Του Γιάννη Αγγελάκη

Μια αιφνιδιαστική κυβερνητική απόφαση ανατρέπει πλήρως το σύστημα ενισχύσεων των κτηνοτρόφων στην Κρήτη, προκαλώντας οργή, απόγνωση και προαναγγελία μαζικών κινητοποιήσεων.

Μετά το κλείσιμο των δηλώσεων ΟΣΔΕ και των ενστάσεων, η κυβέρνηση ανακοίνωσε αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των επιλέξιμων βοσκοτόπων, ενέργεια που οι παραγωγοί χαρακτηρίζουν «αυθαίρετη, προχειροφτιαγμένη και καταστροφική». Το αποτέλεσμα: δραματική συρρίκνωση των στρεμμάτων και περικοπές ενισχύσεων που φθάνουν έως και το 95%.

Οι επιπτώσεις, όπως τονίζουν εκπρόσωποι του κλάδου, δεν περιορίζονται στα εισοδήματα των κτηνοτρόφων· απειλούν να παρασύρουν τις ενώσεις, τις ζωοτροφές, τις τοπικές αγορές και τελικά την ίδια την παραγωγή.

Πλέον, ο κόμπος έφτασε στο χτένι και μετά από έκτακτη συνέλευση του Παγκρήτιου Συντονιστικού με σύνθημα «τα ειρηνικά τελείωσαν», οι κτηνοτρόφοι της Κρήτης προχωράνε σε μπλόκο σε όλα τα αεροδρόμια και τα λιμάνια του νησιού!

«Το ανακοινώνουμε από τώρα για να κανονίσουν και οι άνθρωποι τις δουλειές τους. Ο αποκλεισμός θα είναι επ ‘αόριστον», μας είπε ο πρόεδρος του Συντονιστικού των Κτηνοτρόφων Κρήτης, Βασίλης Μανουράς.

Ο κ. Μανουράς, περιέγραψε με μελανά χρώματα την κατάσταση, εξηγώντας τους μηχανισμούς που οδήγησαν στη σημερινή αδιέξοδη κατάσταση.

Β. Μανουράς: Η ρίζα του προβλήματος και οι Δασικοί Χάρτες

Κάνοντας μια αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν, υπενθύμισε ότι το καθεστώς των επιδοτήσεων έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια. «Οι τελευταίες ΚΑΠ, οι επιδοτήσεις πάνε βάσει στρεμμάτων. Δεν πάνε βάσει ζωικού κεφαλαίου», διευκρίνισε, απαντώντας εμμέσως και στην κριτική που δέχονται οι Κρητικοί παραγωγοί για το ύψος των ενισχύσεων.

Η ρίζα του κακού εντοπίζεται στην περίοδο 2019-2020, όταν η ανάρτηση των δασικών χαρτών και η οριοθέτηση των περιοχών Natura 2000 πέταξαν εκτός επιλεξιμότητας τεράστιες εκτάσεις γης στο νησί.

«Χάσαμε πολλά εκατομμύρια στρέμματα εμείς στην Κρήτη, τα οποία ήταν επιλέξιμα και καλυπτόμασταν», τόνισε ο κ. Μανουράς. Τότε, η πολιτεία παρενέβη θεσπίζοντας την «τεχνική λύση», μια νόμιμη διαδικασία βάσει οδηγίας της Ε.Ε., μέσω της οποίας διατέθηκαν επιλέξιμες εκτάσεις από άλλες περιοχές της χώρας στους παραγωγούς που είχαν απωλέσει τη γη τους. «Μας λένε “μην ανησυχείτε, εμείς θα σας δώσουμε στρέμματα”», θυμάται χαρακτηριστικά.

Η αιφνιδιαστική ανατροπή και η «άνιση μεταχείριση»

Ενώ ο σχεδιασμός προέβλεπε την κατάργηση της τεχνικής λύσης από το 2026, η κυβέρνηση προχώρησε σε μια αιφνιδιαστική κίνηση που ανέτρεψε τα δεδομένα. «Τώρα… έκοψαν την τεχνική λύση», ανέφερε ο κ. Μανουράς, επισημαίνοντας ωστόσο ότι το μείζον ζήτημα δεν είναι η κατάργηση καθαυτή, αλλά η ανισότητα στην εφαρμογή της.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συντονιστικού, εκδόθηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) την τελευταία στιγμή, η οποία επέτρεψε στην Περιφέρεια Αττικής να αντλήσει επιλέξιμες εκτάσεις από όμορες περιφέρειες, δυνατότητα που δεν δόθηκε στην Κρήτη. «Αν την κόβανε για όλη την Ελλάδα – θα συμφωνούσαμε», σχολίασε, καταγγέλλοντας ότι η εξαίρεση αυτή οδήγησε στην απώλεια των περισσότερων δικαιωμάτων για τους Κρητικούς.

Οι πρακτικές συνέπειες για τους παραγωγούς που δεν διαθέτουν ιδιόκτητη γη είναι καταστροφικές.

«Όλοι οι άνθρωποι έχουν προγραμματίσει τις επιχειρήσεις τους, τις δουλειές τους», σημείωσε ο κ. Μανουράς, αναφερόμενος σε επιταγές και οφειλές προς εμπόρους ζωοτροφών που πλέον είναι αδύνατον να καλυφθούν. «Δηλαδή έχω κάνει τον προγραμματισμό μου γιατί περίμενα ότι θα πάρω αυτά που δικαιούμουν. Δεν γυρεύω κάτι παραπάνω», κατέληξε, στέλνοντας σήμα κινδύνου για τη βιωσιμότητα του κλάδου.

Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Συντονιστικού των Κτηνοτρόφων Κρήτης, Βασίλης Μανουράς, η αιφνίδια ανατροπή του οικονομικού προγραμματισμού των κτηνοτρόφων αφήνει «στον αέρα» κι επιταγές εκατομμυρίων ευρώ προς τις Ενώσεις και τους εμπόρους ζωοτροφών, δημιουργώντας συνθήκες πραγματικού κραχ στην αγορά και θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την επιβίωση του ζωικού κεφαλαίου εν μέσω χειμώνα.

Ο ξαφνικός θάνατος «μπαμ και κάτω»

«Του χρόνου για το ’26 ήτανε κάθετοι. Μας το ξεκαθαρίσανε, γιατί και προ καιρού που είχε γίνει συνάντηση με τον κύριο Χατζηδάκη και με τον κύριο Τσιάρα στο υπουργείο, πριν 15-20 μέρες… Αυτοί ήταν ξεκάθαροι: του χρόνου θα βάλουμε “βόλους”. Δηλαδή αυτά τα τσιπ λένε, στο στομάχι των ζώων», αναφέρει ο κ. Μανουράς, αναγνωρίζοντας τη σαφήνεια των προθέσεων για το μέλλον.

Ωστόσο, η διαχείριση της τρέχουσας χρονιάς χαρακτηρίζεται από τον ίδιο ως αιφνιδιαστική. «Αλλά εφέτος, αφού εδώ μας έχουν προειδοποιήσει για του χρόνου οι άνθρωποι, εντάξει, βάλε τους “βόλους” και όποιος έχει ζώα να τα παίρνει. Αλλά τώρα, τώρα ο προγραμματισμός έχει γίνει. Μας έκαναν ξαφνικό θάνατο, “μπαμ” και κάτω την τελευταία στιγμή», τονίζει.

Επιταγές χωρίς αντίκρισμα και στάση εμπορίου

«Για να καταλάβετε τι γίνεται φέτος… Φέτος τώρα εμείς οι πιο πολλοί είχαμε πάει από τις ενώσεις βάσει της επιδότησης και ψωνίζαμε τροφές. Δηλαδή είχαμε κάνει συμφωνία με τις ενώσεις ότι “δίνετε μας τροφές και αύριο που θα μπουν οι επιδοτήσεις παίρνετε τα χρήματά σας”. Αυτό γινόταν κάθε χρόνο», εξηγεί ο κ. Μανουράς.

Η ανατροπή αυτού του δεδομένου οδηγεί σε αδιέξοδο. «Τώρα λοιπόν που δεν μπήκαν χρήματα, οι ενώσεις είχαν κανονίσει… αυτές περίμεναν να πάρουν τα χρήματα, να πληρώσουν οι προμηθευτές και να ξαναφορτώσουν οι ζωοτροφές. Εδώ οι επιταγές είναι στον αέρα, θα σκάσουνε όλες και οι επιταγές των ενώσεων… με συνέπεια να μην μπορούν να φέρουν τροφή», σημειώνει, προσθέτοντας πως κανένας μεγαλέμπορος δεν πρόκειται να δώσει πίστωση σε ένα καταχρεωμένο σύστημα.

«Δηλαδή είναι αλυσιδωτές οι αντιδράσεις, ο ένας θα παρασύρει τον άλλον», προειδοποιεί.

Κίνδυνος ασιτίας για τα ζώα και «νέκρωμα» της αγοράς

Οι συνέπειες της έλλειψης ρευστότητας και ζωοτροφών μεταφράζονται σε ζήτημα επιβίωσης για τα κοπάδια. «Αποτέλεσμα; Τα περισσότερα ζώα, γιατί είναι και χειμώνας, αν δεν βρεθεί τρόπος κάποιοι να στηρίξουνε, θα ψοφήσουν ή θα αναγκαστούν οι άνθρωποι να τα σφάξουν για να μην ψοφήσουν. Τα χάλια είναι άσχημα», λέει ο πρόεδρος του Συντονιστικού.

Οι κτηνοτρόφοι εμφανίζονται αποφασισμένοι να προσβάλουν τη νομιμότητα της διαδικασίας που ακολουθήθηκε υποβάλλοντας μηνυτήρια αναφορά στο Συμβούλιο Επικρατείας… «Αυτοί είναι παράνομοι. Αυτοί λειτουργήσανε παράνομα. Και λειτουργήσανε και εσκεμμένα», δηλώνει ο κ. Μανουράς.

Το «παράλογο» της κατανομής

Χρησιμοποιώντας τη λαϊκή έκφραση «άρτζι μπούρτζι και λουλάς», στηλιτεύει την αδιαφάνεια των κριτηρίων που οδήγησαν παραγωγικούς κτηνοτρόφους σε οικονομικό μηδενισμό.

«Παραγωγοί που είχανε 40 τόνους γάλα, 50 τόνους ζωοτροφές, κρέατα, αρνιά… Κι αυτά πιστοποιούνται με τιμολόγια, και δεν του δώσανε ούτε στρέμμα!», αναφέρει με έμφαση, αντιπαραβάλλοντας περιπτώσεις δικαιούχων που έλαβαν ενισχύσεις χωρίς να διαθέτουν αντίστοιχη παραγωγική δραστηριότητα ή και μηδαμινή δραστηριότητα! «Δεν υπάρχει δηλαδή δίκαιη κατανομή. Αν με ρωτήσεις, η κατανομή που έγινε είναι πλήρως άδικη για άπαντες», υπογραμμίζει.

Γ. Βενιεράκης: Η «παγίδα» της τεχνικής λύσης

Με φόντο τις δραματικές εξελίξεις στις αγροτικές επιδοτήσεις, ο πρόεδρος του Συλλόγου Κτηνοτρόφων Ρεθύμνου, Γιώργος Βενιεράκης, εξαπολύει κι αυτός δριμύ κατηγορώ κατά της ηγεσίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.

Ο κ. Βενιεράκης κάνει λόγο για «μεγάλο μπάχαλο», καταγγέλλοντας ότι «οι εταιρείες πήραν όλα τα λεφτά».

«300-400€ η Eurobank, η Υγεία Επιχειρεί, ο ΕΛΓΑ – καλά αυτός τα παίρνει συνέχεια… Έχω κουβεντιάσει με πολλούς και πήρανε όλα τα λεφτά. 1900€ που μου βάλανε, τα πήρανε. Τα πήραν οι εταιρείες και ο ΕΛΓΑ», δηλώνει χαρακτηριστικά.

 «Μας έχουν στοχοποιήσει – Πήραν τα λεφτά με το έτσι θέλω»

Ο κ. Βενιεράκης δεν μασάει τα λόγια του σχετικά με τη στάση της Πολιτείας απέναντι στο νησί. «Επίτηδες το κάμανε, έχουν στοχοποιήσει την Κρήτη», δηλώνει, υπενθυμίζοντας τις προειδοποιήσεις των φορέων κατά την πρόσφατη επίσκεψή τους στην Αθήνα, οι οποίες αγνοήθηκαν επιδεικτικά.

Θέτοντας επί τάπητος το δομικό πρόβλημα του συστήματος επιδοτήσεων, ο πρόεδρος των κτηνοτρόφων του Ρεθύμνου τάσσεται υπέρ ενός μοντέλου που θα επιβραβεύει την πραγματική παραγωγή και όχι την κατοχή γης. «Ερωτώ εγώ, ποιος πρέπει να πληρωθεί; Αυτός που έχει τα στρέμματα και δεν παράγει ή εγώ που παράγω;», διερωτάται, φέρνοντας ως παράδειγμα την περίπτωση του γιου του για να καταδείξει το μέγεθος της αδικίας:

«Ο γιος μου με 40 τόνους γάλα, με πάνω από 2 τόνους κρέας, και πήρε 1.600€. Το καταλαβαίνεις; Και από τα 1.600 του μείνανε 130 ευρώ!».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η λύση θα ήταν απλή αν υπήρχε πολιτική βούληση να εντοπιστούν οι πραγματικοί παραγωγοί μέσω των τιμολογίων τους, αντί να συντηρείται ένα σύστημα που, όπως λέει, ευνοεί τους «επιτήδειους» και αφήνει τους ανθρώπους του μόχθου εκτεθειμένους.

Ορατός ο κίνδυνος για τα ζώα και την τοπική οικονομία

Ο τόνος του προέδρου των κτηνοτρόφων είναι πολεμικός: «θα πάμε παντού και σε λιμάνια και παντού». Όμως, απευθύνει και μία προειδοποίηση προς τους συναδέλφους του:

«Άμα δεν ξυπνήσουν από τους καναπέδες και από τις καρέκλες… Άμα θέλουνε. Άμα δεν θέλουνε, ας κάθονται να κλαίνε». Η συμμετοχή του κόσμου θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας για τη συνέχεια: «Εκεί στη Δαμάστα θα πάμε και από εκεί θα αποφασίσουμε…

Άμα έρθει ο κόσμος. Άμα δεν έρθει, θα πάω κι εγώ σπίτι».

«Τα χωριά μας πεθαίνουν»

Πίσω από τα οικονομικά αιτήματα, αναδεικνύεται ένα μείζον κοινωνικό και εθνικό ζήτημα: η δημογραφική γήρανση και η ερήμωση της κρητικής υπαίθρου.

«Είναι όχι μόνο για τον πρωτογενή τομέα, είναι και κοινωνικά θέματα. Η υπογεννητικότητα…», τονίζει και παραθέτει το προσωπικό του βίωμα: «Είναι στο χωριό μας πέντε νομάτοι στην ηλικία τη δικιά μου. Ένα χρόνο, δυο; Μετά τελειώσαμε… Δεν υπάρχει άλλος να κάτσει. Όλοι φεύγουνε… Τελειώσαμε».

Ο κ. Βενιεράκης καταγγέλλει ότι οι τιμές πώλησης των προϊόντων έχουν μείνει καθηλωμένες σε επίπεδα προ εικοσαετίας, την ώρα που το κόστος παραγωγής έχει εκτοξευθεί.

«Να κάτσω τώρα να παλεύω να πουλώ το γάλα μου στην τιμή που πουλούσα πριν το ευρώ, πριν το 2002;», διερωτάται με αγανάκτηση.

Γ. Βερυκάκης: «Μας άλλαξαν τους όρους στο 90’»

«Ξεκλήρισμα» και «μεγάλο πανικό» προμηνύει για τον αγροτικό κόσμο της Κρήτης ο πρόεδρος του Συλλόγου Κτηνοτρόφων Χανίων, Γιάννης Βερυκάκης, αναλύοντας τους λόγους που οδήγησαν στην εκρηκτική κατάσταση μετά την ανακοίνωση των προκαταβολών της βασικής ενίσχυσης.

Ο κ. Βερυκάκης συνδέει άμεσα το πρόβλημα με το ιδιοκτησιακό και περιβαλλοντικό καθεστώς του νησιού. «Γιατί αυτή τη στιγμή εμείς, το ζωικό κεφάλαιο που έχουμε, δεν έχει τα στρέμματα… να μας καλύψει. Γι’ αυτό υπάρχει τώρα αυτό το πρόβλημα. Γιατί έχουν δεσμεύσει στρέμματα το Δασαρχείο», εξηγεί. Η λύση, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μπορούσε να δοθεί μέσω της αποδέσμευσης δασικών εκτάσεων, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των παραγωγών εντός του νησιού.

Το μεγαλύτερο παράπονο των κτηνοτρόφων αφορά τον χρόνο και τον τρόπο της απόφασης. Ο κ. Βερυκάκης καταγγέλλει πως το Υπουργείο γνώριζε το πρόβλημα αλλά επέλεξε να αιφνιδιάσει. «Απλώς αυτή τη στιγμή αλλάζουν το μοντέλο. Και αυτό το μοντέλο θα έπρεπε να αλλάξει πριν καταθέσουμε το ΟΣΔΕ», υπογραμμίζει.

«Δεν θα βγουν να πληρωθούν οι επιταγές τώρα, θα σφραγιστούνε, θα γίνει ο μεγάλος πανικός», προειδοποιεί, παραλληλίζοντας την κατάσταση με την κρίση του 2021 επί υπουργίας Λιβανού, οι πληγές της οποίας, όπως λέει, δεν έχουν ακόμα επουλωθεί.

Μανούσος Σταυριανουδάκης: «Τεχνητή απατεωνιά» η τεχνική λύση

Μια διαφορετική ματιά στα αίτια της κρίσης που μαστίζει τον αγροτικό και κτηνοτροφικό κόσμο της Κρήτης, προσφέρει ο Αντιπρόεδρος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Χανίων, Μανούσος Σταυριανουδάκης. Δεν διστάζει να μιλήσει για παθογένειες ετών, χαρακτηρίζοντας την πολυδιαφημισμένη «τεχνική λύση» ως μια «τεχνητή απατεωνιά», ενώ παράλληλα αναδεικνύει το δυσβάσταχτο κόστος παραγωγής ως τη “μητέρα των μαχών” για την επιβίωση του κλάδου.

Ο ίδιος τηρεί στάση αναμονής για την εξέλιξη της διαδικασίας, επισημαίνοντας ωστόσο ότι η εκκίνηση ήταν προβληματική. «Δεν έχει καμία σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Είναι πολύ λιγότερα σε όλους τα λεφτά. Έπρεπε να γίνει πάντως ένα “αναμάζωμα”», αναφέρει χαρακτηριστικά, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η εξυγίανση του μητρώου ήταν αναγκαία.

Η «φούσκα» της τεχνικής λύσης και οι επιτήδειοι

Ο Αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας αποδομεί το αφήγημα της «τεχνικής λύσης», η οποία παρουσιαζόταν ως σανίδα σωτηρίας.

Ο κ. Σταυριανουδάκης καταγγέλλει ότι το συγκεκριμένο σύστημα λειτούργησε ως κερκόπορτα για την είσοδο αεριτζήδων στον χώρο των επιδοτήσεων. «Δόθηκε η τεχνική λύση για να μπορέσουνε κάποιοι επιτήδειοι να μπουν στο σύστημα και να πάρουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ», υπογραμμίζει.

Αναγνωρίζει όμως το πραγματικό πρόβλημα των μικρομεσαίων κτηνοτρόφων που διαθέτουν ζωικό κεφάλαιο αλλά όχι επιλέξιμη γη, λόγω των δασικών χαρτών και του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στην Κρήτη. «Εμείς λέμε ότι δημόσια γη στην Κρήτη δεν υπάρχει… Στο νομό Χανίων τουλάχιστον δεν υπάρχει δημόσια γη ούτε μία σπιθαμή», διευκρινίζει, θέτοντας το κράτος προ των ευθυνών του.

«Παγίδα» η εξάρτηση από την επιδότηση

Σε μια προσπάθεια αφύπνισης του αγροτικού κόσμου, ο κ. Σταυριανουδάκης τονίζει την ανάγκη στροφής στην παραγωγή και την ποιότητα, επικρίνοντας τη λογική της αποκλειστικής εξάρτησης από τις ενισχύσεις.

«Δεν λύνονται τα προβλήματα μόνο με την επιδότηση… Αντιθέτως, μπορεί να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα γιατί δίνει μια προσδοκία στον κόσμο ότι “ξέρεις κάτι, θα πάρω και την επιδότηση”, και να μην κυνηγήσω να βγάλω ένα προϊόν πολύ καλύτερο», αναφέρει.

Ακρίβεια και κόστος: Οι πραγματικοί εχθροί

Για τον Αντιπρόεδρο της Ομοσπονδίας, οι κινητοποιήσεις είναι μονόδρομος, όχι μόνο λόγω των περικοπών, αλλά κυρίως λόγω της οικονομικής εξίσωσης που δεν βγαίνει. Παραθέτοντας τα νούμερα της αγοράς, περιγράφει την ασφυξία του παραγωγού:

«Το γάλα έχει 1,15€. Το λάδι έχει 4,80€ οι τρεις γραμμές και κατεβαίνει στα 4€. Τα καύσιμα ανεβαίνουν καθημερινά, τα έξοδα ανεβαίνουν. Τα λιπάσματα έχουν φτάσει στο Θεό. Ό,τι αγοράζουμε εμείς είναι πανάκριβο και ό,τι πουλάμε πάμφθηνο».

Υπό αυτό το πρίσμα, ο κ. Σταυριανουδάκης συντάσσεται με το κάλεσμα για μαζική συμμετοχή στις κινητοποιήσεις.

«Και γι’ αυτόν τον λόγο, είναι ένας ο λόγος για τον οποίο πρέπει να βγούμε στο δρόμο… Προχωρούμε σε κινητοποίηση ενωμένοι», καταλήγει, προαναγγέλλοντας τις αποφάσεις της Ενωτικής Ομοσπονδίας και του Κτηνοτροφικού Συλλόγου για τις επόμενες ημέρες.

Λίγα λόγια για την «τεχνική λύση» – Το παρασκήνιο μιας δεκαετούς ρύθμισης και ο ρόλος των συνεχών προστίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Η συζήτηση γύρω από την κατάργηση της «τεχνικής λύσης» έχει επανέλθει δυναμικά, καθώς η πρόσφατη ανακατανομή επιλέξιμων βοσκοτόπων στην Κρήτη έχει οδηγήσει σε δραματικές μειώσεις επιδοτήσεων. Για να γίνει όμως κατανοητό πώς η Ελλάδα βρέθηκε σε αυτό το σημείο, απαιτείται επιστροφή στα γεγονότα που διαμόρφωσαν τη «λύση» – ένα ιδιότυπο μηχανισμό που γεννήθηκε μέσα από συγκρούσεις με τις ευρωπαϊκές αρχές, διαδοχικά πρόστιμα και ανάγκη κάλυψης κτηνοτροφικών αναγκών που δεν μπορούσαν πλέον να χωρέσουν στον ευρωπαϊκό χάρτη.

Από το 2009 έως το 2012 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε επαναλαμβανόμενους ελέγχους στο ελληνικό σύστημα άμεσων ενισχύσεων. Οι έλεγχοι κατέληξαν σε ένα αυστηρό συμπέρασμα: η Ελλάδα δήλωνε ως βοσκότοπους εκτάσεις που δεν θεωρούνταν επιλέξιμες με βάση τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Περιλάμβαναν βραχώδεις περιοχές, θαμνώδη μεσογειακή βλάστηση και τμήματα του τοπίου που –κατά τη λογική της Κομισιόν– δεν πληρούσαν τα κριτήρια χρήσης.

Το αποτέλεσμα ήταν επώδυνο: τεράστιες περικοπές και πρόστιμα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να καταρτίσει σχέδιο δράσης (action plan) για τη διόρθωση των χαρτογραφήσεων, τον καθαρισμό των «ψευδο-βοσκοτόπων» και την εναρμόνιση του συστήματος με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Στην καρδιά της σύγκρουσης βρισκόταν μια ακόμη μεγαλύτερη αδυναμία: ο ευρωπαϊκός ορισμός του βοσκοτόπου είχε δομηθεί πάνω στη γεωμορφολογία της Βόρειας Ευρώπης, αφήνοντας εκτός μεγάλες εκτάσεις της μεσογειακής χλωρίδας. Κατά συνέπεια, σημαντικά τμήματα της ελληνικής κτηνοτροφικής γης απορρίπτονταν όχι επειδή δεν αξιοποιούνταν, αλλά επειδή δεν ταίριαζαν στο προδιαγεγραμμένο μοντέλο.

Το αποτέλεσμα ήταν η αποψίλωση του επίσημου χάρτη: η Ελλάδα «έχασε» περίπου 9,5 εκατομμύρια στρέμματα επιλέξιμων εκτάσεων.

Η υπουργική απόφαση Καρασμάνη και η γέννηση της “τεχνικής λύσης”

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, στις 12 Δεκεμβρίου 2014, ο τότε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιώργος Καρασμάνης υπέγραψε υπουργική απόφαση που καθόριζε την εφαρμογή της λεγόμενης Τεχνικής Λύσης για τις επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Η λογική ήταν απλή: οι κτηνοτρόφοι που είχαν ζώα, αλλά είχαν χάσει τα επιλέξιμα στρέμματά τους λόγω της αναθεώρησης του ευρωπαϊκού χάρτη, έπρεπε να μπορούν να συνεχίσουν να πληρώνονται. Χωρίς μια τέτοια ρύθμιση, η ελληνική κτηνοτροφία –και ειδικά οι ορεινές περιοχές– θα έμενε χωρίς στήριξη.

Η «τεχνική λύση» λοιπόν λειτούργησε ως εθνικός μηχανισμός εικονικής κατανομής βοσκοτόπων, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες ζωικού κεφαλαίου που δεν μπορούσαν πλέον να καλυφθούν από τις χαρτογραφημένες εκτάσεις.

Πώς λειτουργούσε: ένα σύστημα κατανομής που «έραβε» τη διαφορά

Η λειτουργία της τεχνικής λύσης στηριζόταν σε τρεις βασικές αρχές:

1. Κρατική ανακατανομή βοσκοτόπων
   Το κράτος «μοίραζε» δημόσιες και κοινόχρηστες εκτάσεις ανά Περιφερειακή Ενότητα, ώστε να καλυφθούν τα ζωικά φορτία.
2. Δανεισμός στρεμμάτων μεταξύ περιοχών
   Όταν μια Περιφέρεια δεν είχε αρκετές επιλέξιμες εκτάσεις, μπορούσε να «δανειστεί» από άλλη. Έτσι, η κατανομή γινόταν πανελλαδικά, χωρίς απαραίτητα γεωγραφική συνοχή.
3. Απόσταση πραγματικότητας – δηλωμένης επιλεξιμότητας
   Συχνά οι εκτάσεις που κατανεμόντουσαν δεν είχαν καμία σχέση με το σημείο όπου πραγματικά βοσκούσαν τα ζώα.
   Ένας κτηνοτρόφος μπορούσε να έχει στάβλο σε ένα άκρο της χώρας και να λαμβάνει «δικαιώματα» από εντελώς διαφορετική περιοχή, απλώς για να μπορέσει να διατηρήσει το επίπεδο ενισχύσεών του.

Επίσημα, η τεχνική λύση παρουσιάστηκε ως μεταβατική διόρθωση μέχρι την οριστική εναρμόνιση του ελληνικού συστήματος με το ευρωπαϊκό. Στην πράξη όμως, ο μηχανισμός απέκτησε διάρκεια και έγινε de facto μόνιμος για περίπου μία δεκαετία, ανανεωνόμενος από διαδοχικές κυβερνήσεις και υπουργούς. Στην Ελλάδα άλλωστε, ως γνωστόν, ουδέν μονιμότερο του προσωρινού…

Ένα «μπάλωμα» που έγινε καθεστώς – και τώρα καταργείται

Παρότι λοιπόν ο μηχανισμός γεννήθηκε ως έκτακτη λύση, η τεχνική λύση μετατράπηκε σε βασικό εργαλείο κατανομής των επιδοτήσεων επί δέκα χρόνια. Η εφαρμογή της διατήρησε τη ροή ενισχύσεων προς κτηνοτρόφους που διαφορετικά θα αποκλείονταν, αλλά ταυτόχρονα δημιούργησε ανισότητες, πολυπλοκότητα και αδιαφάνεια στην κατανομή που εκμεταλλεύτηκαν επιτήδειοι με όσα αποκαλύπτονται τους τελευταίους μήνες να αποτυπώνουν το μέγεθος της κατασπατάλησης πόρων που θα έπρεπε να καταλήγουν σε παραγωγούς.

Η απότομη κατάργησή της όμως «εν μια νυκτί» όπως καταγγέλλουν οι παραγωγοί της Κρήτης– επανέφερε απότομα στην επιφάνεια όλα τα ερωτήματα που είχαν συσσωρευτεί:

• πώς αναπληρώνονται τα χαμένα στρέμματα,
• πώς προστατεύονται οι πραγματικοί παραγωγοί μέχρι την εφαρμογή μίας άλλης μεθόδου,
• και πώς διαμορφώνεται πλέον η «καθαρή» εικόνα των επιλέξιμων βοσκοτόπων;

news247.gr