Σκορπιοί, σαρανταποδαρούσες, αράχνες και άλλα αρθρόποδα. Μυστηριώδη, θαυμαστά πλάσματα, που ενίοτε μπορεί να εγκυμονούν απρόσμενους κινδύνους. Ήταν οι πρωταγωνιστές της 7ης εκπομπής της σειράς «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί». Καλεσμένη της εκπομπής με τίτλο «Άλλα αρθρόποδα» ήταν η μοναδική στην Ελλάδα σκορπιολόγος, ερευνήτρια και επιστημονική υπεύθυνη της συλλογής των σκορπιών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ιάσμη Στάθη.
Ιurus dekanum: Ο ενδημικός σκορπιός της Κρήτης. Είναι το μεγαλύτερο από τα τρία είδη σκορπιών που ζουν στο νησί μας και το αρχαιότερο.
Κατάφερε να επιζήσει για πάνω από δέκα εκατομμύρια χρόνια στο νησί, από τότε που αυτό αποτελούσε τμήμα της Αιγηίδας. Ο μεγαλύτερος που έχει εντοπιστεί στο νησί φτάνει σε μήκος τα 11 εκατοστά. Ο αρσενικός σκορπιός γίνεται «θυσία» για τα παιδιά του. Αφού εντοπίσει την σκορπίνα, την «φλερτάρει», χορεύει μαζί της για να την οδηγήσει σε σύζευξη με τον σπερματοφόρο του. Αμέσως μετά η θηλυκιά συνήθως τον μετατρέπει σε γεύμα.
Scolopendra cretica:
Η ενδημική σαρανταποδαρούσα της Κρήτης. Φαίνεται τρομακτική και επικίνδυνη, αλλά είναι από τις πιο αφοσιωμένες μαμάδες ανάμεσα στα ασπόνδυλα της ξηράς. Τυλίγεται και μετατρέπεται σε αυτοσχέδιο καλάθι για να προστατεύσει τα μικρά της.
Latrodectus tredecimguttatus:
H «μαύρη χήρα» είναι μία από τις δύο επικίνδυνες για τον άνθρωπο αράχνες της Κρήτης, «βελούδινη», με απαλό, αλλά δηλητηριώδες άγγιγμα. Δεν είναι όμως η μεγαλύτερη. Τον τίτλο αυτό κατέχει η αράχνη – λύκος, η οποία χαρακτηρίζεται και από την «αυτοθυσία» της ως μητέρας. Μεταφέρει στην πλάτη τα μικρά της, που όταν πλέον είναι έτοιμα να την εγκαταλείψουν, την αφήνουν νεκρή, αφού την έχουν χρησιμοποιήσει ως στέγη και ως τροφή.
Η δεύτερη επικίνδυνη για τον άνθρωπο αράχνη που ζει στην Κρήτη είναι η αράχνη – βιολί. Το τσίμπημά της δεν προκαλεί πόνο, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε τοπική νέκρωση.
Η καλεσμένη μας
Η Ιάσμη Στάθη είναι κάτοχος πτυχίου Βιολογίας από το τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου και συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, συμμετείχε ενεργά στον πρώτο πυρήνα της ομάδας των βιολόγων που δημιούργησαν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (ΜΦΙΚ) σαν νέο τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου και συνέχισε να δραστηριοποιείται επιστημονικά μέχρι και σήμερα, όντας η επιστημονική υπεύθυνη της συλλογή των σκορπιών του ΜΦΙΚ-ΠΚ.
Είναι μία από τους ελάχιστους σκορπιολόγους που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη και στην Ανατολική Μεσόγειο γενικότερα και η μοναδική στην Ελλάδα. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην Ταξινομική, Οικολογία, Βιογεωγραφία, Φυλογεωγραφία και Εξέλιξη των σκορπιών της Ανατολικής Μεσογείου. Με την ιδιότητά της αυτή συμμετείχε σε όλες σχεδόν τις ερευνητικές αποστολές του ΜΦΙΚ-ΠΚ στη Μεσόγειο (πχ. Αίγυπτος, Λιβύη, Συρία, Ιορδανία, Τουρκία, κλπ.) και στην Ελλάδα, εμπλουτίζοντας τη σκορπιολογική συλλογή του Μουσείου.
Έχει επίσης συμμετάσχει σε πολλά ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, είναι συγγραφέας περισσότερων από 20 διεθνών επιστημονικών δημοσιεύσεων, πολλών ανακοινώσεων σε εθνικά και διεθνή συνέδρια, καθώς και συγγραφέας διαφόρων άρθρων για τους σκορπιούς της Κρήτης και της Ελλάδας γενικότερα.
Έχει διδάξει στη Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης εργαστηριακά μαθήματα Οικολογίας, Εντομολογίας και Συστηματικής Βοτανικής, καθώς και στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης εργαστηριακά μαθήματα Οικολογίας.
Από το 2015 μέχρι και σήμερα ανήκει στο Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό της Σχολής Θετικών Επιστημών, στο ΜΦΙΚ-ΠΚ, και διδάσκει στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης αρκετές εργαστηριακές ασκήσεις.
Από το 2006 ανήκει στο ερευνητικό προσωπικό, αλλά και στην ομάδα εκπαίδευσης του ΜΦΙΚ-ΠΚ., στο πλαίσιο της οποίας ασχολείται με το σχεδιασμό και την πιστοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Μουσείου.
Παράλληλα, είναι μέλος της ομάδας σχεδιασμού σεμιναρίων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για ενήλικες στο πλαίσιο του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Τα τελευταία χρόνια έχει αφιερωθεί στην περιβαλλοντική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, κυρίως στις παιδικές ηλικίες, ενώ σχεδιάζει πλήθος εκπαιδευτικού υλικού περιβαλλοντικής θεματολογίας, συμμετέχοντας σε πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα
Η σειρά «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» είναι συμπαραγωγή της ΕΡΤ Ηρακλείου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Μ.Φ.Ι.Κ. και μεταδίδεται κάθε Τρίτη, 11-12 π.μ., από την ΕΡΤ Ηρακλείου, από τους 97,5 και στους 105,6 στα FM και από το διαδίκτυο, στη διεύθυνση: http://webradio.ert.gr/heraklio.