Ένα Σχέδιο Μάρσαλ υπόσχονταν πριν από έναν χρόνο στην Ελλάδα.115 είπαν ότι λάβαμε. Τι κρύβεται πίσω από αυτή την υπερβολή;
Του Γιάννη Βαρουφάκη
Ο κ. ΧΑΝΣ-ΒΕΡΝΕΡ ΣΙΝείναι ίσως ο γνωστότερος θεσμικός Γερμανός οικονομολόγος. Πρόεδρος του Ινστιτούτου IFO και ένας από τους σχεδιαστές του ευρώ, ο κ. Σιν ήταν ο πρώτος chief economist της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πριν από μερικές μέρες, ο εν λόγω κύριος, όταν έγινε αναφορά στο νέο Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα (που είχαν, υποτίθεται, συμφωνήσει οι Ευρωπαίοι ηγέτες πέρσι τέτοιον καιρό και το οποίο ποτέ δεν έγινε), είπε το εξής ενδιαφέρον: «Τα χρήματα που δόθηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια ισοδυναμούν με 115 Σχέδια Μάρσαλ». Αν δεν ήξερα πόσο γνώστης των ζητημάτων αυτών είναι ο κ. Σιν, θα θεωρούσα ότι είναι απλώς αγράμματος. Όμως γνωρίζω ότι γνωρίζει. Οπότε, δεν μου μένει άλλη εναλλακτική από το να αναρωτηθώ γιατί προσποιείται ότι δεν γνωρίζει. Για ποιον λόγο ψεύδεται αυτοβούλως.
Η μόνη απάντηση που μπορώ να δώσω είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: Ο κ. Σιν βλέπει ως μόνη «λύση» τη διάλυση του ευρώ και τη σύσταση ενός νέου σκληρού νομίσματος ανατολικά του Ρήνου και βόρεια των Άλπεων. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την Ευρώπη ολόκληρη και ιδίως για την ιδέα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης.
Πώς εξήγαγα αυτό το συμπέρασμα; Ξεκινώ, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους η θέση του για τα δήθεν πολλαπλά Σχέδια Μάρσαλ δεν στέκει – εν γνώσει του κ. Σιν. Πρώτον, τα χρήματα που δόθηκαν μεταπολεμικά στις ευρωπαϊκές χώρες από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ δεν ήταν δανεικά. Ήταν άμεση βοήθεια με στόχο την κάλυψη βασικών αναγκών των πληθυσμών της Ευρώπης (από τρόφιμα μέχρι και φάρμακα), την επανα-οικοδόμηση και, βέβαια, τη δημιουργία ζήτησης για αμερικανικές εξαγωγές (και αμερικανικών ερεισμάτων εν όψει της ψυχροπολεμικής
σύγκρουσης με τη Σοβιετική Ένωση). Δεύτερον, ίσως το πιο σημαντικό μέρος του Σχεδίου Μάρσαλ ήταν όχι τα χρήματα που δόθηκαν στη Γερμανία αλλά η διαγραφή του χρέους της Γερμανίας τόσο προς τις ΗΠΑ όσο και προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΕΙΘΩ της υπερεξουσίας της, η Αμερική, μετά το τέλος του πολέμου, «έπεισε» Γάλλους, Ιταλούς, Έλληνες και άλλους να αποδεχτούν τη διαγραφή των χρεών της Γερμανίας, τα οποία ανέρχονταν, ως ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας, σε τουλάχιστον δύο φορές το ελληνικό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ελληνικού ΑΕΠ (κάπου εκεί «χάσαμε» και το δικαίωμα να απαιτήσουμε την επιστροφή από τη Γερμανία του κατοχικού «δανείου»).
Χωρίς αυτήν τη μαζική και καταιγιστική διαγραφή του τεράστιου χρέους της το 1953, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις του Σχεδίου Μάρσαλ (αλλά και με την επισταμένη προσπάθεια των ΗΠΑ να δημιουργήσουν αγορές για τα γερμανικά προϊόντα εντός της Ευρώπης), η Γερμανία σήμερα θα θύμιζε την Ουκρανία ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, την Πολωνία. Χωρίς την απερίγραπτη γενναιοδωρία των νικητών Αμερικανών επί των ηττημένων Γερμανών (οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, είχαν χρεωθεί και με το ηθικό χρέος του Ολοκαυτώματος αρκετών εθνών και εθνοτήτων λίγους μήνες πριν), η σημερινή Γερμανία θα ήταν ο ουραγός της Ευρώπης: όσο σκληρά και αποδοτικά και να δούλευαν οι κάτοικοί της, το χρέος εκείνο που διαγράφηκε το 1953 θα καθήλωνε τη χώρα στον βούρκο του αποπληθωρισμού και σε καμία περίπτωση δεν θα επέτρεπε στη Γερμανία να μετατραπεί εντός μηνών στον «εισαγωγέα» του ανθρώπινου δυναμικού των τέως κατακτημένων χωρών (Ελλάδας, Ιταλίας και Γιουγκοσλαβίας) που βοήθησαν με τον ιδρώτα τους στην ανοικοδόμηση του γερμανικού βιομηχανικού θαύματος.
ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ με το πραγματικό Σχέδιο Μάρσαλ, το 90% του χρήματος που έλαβε η Ελλάδα από τον Μάιο του 2010 διατέθηκε για την αποπληρωμή του χρέους της χώρας, αντί να χρησιμοποιηθεί (όπως τα χρήματα που έλαβε η Γερμανία από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ) για την κάλυψη αναγκών και τις επενδύσεις στην ανάκαμψη.
Σε αντίθεση με το πραγματικό Σχέδιο Μάρσαλ, το ελληνικό χρέος αυξήθηκε (ακόμα και με το PSI), αντί να διαγραφεί (όπως το γερμανικό το 1953).
Σε αντίθεση με το πραγματικό Σχέδιο Μάρσαλ, το ελληνικό κράτος αναγκάστηκε να συνεισφέρει στην ύφεση με υφεσιογόνες περικοπές (αντίθετα με τη Γερμανία του 1950, στην οποία επετράπη, παρά τα μεγαλύτερα ελλείμματά της, να ακολουθήσει επεκτατική πολιτική, χρησιμοποιώντας τα
κονδύλια του Σχεδίου Μάρσαλ).
Μα, λένε πολλοί, η Ελλάδα φταίει για το χρέος της. Προφανώς. Ε, και; Γιατί η Γερμανία του Χίτλερ δεν έφταιγε; Άγγελοι δημιούργησαν τα κατοχικά δάνεια προς χώρες όπως οι δικές μας, τα οποία «κουρεύτηκαν» 100% το 1953; Αν η Γερμανία άξιζε εκείνη την ελάφρυνση και γενναιοδωρία το 1953 (αφού είχε χρεωθεί σε όλους μας για να αιματοκυλίσει τον κόσμο), η Ελλάδα αξίζει κάτι λιγότερο;
Ούτε οι δωσίλογοι δεν θα απαντούσαν θετικά στο ερώτημα αυτό. Τα παραπάνω, φίλες και φίλοι, ο κ. Σιν τα γνωρίζει. Πολύ καλά. Γνωρίζει ακόμα ότι αυτή η εμμονή σε τέτοιου είδους ψέματα οδηγεί το ευρώ στη διάλυση, καθώς εγκλωβίζει τη γερμανική κυβέρνηση σε μια τακτική απέναντι στην περιφέρεια που επιταχύνει την αποδόμηση της ευρωζώνης. Και τότε γιατί το κάνει; Η μόνη απάντηση που συνάδει με τον σεβασμό στην ευφυΐα του κ. Σιν είναι ότι… αυτός είναι ο στόχος του πλέον: η διάλυση της ευρωζώνης και η επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο, με προσχώρηση σε αυτό της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας και πιθανόν της Φινλανδίας.
Θα μου πείτε: και γιατί να μας νοιάζει τι λέει ο κ. Σιν; Η απάντηση είναι ότι ο συγκεκριμένος κύριος εκφράζει τις τράπεζες της Φρανκφούρτης καθώς και την Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας. Πίσω του κρύβεται το χρηματοπιστωτικό σύστημα της πιο ισχυρής χώρας της ευρωζώνης. Η στάση και τα ψέματα του κ. Σιν σηματοδοτούν, κατά την ταπεινή μου γνώμη, κάτι θλιβερό και αποκρουστικό για όσους από εμάς θεωρούν ότι, όσο προβληματικό και αν είναι το ευρώ, η κατάρρευσή του θα οδηγήσει την Ευρώπη ολόκληρη σε μια νέα δυστοπία. Τι;
Το γεγονός ότι το ευρώ έχει πλέον περάσει το σημείο της μη επιστροφής. Η κατάρρευσή του είναι πια αναπόφευκτη.