Του Φώτη Μπιχάκη *
Με αφορμή τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις που έρχονται στο φως της δημοσιότητας από την υπόθεση του γηροκομείου “Αγία Σκέπη”, καταθέτουμε τον προβληματισμό μας σχετικά με τις συνθήκες που επιτρέπουν ή και δημιουργούν το γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη τέτοιων φαινομένων.
Τα κυριότερα ερωτήματα που τέθηκαν στο δημόσιο διάλογο σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης των ηλικιωμένων στα γηροκομεία ήταν:
- Ποια είναι η ποιότητα και η ποσότητα του φαγητού που παρέχεται στους ηλικιωμένους σε καθημερινή βάση;
- Ποιές είναι οι συνθήκες ατομικής υγιεινής των ηλικιωμένων -με ποια συχνότητα κάνουν μπάνιο, αλλάζουν ρούχα κλπ
- Υπάρχουν δεμένοι ή καθηλωμένοι ηλικιωμένοι επειδή είναι “ανήσυχοι”;
- Ποιό είναι το ημερήσιο κόστος για κάθε ηλικιωμένο με βάση τις παρεχόμενες υπηρεσίες
- Ποιά και πόσα φάρμακα συνταγογραφούνται για τους ηλικιωμένους και με ποιά ιατρική γνωμάτευση και σκοπιμότητα;
- Γίνονται απροειδοποίητοι έλεγχοι για όλα τα παραπάνω;
- τι έκαναν οι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί του δήμου της περιφέρειας κλπ;
Κανονικά το μοναδικό ερώτημα που θα έπρεπε κατά τη γνώμη μας να τίθεται για κάθε τέτοια δομή φιλοξενίας ηλικιωμένων, είναι:
Ζουν οι ηλικιωμένοι με όρους στοιχειώδους ανθρώπινης αξιοπρέπειας; Και πως αυτό διασφαλίζεται συνεχώς από λάθη, παραλείψεις ή σκοπιμότητες;
Βέβαια το ερώτημα που κυριάρχησε στις συζητήσεις είναι:
Πού ήταν και τι έκαναν όλο αυτό τον καιρό οι συγγενείς των ηλικιωμένων;
Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε το τελευταίο ερώτημα γενικά για τις μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων τα 2 χρόνια της πανδημίας (εδώ ενδεχομένως να φανερωθεί και μια απάντηση στο ερώτημα γιατί η “δράση” των υπευθύνων του “Αγία Σκέπη” αποχαλινώθηκε τα 2 τελευταία χρόνια).
Ένα μεγάλο μέρος της απάντησης βρίσκεται στα μέτρα που πήρε (ή δεν πήρε) το κράτος για την “θωράκιση” των δομών αυτών από την πανδημία και ανακοινώνονται σε ΦΕΚ κάθε βδομάδα (τελευταίο . (ΦΕΚ Β’ 607/12.02.2022). Αντιγράφω:
- Μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, κέντρα χρονίως πασχόντων, δομές και ξενώνες φιλοξενίας ευπαθών ομάδων/ΑμεΑ, οικοτροφεία:
(α) Απαγόρευση επισκεπτηρίου, εκτός περιπτώσεων επίσκεψης σε ασθενείς τελικού σταδίου.
Δεν έχει σημασία λοιπόν αν (για παράδειγμα στο Δημοτικό γηροκομείο Χανίων), οι ηλικιωμένοι είναι πλήρως εμβολιασμένοι με 3 δόσεις, και οι συγγενείς που θέλουν να τους επισκεφτούν είναι επίσης πλήρως εμβολιασμένοι. Δεν μπορείς να δεις τον πατέρα, ή τη μητέρα σου ούτε με (επιπλέον του πιστοποιητικού εμβολιασμού) self test που θα κάνεις έξω από τη δομή του γηροκομείου από τους νοσηλευτές του, ούτε με rapid test, ούτε με pcr test που θα προσκομίσεις. Μόνο αν είναι να τους αποχαιρετήσεις για το τελευταίο ταξίδι, μπορείς να τους δεις!
Το μοτίβο αυτό ισχύει για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αυτών των 2 ετών, με εξαίρεση τις περιόδους που η κυβέρνηση είχε κηρύξει το τέλος της πανδημίας, ή ξεκινούσε τουριστική περίοδος και αίρονταν γενικά τα προστατευτικά μέτρα. Στις περιόδους αυτές επιτρέπονταν το επισκεπτήριο σε εξωτερικό χώρο του γηροκομείου μια φορά κάθε 14 μέρες ή μια φορά τη βδομάδα με την επίδειξη self, rapid,ή pcr τεστ, ανάλογα με την περίοδο.
Εστιάζοντας τώρα στο Δημοτικό Γηροκομείο Χανίων, στα διαστήματα αυτά η διοίκηση του Δημοτικού γηροκομείου Χανίων, πρόσθεσε αυθαίρετα τον όρο να έχει κλειστεί ραντεβού από τους συγγενείς από την προηγούμενη μέρα! Αν ο σκοπός ήταν η αποφυγή του συνωστισμού στα επισκεπτήρια, μπορούσε η διοίκηση να ζητά να προηγείται τηλεφωνική επικοινωνία από τους συγγενείς. Στις επανειλημμένες ερωτήσεις μου, για το ποιό σκοπό εξυπηρετεί αυτή η επιπλέον απαίτηση, αν δεν έχει κάτι να “φτιασιδώσει” στην καθημερινή εικόνα των ηλικιωμένων, δεν υπήρξε πειστική απάντηση. Άρα οι συγγενείς ακόμα και στα όποια αραιά διαστήματα (7 ή 14 μέρες) που επιτρέπονταν το επισκεπτήριο σε εξωτερικό χώρο, μπορούσαν να δουν τους οικείους τους, μόνο μετά από ραντεβού από την προηγούμενη μέρα. Εκτός από τον πρόεδρο του ΔΣ και τον διοικητή του Δημοτικού Γηροκομείου, είχα θέσει το συγκεκριμένο θέμα και σε συνεδρίαση του ΔΣ και η απάντηση που πήρα ήταν ότι, εγώ προσωπικά, μετά τις επανειλημμένες και έντονες διαμαρτυρίες μου για τη συγκεκριμένη έξτρα προϋπόθεση, κατάφερα (μου επέτρεψαν!) να βλέπω τη μητέρα μου μόνο με προηγούμενη τηλεφωνική επικοινωνία για το αν υπάρχει άλλο προγραμματισμένο ραντεβού. Όσο για τις υπόλοιπες συνθήκες καθημερινής διαβίωσης στο γηροκομείο (καθαριότητα χώρων και φιλοξενούμενων, ποιότητα και ποσότητα φαγητού κλπ), δεν υπήρχε καμία δυνατότητα ελέγχου καθώς απαγορεύεται αυστηρά η είσοδος των συγγενών στο εσωτερικό του γηροκομείου για τα δύο αυτά χρόνια.
Όμως στο ΔΣ, είχαμε θέσει επανειλημμένα (πρώτη φορά το Μάρτη του 2020 στο πρώτο λοκ νταουν) και το ζήτημα- ζωτικής σημασίας για τους ηλικιωμένους- της διασφάλισης της επικοινωνίας με τους οικείους τους, με την τοποθέτηση ενός λυόμενου χώρου (box) εξωτερικά του γηροκομείου, με την κατάλληλη διαμόρφωση (διαχωριστικό τζάμι στο εσωτερικό για δημιουργία 2 χώρων, τοποθέτηση μικροφώνου κλπ). Παρά το γεγονός ότι όλοι στο ΔΣ συμφωνήσαμε για την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός τέτοιου ή αντίστοιχου χώρου, αυτό δεν υλοποιήθηκε ποτέ από τη διοίκηση. Αντίθετα ακούσαμε “μομφές”, ότι κάποιες φορές ζητήσαμε και είδαμε τους οικείους μας από τα μπαλκόνια του ορόφου, ή πίσω από τα κλειστά τζάμια.
Το μόνο που διασφάλισε όλο αυτό το διάστημα την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων και καθησύχαζε τις ανησυχίες μας, ήταν η γνώση ότι οι εργαζόμενοι στο Δημοτικό Γηροκομείο Χανίων υπερέβαλαν εαυτό και έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν για να έχουν οι ηλικιωμένοι την καλύτερη δυνατή φροντίδα.
Βέβαια όλο αυτό το διάστημα, δεν έγινε καμιά πρόσληψη μόνιμου προσωπικού για να αντιμετωπιστούν οι τραγικές ελλείψεις που υπάρχουν διαχρονικά στο Δημοτικό γηροκομείο και εντάθηκαν στις συνθήκες της πανδημίας. Μόνιμές προσλήψεις προσωπικού έχουν να γίνουν από το 2007, ενώ σε αυτό χρονικό διάστημα των 15 χρόνων έχουν αποχωρήσει περισσότεροι από 20 υπάλληλοι, με αποτέλεσμα το μόνιμο προσωπικό να είναι μόλις 32 άτομα! Γιατί αν πριν την πανδημία οι συγγενείς μπορούσαν να καλύπτουν την έλλειψη προσωπικού και την υποστελέχωση, κάνοντας πχ ένα μπάνιο τους οικείους τους, καθαρίζοντας το δωμάτιο φιλοξενίας τους ή παίρνοντας και πλένοντας τα ρούχα τους (ώστε να μη φορούν όλοι οι ηλικιωμένοι, όλων τα ρούχα – άλλη πονεμένη ιστορία που έχει να κάνει με το γεγονός ότι στα πλυντήρια υπάρχουν δυο (2) άτομα για εκατό -κατά μέσο όρο- φιλοξενούμενους στη δομή), αυτό τελείωσε με την απαγόρευση εισόδου στις δομές φιλοξενίας ηλικιωμένων τα τελευταία 2 χρόνια. Για την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού βασιζόμαστε μόνο στην ευσυνειδησία των εργαζομένων στη δομή και στην εμπιστοσύνη που τους έχουμε από πριν. Προφανώς η «λύση» στην υποστελέχωση που προκρίνει η διοίκηση, δεν μπορεί να είναι η ανάθεση των υπηρεσιών σε εργολάβους, όπως γίνεται ήδη με την καθαριότητα και κοστίζει στο γηροκομείο 120.000 το χρόνο!
Αντί λοιπόν το ΔΣ να το απασχολούν οι τρόποι διασφάλισης της αξιοπρεπούς καθημερινής διαβίωσης των ηλικιωμένων (αλήθεια πόσες φορές έγινε τα 2 τελευταία χρόνια από οποιοδήποτε μέλος του ΔΣ -εκτός τον πρόεδρο- μια απροειδοποίητη επίσκεψη στο εσωτερικό του γηροκομείου τηρώντας προφανώς όλα τα μέτρα προστασίας), το τελευταίο τρίμηνο αυτό που απασχόλησε την διοίκηση του ιδρύματος (και συζητήθηκε ανεπίσημα στο περιθώριο του ΔΣ) είναι το πως και πόσο θα αυξήσουν το ποσό συμμετοχής που πληρώνουν οι ηλικιωμένοι!
Προφανώς για τη διοίκηση του Δημοτικού Γηροκομείου τα περίπου 1000 ευρώ που παίρνει το Γηροκομείο από τον ΕΟΠΥΥ για κάθε ασφαλισμένο που φιλοξενείται στη δομή, δεν είναι αρκετά για αυτά που παρέχει το Γηροκομείο στους ηλικιωμένους.
Δεν είναι πρόβλημα υστέρησης εσόδων για το Γηροκομείο, το γεγονός ότι η ετήσια χρηματοδότηση του Δήμου για το Γηροκομείο είναι 50.000€ (ο προϋπολογισμός του είναι περίπου 4,7 εκατομμύρια), ενώ την ίδια στιγμή ο δήμος Χανίων ζητά παραχώρηση ακινήτων ιδιοκτησίας του Δημοτικού Γηροκομείου χωρίς να πληρώνει ενοίκιο και το ΔΣ τα παραχωρεί με την υποχρέωση ο Δήμος να πληρώνει μόνο τον ΕΝΦΙΑ;
Για την Ανταρσία στα Χανιά, δεν υπάρχει κανένα ζήτημα συζήτησης για αύξηση του ποσού συμμετοχής των ηλικιωμένων πέρα από το ποσό των 1000 ευρώ που δίνει ως νοσήλιο ο ΕΟΠΥΥ. Αντίθετα υπάρχει σοβαρό ζήτημα με την πενιχρή χρηματοδότηση του Δήμου Χανίων, με την ελλιπή καταγραφή και αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοτικού Γηροκομείου Χανίων (θέμα που προς τιμήν της έχει θέσει αρκετές φορές στο ΔΣ η κ. Μ. Πετραντωνάκη).
Ας “αξιοποιηθεί” η πανδημία και η εγκληματική διαχείρισή της από την κυβέρνηση, για να γίνει επιτέλους πράξη η στελέχωση του Δημοτικού Γηροκομείου με το μόνιμο προσωπικό που χρειάζεται και να παρθούν οι αποφάσεις από τη διοίκηση για την πραγματοποίηση των ελέγχων που απαιτούνται ώστε το Γηροκομείο “και να είναι και να φαίνεται τίμιο” .
* Αναπληρωματικό μέλος ΔΣ του Δημοτικού Γηροκομείου Χανίων, για την Ανταρσία στα Χανιά
Συγγενής φιλοξενούμενου στη δομή