
3. Truman Doctrine, President Harry S. Truman’s address before a joint session of Congress, March 12, 1947,
4. Truman Doctrine, historylearningsite.co.uk
5. Δέσποινα Κουρουπάκη, Εδώ Βάσεις!, tvxs.gr
6. 25 χρόνια μετά τα γεγονότα «ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΜΑΤ» της Νομαρχίας – Όταν ο Μητσοτάκης είπε στα σώματα ασφαλείας: «Εσείς είστε το κράτος», εφημερίδα “Αγώνας της Κρήτης”
7. Γιάννης Αγγελάκης, “O σπόρος που έχει σπαρεί, αργά ή γρήγορα καρπίζει”: Το πρωτοπόρο πείραμα της Επιτροπής Φορέων και τι έχει να μας διδάξει σήμερα – Η μαρτυρία του Κ. Ντουντουλάκη, εφημερίδα “Αγώνας της Κρήτης”
8. Αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο – Στο επίκεντρο η Σούδα – Μετατρέπεται στην πιο σημαντική βάση της αυτοκρατορίας με το “NAI” της “Αριστεράς”, mignatiou.com
9. Obama’s Last Defense Budget Adds Funds for Europe, Counterterrorism, military.com
10. Dana Rohrabacher, Why is America Restarting the Cold War with Russia?, nationalinterest.org
11. Daniel Goure, Would President Trump Be Able To Save The U.S. Defense Industrial Base?, lexingtoninstitute.org
12. Samuel Weighley, 10 companies profiting most from war, USA Today
13. Gilbert Mercier, Global War Economy: The Empire of US Military Industrial Complex, newsjunkiepost.com
14. Anup Shap, World Military Spending, globalissues.org
15. Αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο – Στο επίκεντρο η Σούδα – Μετατρέπεται στην πιο σημαντική βάση της αυτοκρατορίας με το “NAI” της “Αριστεράς”, mignatiou.com
16. Βασίλης Νέδος, Ελληνικό πολεμικό για συνοδεία αεροπλανοφόρου, kathimerini.gr
17. Δημήτρης Μηλάκας, ΗΠΑ και Ε.Ε. παίρνουν ό,τι γουστάρουν…, topontiki.gr
18. US to quadruple defence budget for Europe, bbc.com – Sasha Davis, The U.S. military base network and contemporary colonialism: Power projection, resistance and the quest for operational unilateralism, researchgate.net
19. Chalmers Johnson, America’s Empire of Bases, globalpolicy.org
20. Γιάννης Αγγελάκης, Το “καλώς ήρθε το δολλάριο” δεν τιμά κανέναν: Περί έλευσης αεροπλανοφόρων, Τρούμπας και τουρισμού στα Χανιά, agonaskritis.gr