Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση του παραρτήματος Χανίων της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης – Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος (ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ) στο Κατσωματάδο Κισσάμου την Κυριακή 11/8, για τη μάχη και το συντριπτικό χτύπημα που έδωσε ο ΕΛΑΣ στη Σήραγγα Τοπολίων ενάντια στους φασίστες Γερμανούς, με την συμμετοχή περισσότερου κόσμου από κάθε άλλη φορά.
Η εκδήλωση, φέτος, ήταν αφιερωμένη στον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Παπά-Σπύρο Κουντουράκη (Κουντουρόπαπα). Η εκδήλωση ξεκίνησε με σύντομο χαιρετησμό από τον αντιπρόεδρο του παραρτήματος Χανίων της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Στέφανο Μυλωνάκη και το ιστορικό της μάχης και το βιογραφικό του Παπά-Σπύρου, από τον πρώην δήμαρχο Μηθύμνης Σπύρο Δαράκη.
Η κεντρική ομιλία έγινε από τον πρόεδρο του παραρτήματος Χανίων της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Μπάμπη Πετράκη. Χεραιτισμό απεύθυνε η δισέγγονη του Παπά-Σπύρου, Κατερίνα Καστρινάκη-Βασιλείου. Στα πλαίσια της εκδήλωση δόθηκε τιμητικός έπαινος στην κόρη του Παπά-Σπύρου Σοφία Κουντουράκη.
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από: το παράρτημα Χανίων της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, την τομεακή επιτροπή Χανίων του ΚΚΕ, το δίκτυο μαρτυρικών τόπων και από τους προέδρους των τοπικών κοινοτήτων του δήμου Κισσάμου, Τοπολίων, Καλουδιανών, Χεραιθιανών και από εκπρόσωπο της Ένωσης Πολιτιστικών Φορέων Επαρχίας Κισσάμου (ΕΠοΦΕΚ).
Στην εκδήλωση παρευρέθηκε ο Δημοτικός Σύμβουλος της Λαϊκής Συσπείρωσης του δήμου Κισσάμου Γιώργος Φραγκιουδάκης, ο γραμματέας της τομεακής επιτροπής Χανίων του ΚΚΕ και περιφεριακός σύμβουλος Κρήτης Αλέκος Μαρινάκης καθώς και ο περιφεριακός σύμβουλος Κρήτης Γιώργος Κονταξάκης.
Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η παρουσία του αγωνιστή της εθνικής αντίστασης Θεόδωρου Τζανουδάκη από το Κατσωματάδο με το αναπηρικό του καρότσι, ο οποίος είχε βιώσει τα γεγονότα της εποχής.
Ομιλία του Σπύρου Δαράκη
Η οργάνωση δεκάδων εκδηλώσεων από τα παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ – Δημοκρατικού Στρατού, είναι καθήκον μείζονος σημασίας, καθώς πληθαίνουν οι διαθέσεις νέων ανθρώπων να πληροφορηθούν σωστά, για τα περασμένα.
Επίσης κρατούν ζωντανή την ένδοξη ιστορία του τόπου και διαπαιδαγωγούν τις Μέλλουσες γενιές στο πνεύμα του οργανωμένου αγώνα προκειμένου να καταχτηθεί η Εθνική μας Ανεξαρτησία να εγκαθιδρυθεί η Λαϊκή Κυριαρχία, και να σφυρηλατηθεί το χρέος όλων μας για την καταπολέμηση του φασισμού με όποιες μορφές κι αν εκδηλώνεται.
Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας όπου επίσημα και ανεπίσημα καταβάλλονται ύπουλες προσπάθειες να ξεχασθεί κάθε τι που αναδεικνύει την Μεγάλη και καθοριστική συμβολή στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης ιδίως σε σημεία όπως αυτό που άστραψαν και βρόντηξαν τα τιμημένα ΟΠΛΑ του ΕΛΑΣ.
"google ad"
Θεωρώ απαραίτητο να αναφερθώ με λίγα λόγια για τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από 75 χρόνια για να κατανοηθεί το Μέγεθος της προσφοράς των Λαϊκών Αγωνιστών, των ενταγμένων στις οργανώσεις του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ που κύριος αιμοδότης και καθοδηγητής των ήταν το τιμημένο Κόμμα της εργατικής τάξης το ΚΚΕ γιατί θεωρώ ότι αν αυτό δεν αναφέρεται ή αποσιωπάται στην ουσία η ιστορία παραχαράσσεται. Η επιχείρηση στη σήραγγα έγινε στα πλαίσια της υλοποίησης την εντολής της 5ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ μετά από απόφαση της παγκρήτιας επιτροπής του ΕΑΜ να γίνουν χτυπήματα σε διάφορα σημεία του Νομού Χανίων κατά των Γερμανών που τρομοκρατούσαν την ύπαιθρο.
Η απαραχάρακτη αυτή ιστορία αλλά και το ατελείωτο μαρτυρολόγιο του Λαού μας πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης ούτως ώστε η νεολαία μας ως φυσικός συνεχιστής των παραδόσεων μας να γνωρίζει την αλήθεια και να μην επιτρέψει στην Λησμονιά να δώσει την άδεια για να ξαναγνωρίσει η ανθρωπότητα τα ίδια ίσως και πιο φρικαλέα εγκλήματα.
Στο Νομό Χανίων, και σε όλη την Κρήτη γενικά, καθυστέρησε η οργάνωση του ένοπλου αγώνα σε σχέση με εκείνου της υπόλοιπης χώρας. Αιτίες βασικές η απομόνωση του νησιού από τα κέντρα καθοδήγησης του αγώνα που δυσκόλευε και τον αναγκαίο εφοδιασμό των ενόπλων δυνάμεων αλλά και το γεγονός ότι η φασιστική κατοχή στην Κρήτη εκδηλώθηκε από τις πρώτες μέρες με την πιο άγρια βαρβαρότητα. Η αρχή του ένοπλου αγώνα, η συνέχιση και αποτελεσματικότητά του, δεν απαιτούσαν μόνο την εξασφάλιση των απαραίτητων εφοδίων, τροφίμων, ειδών ρουχισμού, υπόδησης και πολεμικών εφοδίων.
Απαιτούσε και καλά οργανωμένο δίχτυ πληροφοριών, δραστηριότητα εξαιρετικά επικίνδυνη και προπαντός απαιτούσε επίμονη διαφωτιστική και ιδεολογική δουλειά για την εμψύχωση του λαού και την ανύψωση των πατριωτικών του αισθημάτων για να είναι έτοιμος να δεχτεί και να αντιμετωπίσει τα σκληρά αντίποινα των αδίστακτων εγκληματιών και δολοφόνων.
Η πρώτη αντάρτικη ομάδα του ΕΛΑΣ συγκροτήθηκε τον Ιούλη του 1943, στο Ορεινό χωριό Μεσκλά Κυδωνίας, κέντρο εθνικό απελευθερωτικών αγώνων του χανιώτικου λαού από την βενετσιάνικη κατοχή, όπου εκεί εγκατέστησε το αρχηγείο και ο Καντανολέων.
Η οργάνωση της ομάδας χρεώθηκε από την Ν.Ε. Χανίων του ΕΑΜ στο Νίκο Τζαμαντή, οργανωτικό στέλεχος του ΕΑΜ, ικανό στον ανταρτοπόλεμο και με αρκετές γνωριμίες με αξιωματικούς του τακτικού στρατού και τον Μιχάλη Κλειάνη (κουμπάρο) ικανότατο στέλεχος του Κ.Κ.Ε από τον άγιο Παντελεήμονα Αμυνταιου Μακεδονίας. Ο Κλειάνης εκρατείτο εξόριστος στην Γαύδο και με την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς δραπέτευσε μαζί με άλλα στελέχη του Κ.Κ.Ε και επιδόθηκε αμέσως στο ύψιστο πατριωτικό καθήκον της οργάνωσης του αγώνα ενάντια στο βάρβαρο κατακτητή.
Οι πρώτοι οργανωμένοι πια αντάρτες ήταν οι Μπολουδάκηδες, Χρήστος και Ρούσσος, Τσαμαντάκης Παναγιώτης, Βουλγαράκης Μανόλης, Λουλουδάκης Μανόλης, και Δρακάκης Μανόλης.
Σε λίγο διάστημα βγήκαν στο βουνό και ΕΠΟΝίτες Γιάννης Μπατάκης και Μίμης Τσαμαντής από τα Μεσκλά, ο Μιχάλης Πιτταριδάκης και ο Στέφανος Κουτσούπής από τα Χανιά κι από τον Αποκόρωνα ο Χαράλμπος Σαλεβούρης και ο Σπύρος Μπλαζάκης. Σε λίγο καιρό βγήκε στο βουνό και ο Χάλαρης Κυριάκος από τα Μεσκλά και η ομάδα έγινε αξιόμαχη.
Με την ανάπτυξη των εθνικών – απελευθερωτικών κινημάτων στη χώρα μας, στη Σερβία και άλλες χώρες της Ευρώπης εξ’ αιτίας και της διαφαινόμενης ήττας της χιτλερικής Γερμανίας με τις απανωτές νίκες των συμμάχων και προπαντός με την συντριβή της σπονδυλικής στήλης της χιτλερικής Βέρμαχτ στο Σταλιγκράντ, πλάτυνε και δυνάμωσε το κίνημα εθνικής αντίστασης και στην Κρήτη. Οι οργανώσεις του ΕΑΜ στο νομό μας πήραν μεγάλες διαστάσεις, οι αντάρτικες ομάδες του ΕΑΜ δέχονταν μέρα με τη μέρα νέους μαχητές, ώσπου έγινε αναγκαία η οργάνωσή του σε τακτικό στρατό με την συγκρότηση της 5ης Μεραρχίας Κρήτης και του ηρωικού 14ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Νομό Χανίων.
Στη σκληρή και άνιση αναμέτρηση με τον πιο βάρβαρο και αδίστακτο εχθρό, τα παλικάρια κι ο λαός της επαρχίας Κισάμου, όχι μόνο δεν δήλωσαν απών/όχι μόνο δεν παραμέρισαν αλλά έδωσαν και τον καλύτερο εαυτό τους. Σε κάστρα της Εθνικής Αντίστασης μετατράπηκαν τα ορεινά χωριά της επαρχίας και τα παραδείγματα ατομικού και μαζικού ηρωισμού υπήρξαν πάμπολλα.
Από τις 17 μικρές και μεγάλες μάχες και συμπλοκές με του πάνοπλους χιτλερικούς και τους ταγματασφαλίτες του Παπαγιαννάκη, οι μόνιμοι και έφεδροι ΕΛΑΣίτες από την Κίσσαμο βοηθούμενοι και από τις οργανώσεις της περιοχής έδωσαν με επιτυχία τις συμπλοκές με τους Γερμανούς στο Κάτω Σφηνάρι και στο Κούνενι – Στόμιο, τις μάχες στα Παλαιά Ρούματα και στην Κρύα Βρύση κατά των Παπαγιαναίων ταγματασφαλιστών και των Γερμανών και τις μάχες στον Αναβο και στον Κατσοματάδω για την 75η επέτειο της οποίας συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ αποδίδοντας τον ελάχιστο φόρο τιμής στους νεκρούς και στους συντελεστές της επιτυχίας της. Γνωστό σε γενικές γραμμές το ιστορικό της Μάχης.
Οι Γερμανοί που είχαν γνώση πια για την έκταση των οργανωμένων δυνάμεων του ΕΑΜ και την ύπαρξη και δράση των ένοπλων δυνάμεων του ΕΛΑΣ κινούνταν προς την ύπαιθρο με πολυάριθμες και καλά εξοπλισμένες δυνάμεις. Πριν λίγες μέρες, άλλωστε, είχαν υποστεί βαρύ πλήγμα στον «Αναβο» κοντά στα Φλώρια της επαρχίας Σελίνου.
Στις 9 Αυγούστου, ο νεαρός ΕΠΟΝίτης Χουδαλάκης, ειδοποίησε τη διοίκηση του 3ου τάγματος Κισάμου – Σελίνου του ΕΛΑΣ, που είχε έδρα το χωριό Καλάθαινες, ότι έξι μεγάλα γερμανικά αυτοκίνητα και ένα τανκς με εκατό και πάνω Γερμανούς πέρασαν για τα εννιά Χωριά.
Μόλις η είδηση ελήφθη, ελήφθη και η απόφαση που δεν μπορούσε να ήταν άλλη από την αντιμετώπιση που άξιζε σε φασίστες, υστερικούς κατακτητές. Διοικητής του Τάγματος ήταν ο Νίκος Τσαμαντής με καπεταναίους, το Παπά Σπύρο Κουντουράκη και το Σγουρομάλλη, τον (καπετάν Μάνωλα) όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν οι γνωστοί του.
Το σχέδιο καταστρώθηκε σε αντάρτικη τακτική. Τα παλικάρια του ΕΛΑΣ τοποθετήθηκαν στις πιο κατάλληλες θέσεις και η αυστηρή ενολή του Τσαμαντή δόθηκε, που όριζε ότι δεν πρέπει να πυροβολήσει κανείς, εφ’ όσον δεν πυροβολήσει ο ίδιος, όταν πια, όλα τα αυτοκινητα και το τανκς θα είχαν μπει στον Κλοιό. Η εντολή, δυστυχώς για τον ΕΛΑΣ, δεν εισακούσθηκε.
Ένας θερμόαιμος ΕΛΑΣίτης, από ανυπομονησία προφανώς πυροβόλησε όταν στον κλοιό είχε μπει μόνο ένα γερμανικό αυτοκίνητο που είχε τους περισσότερους Γερμανούς και έτσι γλύτωσαν από πραγματική πανωλεθρία.
Ακολούθησε καταιγισμός πυρός.Οι ΕΛΑΣίτες έριχναν στο ψαχνό, οι Γερμανοί τα είχαν χάσει κυριολεκτικά και υποχώρησαν με βαριές απώλειες, που υπολογίστηκαν σε πάνω από 20 νεκρούς. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Γερμανός Κομαντατούρ της περιοχής Στροβλών, Βάλτερ, βασανιστής ακουστός για την αγριότητα και βαρβαρότητα που διέκρινε, καταδυναστεύοντας ολόκληρη την περιοχή.
Πάνω στη βράση της Μάχης, ενθουσιασμένος από τη νίκη και χωρίς την απαραίτητη προφύλαξη, κατέβηκε στον αμαξωτό δρόμο ΕΠΟΝίτης Μανόλης Μαλανδράκης από τα Καρθιανά Κισάμου, όπου τον βρήκαν οι σφαίρες του εχθρού και τον άφησαν νεκρό. Όταν έφευγαν, οι χιτλερικοί, εξοργισμένοι και από το αναπάντεχο πάθημά τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ τον Γιάννη Μοτάκη από τον Κατσοματάδω. Εδώ ας σημειωθεί το γεγονός όπου ο έμπειρος καπετάνιος Νίκος Τσαμαντής και ο ΕΠΟΝίτης Γεώργιος Σγουρομάλλης έσωσαν την ζωή ο ένας τον άλλον με αυτοθυσία και ηρωισμό.
Στη νικηφόρα μάχη που πήραν μέρος μόνιμοι και εφεδρικοί ΕΛΑΣίτες της Κισάμου, διακρίθηκαν πολλά παλικάρια του ΕΛΑΣ που δεν αναφέρουμε τα ονόματα τους μην τυχόν έχομε παραλήψεις που δημιουργήσουν δικαιολογημένα παράπονα.
Αγαπητές και αγαπητοί συντρόφισσες και σύντροφοι τιμημένοι αγωνιστές της Εθνικής μας Αντίστασης. Φίλοι και φίλες τιμώντας σήμερα τους νεκρούς και σου συντελεστές της Μεγάλης αυτής Μάχης τιμούμε ταυτόχρονα τους 39.000 εκτελεσμένους τους 600.000 που πέθαναν από πείνα, τους 100.000 που δεν γύρισαν από τα στρατόπεδα της Γερμανίας, τα 1500 χωριά που καταστράφηκαν και τα ολοκαυτώματα που ξεπερνούν κάθε όριο φαντασίας τιμούμε δηλαδή 13,2% του πληθυσμού μας που θυσιάστηκε.
Ο αγώνας στα χνάρια που μας άφησαν όλοι αυτοί πρέπει να συνεχιστεί μέχρι την τελική δικαίωση που θα πραγματοποιηθεί για΄τι είναι νομοτέλεια. Ο αγώνας αυτός θα είναι δύσκολος θα χρειαστεί τιτάνια προσπάθεια αλλά ας έχουμε πάντα κατά νου τα αθάνατα λόγια του Μπρεχτ. «Χρειάζονται πολλά τον κόσμο για να αλλάξεις οργή & επίμονη, γνώση και αγανάκτηση, γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά ψυχρή υπομονή και αφάνταστη καρτερία, κατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου. Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πως την πραγματικότητα να αλλάξουμε.»
Τιμή και δόξα στους νεκρούς και τους αγωνιστές της Μάχης του Κατσοματάδω.
ΖΗΤΩ Η ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ.
Σπύρος Δαράκης
Πρώην Δήμαρχος Μηθύμνης και ιδρυτικό μέλος
του Δικτύου Μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδος περιόδου 41΄-45΄
(ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)
Τηλ. Επικοιν. 6984324735