Γίνεται αγροτική ανάπτυξη χωρίς αγροτική πολιτική: Γίνεται σωστή κατανομή των χρημάτων της νέας ΚΑΠ (15,6 δις € από το Πυλώνα Α και 4,2 δις € από το Πυλώνα Β) χωρίς εθνική αγροτική πολιτική; Γίνεται να πάρεις δύσκολες αποφάσεις για τη νέα ΚΑΠ χωρίς εξαντλητικό διάλογο με τους ενδιαφερομένους; Προφανώς όχι.
Παρά ταύτα τελικά κατατέθηκε στις Βρυξέλες στη 1/8/2014 ο εθνικός φάκελος με όσο γίνεται λιγότερες δεσμεύσεις και μεγάλα περιθώρια υπαναχωρήσεων με την εφαρμογή των μέτρων και δυνατότητα να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις για κάποια ζητήματα που δεν έκλεισαν (έχει δηλαδή προεκλογική στόχευση).
Η ηγεσία του ΥΠΑΑΤ κατέθεσε ένα εθνικό φάκελο – τη τελευταία στιγμή – χωρίς διαβούλευση φέρνοντας τους παραγωγούς προ τετελεσμένων γεγονότων. Στόχος της ηγεσίας του ΥΠΑΑΤ ήταν περισσότερο να ικανοποιήσει πελατειακά συμφέροντα και επικοινωνιακές πολιτικές και λιγότερο τα συμφέροντα των πραγματικών παραγωγών ( που είναι σε δεινή οικονομικά θέση) και της κοινωνίας.
Οι παραγωγοί δεν αντιδρούν ακόμα γιατί δεν έχουν στη διάθεση τους επαρκή στοιχεία για να υπολογίσουν τα δικαιώματα τους τη περίοδο 2015-2020 , ενώ το ΥΠΑΑΤ και οι συνοδοιπόροι του βολεύονται με αυτή την ασάφεια στις επιλογές για τη νέα ΚΑΠ.
Η κατανομή ανάμεσα στα 3 διαφορετικά επίπεδα δικαιωμάτων (λιγότερο κακή από τις προτάσεις για 1 ή 2 επίπεδα) βάσει όσων διαρρέουν στα ΜΜΕ είναι:
– Βοσκότοποι (με κάποια βλάστηση) το 25% (από 19%) των κονδυλίων του Εθνικού Φακέλου (440 εκατομμύρια € ετησίως) και 25 € το στρέμμα,
– Ετήσιες καλλιέργειες το 47% (850 εκατομμύρια € ετησίως) και 41 €/στρέμμα,
– Δενδρώδεις καλλιέργειες το 28% (470 εκατομμύρια € ετησίως) και 52 €/στρέμμα.
Άποψη μας είναι ότι το ποσοστό για τις δενδρώδεις καλλιέργειες και τους αμπελώνες πρέπει να αυξηθεί σημαντικά σε βάρος του ποσοστού τουλάχιστον για τις ετήσιες για πολλούς λόγους (πολύ περισσότερες ώρες εργασίας ανά στρέμμα, υψηλό κόστος εγκατάστασης, είσοδο στη παραγωγή μετά το 4ο έτος κ.ά.).
Άποψη μας ακόμα είναι ότι αν και φαίνεται να βοηθά στη μικρότερη δυνατή μεταφορά πόρων από τη Κρήτη σε άλλες περιφέρειες, η λύση του 30% που υιοθετήθηκε ως μέγιστο όριο απόκλισης από τα ιστορικά δικαιώματα αποτελεί «κλοπή» και επιβράβευση της «απάτης» σε βάρος των πραγματικών παραγωγών που η κυβέρνηση λέει ότι την ενδιαφέρουν. Διότι όλοι ξέρουμε ότι τα ιστορικά δικαιώματα συχνά δεν αντιστοιχούσαν τότε με τη πραγματική οικονομική δραστηριότητα των κατόχων τους, ενώ αρκετοί από αυτούς σήμερα μπορεί να μην παράγουν. Για παράδειγμα υπήρχαν τη προηγούμενη περίοδο παραγωγοί εσπεριδοειδών που έπαιρναν πάνω από 1.500 €/στρέμμα και άλλοι παραγωγοί εσπεριδοειδών με κάτω από 10 €/στρέμμα. Για την εφαρμογή της μείωσης 30% (σταδιακά στη διάρκεια της πενταετίας) πρώτα θα αφαιρεθεί το 19% λόγω μείωσης του προϋπολογισμού και στοχευμένων δράσεων.
Στη προηγούμενη περίοδο δίνονταν το 5% του φακέλου σε συνδεδεμένες ενισχύσεις 4 προϊόντων (ελαιόλαδο, σκληρό σιτάρι, γάλα και θηλάζουσες αγελάδες). Με τη νέα ΚΑΠ 11 προϊόντα (όσπρια, σκληρό σιτάρι, βοοειδή, γάλα αιγοπροβάτων, ρύζι, βιομηχανική τομάτα, κτηνοτροφικά ψυχανθή, ζαχαρότευτλα, σπόροι σποράς, σπαράγγια και πορτοκάλια για χυμοποίηση) μοιράζονται το 9% του φακέλου. Για κάθε προϊόν θα υπάρχει ξεχωριστή στρεμματική ενίσχυση και θα μοιραστούν περίπου 180 εκατομμύρια € στα 11 προϊόντα. Θέση μας παραμένει ότι πρέπει να μπουν έστω στην αναθεώρηση του 2017 και τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή, τα αρωματικά φυτά και οι καλλιέργειες θερμοκηπίου.
Το 50% περίπου των δικαιούχων (350.000 παραγωγοί) που παίρνουν κάτω από 1.250 € θα ενταχθούν στο καθεστώς των «Μικρών Αγροτών». Αυτοί εξαιρούνται από το «πρασίνισμα» και τους ελέγχους πολλαπλής συμμόρφωσης.
Οι ελαιοπαραγωγοί της Κρήτης θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι της νέας ΚΑΠ. Κάποιες διατάξεις του εθνικού φακέλου της ΚΑΠ που αφορούν τη δυνατότητα επιδότησης της καλλιέργειες της ελιάς σε επικλινή εδάφη και σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ίσως μειώσουν τη μεγάλη «ζημιά».
Τελικά με τις μεγάλες περικοπές στις ενισχύσεις των ελαιοπαραγωγών οι Βορειοελλαδίτες υπουργοί έκαναν εφικτό και η ενίσχυση των βοσκοτόπων να πάει από τα 14 στα 25 ευρώ/στρέμμα και οι κάτοχοι ιστορικών δικαιωμάτων να μην έχουν σημαντικές απώλειες και όλες οι καλλιέργειες να επιδοτηθούν με αυξημένα ποσά και οι νέοι αγρότες να έχουν προνομιακή μεταχείριση.
Τα αμπέλια για παραγωγή κρασιού (25.000 στρέμματα στη ΠΕ Χανίων) εντάσσονται στις δενδρώδεις καλλιέργειες. Κρίσιμο θέμα παραμένει το νέο καθεστώς χορήγησης αδειών φύτευσης οινάμπελων, το οποίο θα πρέπει να βοηθήσει σε διαρθρωτικές αλλαγές στον τομέα.
Άποψη μας επίσης είναι ότι οι κτηνοτρόφοι της Κρήτης θα έχουν σοβαρό πρόβλημα α) λόγω δισεπίλυτων προβλημάτων με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των βοσκοτόπων που απαιτούν νομοθετικές ρυθμίσεις, β) λόγω τυχόν επιθυμίας ιδιοκτητών βοσκοτόπων να διεκδικήσουν για λογαριασμό τους τα χρήματα της νέας ΚΑΠ και γ) λόγω του γεγονότος ότι στις συνδεδεμένες ενισχύσεις σκανδαλωδώς μπαίνει μόνο το γάλα αιγοπροβάτων που προορίζεται για παραγωγή φέτας και όχι το γάλα που προορίζεται για γραβιέρα η άλλα τυροκομικά προϊόντα όπως γίνεται στη Κρήτη.
Αρκετά προβλήματα που θα προκύψουν κυρίως στην αναγνώριση νέων δικαιωμάτων, ενώ και η διαίρεση της χώρας σε τρεις αγρονομικές περιφέρειες κάνει την εφαρμογή του πιο πολύπλοκη.
Όσον αφορά τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης (Β Πυλώνας της ΚΑΠ, 4,2 δις €), θα πρέπει να στηριχθούν ιδιαίτερα προγράμματα και δράσεις για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, τη μεταφορά της επιστημονικής γνώσης καινοτομίας και ενημέρωσης, τη προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, την ανάδειξη των ελληνικών ποικιλιών και φυλών, τη κλιματική αλλαγή, τη διαφοροποίησης προώθηση και αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων μας. Από τις δράσεις του Πυλώνα Β τουλάχιστον το 30% των χρημάτων (1,3 δις €) εκχωρείται στις Περιφέρειες. Πρέπει να δούμε με ευελιξία τη δυνατότητα μεταφοράς πόρων από τον Α Πυλώνα της ΚΑΠ στο Β για τη λήψη μέτρων αναπτυξιακού χαρακτήρα.
Άποψη μας είναι ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Β Πυλώνα της νέας ΚΑΠ είναι ότι δίνει σημαντικά κίνητρα για τη σύσταση Ομάδων Παραγωγών, σε όλα τα προϊόντα, γεγονός που αποτελεί μονόδρομο για τη βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Είναι προφανές ότι παραμένουν προς διευκρίνιση κρίσιμα θέματα, όσον αφορά τη λεπτομερή εφαρμογή της νέας ΚΑΠ, τα οποία όσο συντομότερο διασαφηνιστούν τόσο καλύτερα για τους πραγματικούς παραγωγούς.
Ολοκληρώνοντας να ξανα-επισημάνουμε ότι κοινή αγροτική πολιτική δεν υπάρχει πλέον. Η ΕΕ αφήνει τα κράτη μέλη να τη διαχειριστούν. Δηλαδή έχουμε απλή χρηματοδότηση της γεωργικής γης (οι συμφωνίες της ΕΕ με το Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου εμποδίζουν την επιδότηση στη παραγωγή). Έτσι τα κράτη της ΕΕ γίνονται διαχειριστές προϋπολογισμού από την ΕΕ. Θα ελέγχεται ο ΟΠΕΚΕΠΕ, η Διαχειριστική Αρχή και ο δικαιούχος ενίσχυσης. Θα προκύψει νέο ΟΣΔΕ που θα περιλαμβάνει αφενός λίστα με τους δικαιούχους και αφετέρου χαρτογραφική βάση για τις επιλέξιμες εκτάσεις.
Ντουντουνάκης Ελευθέριος
Πρόεδρος Συλλόγου Γεωπόνων Χανίων
Γενικός Γραμματέας Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κρήτης
Πρόεδρος Εποπτικού Συμβουλίου Αγροτικού Συνεταιρισμού Χανίων