Η συζήτηση για τις δυνατότητες και τα ελλείμματα της αριστεράς στη κυβέρνηση, είναι επείγουσα. Δυστυχώς, δεν έχουμε άλλα ευρωπαϊκά παραδείγματα για να αντλήσουμε πείρα από αυτά, ούτε για να τα για συγκρίνουμε με το πείραμα του ΣΥΡΙΖΑ. Υπάρχει όμως μια πλούσια, πρόσφατη εμπειρία από αριστερά κόμματα της Λατινικής Αμερικής που είναι ιδιαίτερα διδακτική.
Φυσικά, οι διαφορές ανάμεσα στις χώρες της «πίσω αυλής» των ΗΠΑ και την Ελλάδα, που τείνει να γίνει η πίσω αυλή των Βρυξελλών και του Βερολίνου, είναι δεδομένες. Όπως άλλωστε, από την ανεπτυγμένη Αργεντινή μέχρι την πάμφτωχη Βολιβία, και οι διαφορές ανάμεσα στις λατινοαμερικανικές χώρες. Υπάρχει όμως ένα κοινό στοιχείο, Ευρώπης -Λατινικής Αμερικής που συνδέει άλλωστε όχι μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και τα άλλα κόμματα της αριστεράς στον νότο (Podemos και Μπλόκο της Αριστεράς) και την περιφέρεια (Σιν Φέιν) της Ευρώπης: ότι όλα ανδρώθηκαν και βρέθηκαν στην εξουσία τις δύο πρώτες δεκαετίες του 2000, ως απάντηση στις καταστροφικές πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού.
Σήμερα όμως στη Λατινική Αμερική, η αριστερά χάνει έδαφος. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη Βενεζουέλα υπέστη μια μεγάλη ήττα στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές. Ο αριστερός περονισμός ηττήθηκε το 2015 στηνΑργεντινή, που στρέφεται προς τα δεξιά. Στη Βραζιλίασημειώνεται έντονη οικονομική και πολιτική κρίση, ενώ στον Ισημερινό ξεκίνησαν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον της αριστερής κυβέρνησης Κορέα, που είχε αναδειχθεί στην εξουσία ακριβώς χάρις σε λαϊκές κινητοποιήσεις. Ακόμη και ο Έβο Μοράλες, η πιο γνήσια, ηγετική φυσιογνωμία αυτής της ταλαιπωρημένης από τον ιμπεριαλισμό και τις ξένες επεμβάσεις ηπείρου, έχασε την προηγούμενη εβδομάδα την πρώτη εκλογική αναμέτρηση της καριέρας του: το δημοψήφισμα που θα του έδινε μια ακόμη τέταρτη θητεία στην Βολιβία, μετά την λήξη της σημερινής, το 2019.
Αυτές οι εκλογικές ήττες μοιάζουν αρχικά ανεξήγητες. Η διακυβέρνηση της περονικής αριστεράς στην Αργεντινή, έβγαλε τη χώρα από το χάος της χρεοκοπίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ούγκο Τσάβεςκαι το κόμμα του ήταν οι πρώτοι που ενδιαφέρθηκαν για τους απόκληρους της Βενεζουέλας, μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης τους από την ολιγαρχία της χώρας. Αν και δεν είχαμε να κάνουμε με το θαύμα που περιέγραφαν τα διεθνή ΜΜΕ, η Βραζιλία έκανε βήματα μπροστά επίΛούλα. ‘Η μήπως δεν ήταν ο Ραφαέλ Κορέα που αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας, έδιωχνε από την χώρα τον εκπρόσωπο του ΔΝΤ και αναδιαπραγματευόταν με επιτυχία την ρύθμιση του χρέους του Ισημερινού;
Mάλιστα, σε όλες σχεδόν τις προηγούμενες περιπτώσεις, η αντιπολίτευση ήταν και παραμένει διασπασμένη, ένα ετερόκλιτο μείγμα χωρίς ιδέες και δυναμική. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Βενεζουέλα. Αυξάνοντας τους ψήφους της μόνο κατά 400 χιλιάδες, η αντιπολίτευση κέρδισε πράγματι μια μεγάλη εκλογική νίκη, γιατί το κόμμα του Τσάβες έχασε 2 εκατομμύρια ψηφοφόρους! Οι περισσότεροι από τους απογοητευμένους πολίτες δεν ψήφισαν την αντιπολίτευση, αλλά πήγαν για ψάρεμα.
Ο κοινός παρονομαστής των αποτυχιών είναι ότι τα κόμματα της αριστεράς δεν ήταν έτοιμα ή και δεν μπόρεσαν να κυβερνήσουν αποτελεσματικά. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ξανά η Βενεζουέλα. Παρά τις δυσκολίες και τις εξωτερικές επεμβάσεις, η μπολιβαριανή επανάσταση είχε πάντοτε δείξει την αποφασιστικότητά της να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των πολιτών της Βενεζουέλας. Στις 26 Ιανουαρίου του 2015, η πολύ ουδέτερη Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (ECLAC) ανακοίνωσε ότι, στη χώρα, το ποσοστό φτώχειας αυξήθηκε από 25,4 % σε 32,1 % μεταξύ του 2012 και 2013!! Η κυβέρνηση απέτυχε γιατί δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την φτώχεια και την εγκληματικότητα καθώς και να διαχειριστεί αποτελεσματικά την οικονομία. Συχνά, οι καλές προθέσεις οδηγούν στη κόλαση. Αυτό είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην Ελλάδα.
Ένα παράδειγμα
Έχω μια πολύ πρόσφατη, προσωπική εμπειρία για αυτό. Ένα πολύ στενό συγγενικό μου πρόσωπο έπρεπε να κάνει μια πολύ δύσκολη και δαπανηρή επέμβαση στον πνεύμονα. Η έγκριση έχει δοθεί από το νοσοκομείο Σωτηρία όπου νοσηλευόταν και από το ΙΚΑ, αλλά χρειαζόταν να εγκριθεί από το ΚΕΣΥ, το αρμόδιο όργανο παρά τω υπουργείω Υγείας. Επρόκειτο για κακοήθη όγκο και η υπόθεση ήταν επείγουσα. Έμαθα όμως ότι το ΚΕΣΥ από καιρό δεν ενέκρινε καμία, ούτε καν τις πιο επείγουσες επεμβάσεις.
Σε μια κανονική χώρα, και τέτοια πρέπει να γίνει επί αριστεράς, δεν θα έπρεπε να μεσολαβήσει κανείς. Αλλά επειδή πρόκειται για ζήτημα ζωής και θανάτου τηλεφώνησα στον ανώτατο παράγοντα που (δεν) θα έπρεπε να ασχολείται με τέτοιες υποθέσεις, κανονικά ρουτίνας. Τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Υγείας. Όχι για να ζητήσω ρουσφέτι, η υπόθεση χρειαζόταν τυπική έγκριση, αλλά για να ρωτήσω πότε θα έβγαινε η απόφαση. Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου με παρέπεμψε στον αναπληρωτή υπουργό του υπουργείου. Δεν μου είπε λεπτομέρειες, αλλά κατάλαβα ότι ακόμη και οι τυπικές αρμοδιότητες έχουν καταληφθεί από τους υπουργούς.
Έτσι τηλεφώνησα στον αναπληρωτή υπουργό, ο οποίος μου είπε ότι δεν ήξερε πότε θα βγει απόφαση γιατί ο προηγούμενος πρόεδρος του αρμοδίου οργάνου, του ΚΕΣΥ, ο κ. Σκανδαλάκης, παλιότερα βουλευτής της ΝΔ, είχε παραιτηθεί και το όργανο του υπουργείου Υγείας δεν συνεδρίαζε. Εξεταζόταν η περίπτωση να υπογράφει ο υπουργός του υπουργείου Υγείας αντί του προέδρου του ΚΕΣΥ, αλλά τίποτα δεν είχε αποφασιστεί ακόμη. Κάπως έτσι κατέληξα να τηλεφωνήσω στον υπουργό του υπουργείου Υγείας, ο οποίος επίσης δεν ήξερε αν και πότε θα λυθεί το τόσο δύσκολο αυτό πρόβλημα, το οποίο συνοψίζεται στην εξής κρίσιμη ερώτηση: πώς και πότε θα συμφωνήσουμε ποιον θα βάλουμε πρόεδρο του ΚΕΣΥ;
‘Η καλύτερα: είναι πράγματι αυτό υπουργείο Υγείας; Πώς είναι δυνατόν να αφήνουμε εκατοντάδες ανθρώπους, χιλιάδες μαζί με τις οικογένειες τους, να αγωνιούν για τη ζωή τους; Τι θα γίνει αν στο διάστημα που επιχειρείται να τετραγωνιστεί ο κύκλος, κάποιοι πεθάνουν από την καρδιά τους ή ο καρκίνος τους κάνει μετάσταση; Και αν δεν βρήκε άκρη κάποιος που είχε την δυνατότητα να μιλήσει με τον υπουργό, τον αναπληρωτή υπουργό και τον γενικό γραμματέα του υπουργείου «Υγείας», πώς θα βρουν άκρη οι απλοί πολίτες; Μετά από εβδομάδες αγωνίας διορίστηκε πρόεδρος του ΚΕΣΥ που έδρασε γρήγορα, υπογράφοντας εκατοντάδες εγκρίσεις. Αλλά πόσους ανθρώπους απογοητεύσαμε;
Και δυστυχώς δεν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση. Δεκάδες αποφάσεις λιμνάζουν, ενώ θα έπρεπε να είχαν ήδη υλοποιηθεί σε έργα για την ανακούφιση της οικονομίας και της κοινωνίας. Η νομοθεσία για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία θα έπρεπε να είχε εγκριθεί και τεθεί σε εφαρμογή από πέρυσι, τον Ιανουάριο του 2015, με την ανάληψη της εξουσίας. Δεν μπορεί ο κάθε νέος υπουργός να ανακαλύπτει ξανά την Αμερική, επανεξετάζοντας ακόμη και τις αποφάσεις του προηγούμενου, συντρόφου υπουργού. Αν, παραδείγματος χάριν, στο Κέντρο Κινηματογράφου άλλαξε η διοίκηση και δεν υπάρχει νέα – ή υπάρχει αλλά το ξανασκέπτεται γενικώς το θέμα – και έτσι σταματήσει η χρηματοδότηση μιας ταινίας αυτό δημιουργεί οικονομικά προβλήματα και μεγάλη κοινωνική και πολιτική δυσαρέσκεια. Και τα παραδείγματα είναι εκατοντάδες.
Τι μπορεί και πρέπει να κάνει η κυβέρνηση
Η κυβέρνηση δεν έχει την δυνατότητα να ακυρώσει το μνημόνιο. Θα μπορούσε όμως να καταργήσει σε 6 μήνες τις λίστες αναμονής στο ΙΚΑ, τις ουρές στις Εφορίες και όλα τα γραφειοκρατικά βασανιστήρια που ταλαιπωρούν τους Έλληνες πολίτες. Nα επιβάλλει αξιοκρατία και αντικειμενικά κριτήρια στις λίστες των εγχειρήσεων στα νοσοκομεία. Να δείξει ότι ενδιαφέρεται και κάνει αλλαγές εκεί που οι άλλοι αδιαφορούσαν επιδεικτικά. Αυτούς που κανονικά δεν θα είχαν δικαίωμα να ομιλούν, αλλά τους κάνουμε μάγκες σιγά – σιγά, καθώς οι πολίτες αρχίζουν να πιστεύουν ότι είμαστε μία από τα ίδια. Σε αυτό το έδαφος ευδοκιμεί η, κατά τα άλλα ευτελής, προπαγάνδα περί μετακλητών υπαλλήλων. Και οι ευθύνες είναι τεράστιες:αν η κυβέρνηση αποτύχει, η ελληνική αριστερά θα υποστεί μια στρατηγική ήττα ανάλογη με αυτήν μετά της δεκαετίας του ’40, όταν από την εποποιία της εθνικής αντίστασης οδηγήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο.
Η κυβέρνηση δεν θα πέσει από το ασφαλιστικό…
Η κυβέρνηση δεν θα πέσει από το ασφαλιστικό, που όλοι καταλαβαίνουν ότι κάποια δραστικά και οδυνηρά μέτρα χρειάζεται να ληφθούν. Ούτε ίσως από το προσφυγικό, που άλλοι μας φόρτωσαν. Θα πέσει επειδή, από απειρία, ανικανότητα ή απλώς εγκληματική αδιαφορία, δεν μπορούμε να λύσουμε τα απλούστερα προβλήματα του κόσμου, όπως την προεδρία των κάθε ΚΕΣΥ. «Όταν είμαστε στην αντιπολίτευση, το βασικό είναι να παράγουμε ιδέες που δημιουργούν ελπίδες και να τις ενσαρκώνουμε», έγραφε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της Βολιβίας Aλβάρο Γκαρσία, σε ένα σχετικό αφιέρωμα του Monde Diplomatique για τις ήττες της αριστεράς. «Στην εξουσία, όλα αυτά είναι αναγκαία, αλλά πρέπει επίσης να αποδείξουμε ότι είμαστε ικανοί να διαχειριστούμε την οικονομία. Η απάντηση των επαναστατών της Λατινικής Αμερικής στην πρόκληση αυτή, θα καθορίσει τη μοίρα τους».
* Αποσπάσματα από την εισήγηση του Στέλιου Κούλογλου στην συζήτηση με θέμα «H Αριστερά στην κυβέρνηση: ποιες προοπτικές για το 2016;» που διοργανώθηκε από την κίνηση «Κοινωνία Πρώτα». Συμμετείχαν επίσης ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Ρήγας, ο βουλευτής Θεόδωρος Παραστατίδης, ο πρώην βουλευτής Οδυσσέας Βουδούρης και ο δημοσιογράφος Κώστας Αρβανίτης.
