Του Γιάννη Αγγελάκη
Δεν ξέρω πόσοι από εσάς κάνατε τον κόπο να διαβάσετε κάποια τμήματα της εργασίας για την τεχνητή νοημοσύνη και τον αυτοματισμό.
Πολλοί αντιμετωπίζουν ακόμη το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης ως επιστημονική φαντασία, σα από μία απόσταση ασφαλείας. Όμως ότι συμβαίνει δεν αφορά κάποιο υποθετικό μακρινό μέλλον όπου οι μηχανές θα αποκτήσουν συνείδηση και θα κυριαρχήσουν στον πλανήτη, αλλά το τώρα.
Ειδικά στην Ελλάδα, το θέμα αντιμετωπίζεται ως κάτι που αφορά άλλους και όχι εμάς που έχουμε πιο επείγοντα ζητήματα να αντιμετωπίσουμε.
Αντιλαμβανόμαστε ως ξέχωρη την πραγματικότητα που βιώνουμε από την τεχνολογική επανάσταση που βρίσκεται σε εξέλιξη. Μια συζήτηση λ.χ. για τα αυτόνομα οχήματα μοιάζει εξωπραγματική όταν στην Ελλάδα δεν έχουμε δρόμους για να οδηγήσουμε. Ή, η συζήτηση για τον κίνδυνο απώλειας θέσεων εργασίας από την επέκταση του αυτοματισμού μοιάζει δίχως νόημα όταν στη χώρα μας η πραγματική ανεργία βρίσκεται κοντά στο 30%.
Αλλά θα κάνουμε μεγάλο λάθος αν θεωρήσουμε ότι όσα συμβαίνουν δε μας αφορούν ή ότι οι εξελίξεις δεν είναι αρκετά επείγουσες. Δεν αποτελεί καταφύγιο ο εγκλωβισμός μέσα σε μία χρόνια οικονομική κρίση ή η τεχνολογική οπισθοδρόμησή και η έλλειψη υποδομών. Είναι στοιχεία της κρίσης που έχει διάρκεια και θα γίνεται πιο έντονη όσο περνά ο καιρός και δεν αλλάζουμε πορεία. Ο κόσμος μας θα γίνεται όλο και πιο εξαρτημένος από την τεχνολογία, όχι λιγότερο.
Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο στο σήμερα, στον τρόπο που λειτουργεί ο πλανήτης ή στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα στην Ελλάδα.
Ακόμα και αν ζούσαμε σε έναν ουτοπικό κόσμο όπου τα οφέλη των τεχνολογιών θα μοιράζονταν σε όλους τους ανθρώπους, προκύπτουν ζητήματα για τα οποία θα κληθούμε να δώσουμε απαντήσεις.
Μια τέτοια συζήτηση βεβαίως μοιάζει μακρινή σε ένα κόσμο ακραίων ανισοτήτων και φτώχειας. Ανισότητες που μεγεθύνονται όσο μεγαλώνει το τεχνολογικό χάσμα.
Οι σημερινές τεχνολογικές εξελίξεις, όπου μηχανές μπορούν να κάνουν ένα ακόμη μεγαλύτερο φάσμα εργασιών, πολύ πιο αποτελεσματικά από τον οποιονδήποτε άνθρωπο, συντελούν στη μείωση της αξίας της ανθρώπινης εργασίας για την παραγωγή κερδών. Αυτό έχει ως επακόλουθο μία μείωση της δυνατότητάς των ανθρώπων να επηρεάζουν τις εξελίξεις.
Υπό ένα τέτοιο πρίσμα, ένα μέλλον μεγαλύτερων ανισοτήτων και φτώχειας μοιάζει πιο πιθανό, όσο μένουμε απαθείς μπροστά στις εξελίξεις.
Στο πρόσφατο παρελθόν, όταν ο άνθρωπος τέθηκε στο περιθώριο, για ιδεολογικούς, πολιτικούς ή και οικονομικούς λόγους, η ανθρωπότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με την καταστρεπτική βία και όλα κινδύνεψαν να χαθούν.
Σήμερα, δε χρειάζεται να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη.