Πλησιάζουν τις 600 οι αυτοκτονίες πανελλαδικά. Σχεδόν οι 1 στις 5 συμβαίνουν στο νησί μας.
Η Κρήτη αποτελεί μία περιφέρεια με διαχρονικά υψηλούς δείκτες αυτοκτονίας. Το ζήτημα της υψηλής αυτοκτονικότητας στην Κρήτη είναι κρίσιμης σημασίας και αποτελεί από ετών ένα πεδίο ερευνητικού ενδιαφέροντος του Παρατηρηρίου Αυτοκτονιών της ΚΛΙΜΑΚΑ.
Ο αριθμός των αυτοκτονιών αυξάνεται σταθερά κάθε χρόνο με την Κρήτη να είναι με μεγάλη διαφορά πρώτη περιφέρεια στη χώρα στον αριθμό αυτοκτονιών αφού η αντιστοιχία στο νησί είναι 7 αυτοκτονίες ανά 100.000 κατοίκους τη στιγμή όπου στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι γύρω στις 4.
Το πρόβλημα δεν είναι πρόσφατο. Όπως είχε δηλώσει κι ο Καθηγητής Ψυχιατρικής – Υπεύθυνος της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας του ΠΑΓΝΗ Αλέξανδρος Βγόντζας, με αφορμή εκδήλωση για την αυτοκτονικότητα, η Κρήτη διατηρεί τα πρωτεία στις αυτοκτονίες εδώ και πάνω από δύο δεκαετίας, από το 1999 έως το 2021.
Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως στην Κρήτη υπάρχουν σοβαρά νευρολογικά σύνδρομα τα οποία εξηγούνται μόνο μέσω ενδογαμίας. Ο ελληνικός πληθυσμός της Κρήτης συγκεντρώνονταν σε μικρές ορεινές περιοχές και υπήρχε μεγάλη ενδογαμία για λόγους πολιτισμικούς αλλά και πρακτικούς.
Είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτοκτονιών που πιθανότατα είναι πολύ μεγαλύτερο λαμβάνοντας υπόψη τη νοοτροπία που υπάρχει στη κοινωνία της Κρήτης σχετικά με την αυτοκτονία. Πολλές αυτοκτονίες δεν καταγράφονται ποτέ… Πόσες; Δε θα μάθουμε μέχρι να αλλάξουν οι νοοτροπίες των ανθρώπων και αρχίσουμε να μιλάμε ανοιχτά. Τότε μόνο θα φανεί το μέγεθος του πραγματικού προβλήματος.
Βλέπετε, η αυτοκτονία έχει κι ένα στίγμα για την οικογένεια του αυτόχειρα. Πολλές αυτοκτονίες ποτέ δεν καταγράφονται.
Πριν την αυτοκτονία, στην Κρήτη των περήφανων ανθρώπων που έχουν μάθει να δείχνουν πάντα δυνατοί, είναι δύσκολο οι άνθρωποι να μιλήσουν για αυτά τα θέματα γιατί αναγνωρίζεται ως μία παραδοχή αδυναμίας. Είναι δύσκολο οι άνθρωποι στην Κρήτη να μιλούν για τις δυσκολίες της ζωής που έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, που από οικονομικές δυσκολίες μετατρέπονται σε δυσκολίες στο επίπεδο των ανθρωπίνων σχέσεων. Και όταν καταρρέουν οι ανθρώπινες σχέσεις και οι άνθρωποι μένουν μόνοι, δεν έχουν ποιον να εμπιστευτούν και να μιλήσουν για τα προβλήματά τους. Σε μία κοινωνία όπως την Κρήτη όπου το ψυχικό νόσημα πολλές φορές δεν αναγνωρίζεται ως τέτοιο, αυτό είναι πνιγηρό. Οδηγεί συνανθρώπους μας στον θάνατο.
Την κατάσταση δυσχεραίνει η πολιτική κατάσταση της χώρας όπου για μία περίοδο επικρατούσε μία ανεδαφική αισιοδοξία εκ μέρους των δύο κομμάτων εξουσίας σύμφωνα με την οποία τα μνημόνια έχουν τελειώσει, η οικονομία ανασυντάσσεται, οι συνθήκες βελτιώνονται. Όμως αυτή η βελτίωση δε βιώθηκε ποτέ από ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της χώρας που δεν είδε καμία ουσιαστική αλλαγή στη ζωή του και συνεχίζει να ζει με δυσκολίες που γιγαντώνονται, περίπου σαν ξεχασμένοι από την ίδια την κοινωνία που φαίνεται να προχωρά χωρίς αυτούς. Είναι όμως ακόμα εδώ. Και αποτελούν μια σιωπηλή πλειοψηφία. Νοιώθουν ένοχοι για την αποτυχία τους να ορθοποδήσουν. Στα μάτια τμήματος της κοινωνίας είναι.
Eίναι το ίδιο αφήγημα της επιστροφής στην “κανονικότητα” που μετατρέπει ανθρώπους σε χρόνια αδυναμία που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους σε “κακοπληρωτές”, που νομιμοποιεί τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας επειδή “είναι επιζήμια για την οικονομία” η προστασία. Η μεσαία τάξη διεθνώς αλλά ειδικά στην Ελλάδα μετά από 10 χρόνια κρίσης έχει καταρρεύσει. Στην πλούσια Κρήτη το να είναι κάποιος φτωχός είναι ένα επιπλέον βάρος. Η φτώχια στην Κρήτη είναι περισσότερο ατομική αποτυχία και ανικανότητα σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας.
Ας μη γελιόμαστε.
Το πρόβλημα των αυτοκτονιών υποκρύπτει ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα ψυχικής υγείας στο νησί.
Οι 7 νεκροί λόγω αυτοκτονίας ανά 100.000 κατοίκους μπορεί να είναι πολλές εκατοντάδες ή χιλιάδες ανά 100.000 κατοίκους που υποφέρουν ψυχικά. Και αυτό έχει επιπτώσεις στη γενικότερη κοινωνική λειτουργία.
Μόνο έτσι θα επέλθει η απαραίτητη αλλαγή, όταν αναγνωριστεί ότι το ζήτημα δεν αφορά μόνο αυτούς που υποφέρουν αλλά όλη την κοινωνία της Κρήτης
Γιατί άλλωστε να υπάρχουν τόσες οργανώσεις και τόσοι πολίτες που αγωνίζονται για να φτιαχθεί νέος ΒΟΑΚ ακόμη και με διόδια και να μην υπάρχουν ακόμη τόσοι και παραπάνω για το ζήτημα των αυτοκτονιών; Ο θάνατος είναι διαφορετικός όταν αυτός που στερεί τη ζωή είναι ο εαυτός σε απελπισία;
H Κρήτη βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα σε σχέση με άλλες περιφέρειες της Ελλάδας στον αριθμό των νεκρών από τροχαία, όμως βρίσκεται πρώτη πανελλαδικά στον αριθμό των αυτοκτονιών.
Επιτέλους, ας μιλήσουμε. Και όπως απαιτούμε καλύτερους δρόμους, ας απαιτήσουμε από τους πολιτικούς μας τη λήψη μέτρων στήριξης των ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη. Ας απαιτήσουμε πέρα από καλύτερους δρόμους, καλύτερες ζωές.
Αλλά για να συμβεί αυτό πρέπει πρώτα να ξαναφέρουμε στο προσκήνιο τον άνθρωπο και την κοινωνία.