Του Αρχιμανδρίτη
Ιγνάτιου Θ. Χατζηνικολάου
Θεολόγου, τ. Λυκειάρχη
«Παθών με ταράσσουσι προσβολαί…»
(Μ. Παράκλησις)
Παιδιόθεν μας πολεμούν και μάς πολιορκούν τα πάθη. «Πολλά τα πλήθη των εμών εγκλημάτων» (Μ. Παράκλησις). Και ο Χριστιανός, οπλιζόμενος με την Χάρη του Θεού και την πίστη του προς Αυτόν, παλεύει και τα νικά. «Πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ» θα ομολογήσει ο απόστολος Παύλος (Φιλίππ. 4, 13). Αυτό πρέπει να κάνει κάθε Χριστιανός. Να σκέφτεται κάθε Χριστιανός.
Πέλαγος τα πάθη, μικρά ή μεγάλα, ωστόσο είναι ικανά να μας απομακρύνουν από τη Βασιλεία του Θεού. Η αδιαφορία μας για τα “μικρά” πάθη είναι αδικαιολόγητη και εξίσου επικίνδυνη. Ο απόστολος Παύλος και οι Aγιοι Πατέρες, παλαιοί και μετέπειτα, μα και από την Παλαιά Διαθήκη ετόνισαν και καυτηρίασαν τα πάθη, και πολλά εμαρτύρησαν γι’ αυτό νέφος μαρτύρων «ων ουκ ην άξιος ο κόσμος» (Εβρ. 11, 38). Μέσα ακόμα στον Παράδεισο το πάθος του εγωισμού και της απείθειας στην εντολή του Θεού κυρίευσε τους πρωτόπλαστους. Oπως είμαστε ευάλωτοι στις σωματικές αρρώστιες, έτσι και στις ψυχικές. Γεννιόμαστε σύφυτοι με την αμαρτία, με τα κάθε λογής πάθη. Κι ο απόστολος Παύλος, πολιορκημένος από τα πάθη, του ψυχικού θανάτου, θα αναφωνήσει: «Ταλαίπωρος εγώ άνθρωπος, τις με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου τούτου;» (Ρωμ. 7, 24).
Πολλά, λοιπόν, τα πάθη. Κατά τον Aγιον Γρηγόριον τον Σιναΐτην τα κυριότερα είναι εννιά, και τα οποία αναφέρομε: Πάθη του θυμού: είναι η οργή, η πικρία, η κραυγή, η οξυθυμία, η θρασύτητα, η ματαιοφροσύνη, η αλαζονεία και άλλα.
Πάθη της επιθυμίας: Είναι η πλεονεξία, η ακολασία, η ακράτεια, η απληστία, η φιληδονία, η φιλαργυρία και το χειρότερο απ’ όλα η φιλαυτία.
Πάθη της σαρκός: Είναι η πορνεία, η μοιχεία, η ακαθαρσία, η ασωτία, η αδικία, η γαστριμαργία, η ακηδία, ο κομπασμός, η φιλοκοσμία, η φιλοζωία και άλλα.
Πάθη του λογιστικού μέρους: Είναι η απιστία, η βλασφημία, η πονηρία, η πανουργία, η περιέργεια, η διψυχία, η λοιδορία, η καταλαλιά, η κατάκρισις, ο εξευτελισμός του άλλου, η μωρολογία, η ευτραπελία, η υποκρισία, η ψευδολογία, η αισχρολογία, η υπουλότητα, η ειρωνεία, η επίδειξις, η ανθρωπαρέσκεια, o μετεωρισμός, οι επιορκίες, οι αργολογίες και τα λοιπά.
Πάθη του νου: Είναι η οίησις, η έπαρσις, η καυχησιολογία, η εριστικότητα, ο φθόνος, η αυτάρκεια, η αντιλογία, η ανυπακοή, η φαντασία, η φαντασιοπληξία, η επιδεικτικότητα, η φιλοξία και τέλος η υπερηφάνεια, η αρχή και το τέλος όλων των κακών.
Πάθη της διανοίας είναι οι ονειροπολήσεις, οι μετεωρισμοί, οι αιχμαλωσίες, ο σκοτισμός, η τύφλωσις, οι απομακρύνσεις προς τα άτοπα, οι προσβολές των λογισμών, οι συγκαταθέσεις σ’ αυτούς, οι τροπές, οι παραριπτισμοί (αιφνίδιες εκτροπές) και τα όμοιά τους.
Μια παρακαταθήκη. Eνας καθρέπτης του Αγίου Γρηγορίου του Σιναΐτη. Eχει πολλά να ωφεληθεί ο καθένας μας, που όλοι, όπως αναφέραμε στην αρχή, πολεμούμαστε από πολλά πάθη, βέλη ιοφόρα του σατανά. Γι’ αυτό όρθιοι, επαγρυπνούντες γιατί ο διάβολος, που εξαπολύει τα πάθη «ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη» και θα συνεχίσει ο απόστολος Πέτρος «ω αντίστητε στερεά τη πίστει» (Α’ Πέτρ. 5, 8-9).
Επίγνωσις των παθών μας, και επίθεσις κατά της καταστολής τους. Aλλωστε, μην ξεχνάμε τα λόγια του Ευαγγελιστή Ιωάννου: «και ο κόσμος όλος εν τω πονηρώ κείται» (Ιωάνν. Α’ 5, 19). Θα ζούμε μέσα στον κόσμο, αλλ’ όχι όπως όλος ο κόσμος. Αυτό σημαίνει Χριστιανός, να πηγαίνει κόντρα στα του κόσμου φθαρτά προς χαμαιζηλίαν.