Τετραήμερη εργασία. Πολλά ακούγονται, άλλα τόσα γράφονται αλλά πολύ λίγα είναι τελικά αυτά που εφαρμόζονται.

Οι συζητήσεις γύρω από την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας αναζωπυρώθηκαν για πρώτη φορά από την πανδημία COVID-19, με τους εργαζόμενους και τους εργοδότες να επανεξετάζουν τη σημασία της ευελιξίας και των παροχών στον χώρο εργασίας.

Η ιδέα είναι απλή – οι εργαζόμενοι θα εργάζονται τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, αμείβονται με τον ίδιο μισθό και έχουν τα ίδια επιδόματα, αλλά και τον ίδιο φόρτο εργασίας.

Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως σε Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας εφαρμόζεται πιλοτικά. Το ίδιο και σε παγκόσμιο επίπεδο, σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς.

Σε ότι αφορά στην Ελλάδα, η τετραήμερη εργασία, συμπεριλαμβάνεται στο νέο εργασιακό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να στοιχηματίσει  ακόμη για το τι πρόκειται να γίνει.

Στο μεταξύ μία νέα έρευνα αποδεικνύει ότι οι τετραήμερες εβδομάδες εργασίας είναι καλές για την υγεία των εργαζομένων.

Τετραήμερη εργασία και υγεία των εργαζομένων

Η μείωση της εβδομαδιαίας εργασίας σε τέσσερις ημέρες θα μπορούσε να ενισχύσει την υγεία των ανθρώπων και να μειώσει τον κίνδυνο επαγγελματικής εξουθένωσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ενός πιλοτικού προγράμματος σε έξι χώρες.

Ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, της Ισλανδίας, της Γερμανίας και της Πορτογαλίας, πειραματίζεται με τη μείωση της εβδομαδιαίας εργασίας ως πιθανή απάντηση στα αυξανόμενα ποσοστά κατάθλιψης, άγχους και επαγγελματικής εξουθένωσης μεταξύ των εργαζομένων. Στο Βέλγιο, εν τω μεταξύ, οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν τετραήμερη εβδομάδα εργασίας.

Η εφαρμογή αυτού του εργασιακού μοντέλου παράγει 32 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Human Behaviour, προστίθεται σε ένα αυξανόμενο σώμα ερευνών που δείχνουν ότι οι μικρότερες εβδομάδες εργασίας θα μπορούσαν να ωφελήσουν τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους εργοδότες.

Στη δοκιμή συμμετείχαν περίπου 2.900 εργαζόμενοι από 141 οργανισμούς που συντόμευσαν τις εβδομάδες εργασίας τους χωρίς να μειώσουν τις αποδοχές τους στην Αυστραλία, τον Καναδά, την Ιρλανδία, τη Νέα Ζηλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Πριν από την έναρξη της μελέτης, οι εταιρείες υποβλήθηκαν σε δίμηνη εκπαίδευση και αλλαγές στις ροές εργασίας τους για να βελτιώσουν την αποδοτικότητα και τη συνεργασία τους. Στη συνέχεια εφάρμοσαν μια εβδομάδα εργασίας τεσσάρων ημερών – ή μείωση των ωρών εργασίας κατά 20% – για άλλους έξι μήνες.

Μετά από έξι μήνες, οι εργαζόμενοι με μειωμένες εβδομάδες εργασίας ανέφεραν λιγότερη εξουθένωση και καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία, καθώς και μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εργασία τους.

Εν τω μεταξύ, δεν υπήρξαν αλλαγές για τους εργαζόμενους σε 12 αμερικανικές εταιρείες που δεν συντόμευσαν τις εβδομάδες εργασίας τους, οι οποίες χρησίμευσαν ως ομάδα σύγκρισης.

Ίδιες οι επιπτώσεις σε όλα τα έθνη

«Απλώς φαίνεται ότι οι επιπτώσεις στην ευημερία είναι αρκετά ομοιόμορφες σε όλες τις εταιρείες, σε όλα τα έθνη, σε όλους τους εργαζόμενους», δήλωσε στο Euronews ο Ουεν Φαν, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής κοινωνιολογίας στο Boston College.

Όσο περισσότερο οι άνθρωποι μείωναν τις ώρες εργασίας τους, τόσο καλύτερα ένιωθαν για τη δουλειά τους και την επαγγελματική τους εξουθένωση και, σε κάποιο βαθμό, την ψυχική τους υγεία, διαπίστωσε η μελέτη.

Αλλά ακόμη και οι εργαζόμενοι που μείωσαν τον χρόνο εργασίας τους κατά λίγες μόνο ώρες ανέφεραν καλύτερη υγεία και ικανοποίηση από την εργασία τους σε σχέση με την ομάδα σύγκρισης.

Οι περισσότερες εταιρείες εξακολουθούσαν να λειτουργούν με μικρότερες εβδομάδες εργασίας ένα χρόνο μετά την έναρξη του προγράμματος, και δεν φαίνεται ότι τα αποτελέσματα εξανεμίστηκαν με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι άνθρωποι προσαρμόζονταν στα νέα τους ωράρια.

«Δεν υπάρχουν ενδείξεις οπισθοδρόμησης όσον αφορά την ευημερία των εργαζομένων ή τις επιδόσεις», δήλωσε ο Βρένταν Μπάρτσελ, κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο οποίος έχει αναλύσει προγράμματα τετραήμερης εβδομάδας εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά δεν συμμετείχε στην τελευταία μελέτη.«

«Αλλαγή παιχνιδιού»

Τα οφέλη της μικρότερης εβδομάδας εργασίας συνοψίζονται σε μεγάλο βαθμό σε τρεις παράγοντες: την αντιλαμβανόμενη εργασιακή ικανότητα των εργαζομένων, τα λιγότερα προβλήματα ύπνου και τη λιγότερη κόπωση, υπογραμμίζοντας πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για την υγεία των ανθρώπων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εργαζόμενοι στην τελευταία μελέτη εργάζονταν κατά μέσο όρο 40 ώρες την εβδομάδα πριν από τη δοκιμή – που σημαίνει ότι μια μείωση κατά 20% θα τους έφερνε σε 32 ώρες. Αυτή είναι ήδη η μέση εβδομαδιαία εργασία για τους ανθρώπους στην Ολλανδία, ενώ ο μέσος όρος σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 36 ώρες.

Η μείωση του εργασιακού ωραρίου προσφέρει περισσότερο ελεύθερο χρόνο στον εργαζόμενο για να ξεκουραστεί, να ζει πιο ήρεμα και να αναπτύξει τα ενδιαφέροντά του, διευρύνοντας τις δραστηριότητές του

Ωστόσο, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να είναι διδακτικά για τις χώρες και τους οργανισμούς που επιθυμούν να ανακουφίσουν τους εργαζομένους τους. Η Ισπανία, για παράδειγμα, προχωρά τώρα με σχέδια για τη μείωση της εβδομαδιαίας εργασίας της στις 37,5 ώρες από τις 40 ώρες.

Το πιλοτικό πρόγραμμα είχε μερικούς περιορισμούς, για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι ανέφεραν την ευημερία τους στις έρευνες – και μπορεί να ανέφεραν υπερβολικά πόσο καλά τα πήγαιναν «με την ελπίδα να διατηρηθεί η δοκιμή», αναγνώρισαν οι ερευνητές.

Όταν ο εργαζόμενος δουλεύει λιγότερες ώρες, καταλήγει να είναι πιο παραγωγικός απ’ όσο θα ήταν σε πενθήμερη εργασία

«Αυτές οι μελέτες για την εβδομάδα τεσσάρων ημερών έχουν αρχίσει να απογειώνονται από την εποχή της πανδημίας, όπου οι άνθρωποι είχαν πολύ μεγαλύτερη φαντασία για το πώς τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά», λένε. Και προσθέτουν: «Αυτή είναι μια απολύτως σημαντική μελέτη που… θα αλλάξει τα δεδομένα».

Πού βρισκόμαστε στην Ελλάδα

Όπως προαναφέραμε το νέο εργασιακό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, εισάγει τη δυνατότητα τετραήμερης εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στο πλαίσιο ευελιξίας του εργασιακού ωραρίου.

Μέχρι σήμερα, η δυνατότητα τεραήμερης εργασίας (10 ώρες την ημέρα), σε συνεννόηση με τον εργοδότη, ισχύει για έξι μήνες.

Με το νέο νομοσχέδιο, η δυνατότητα αυτή δίνεται για ολόκληρο το έτος. Κάθε εργαζόμενος, χωρίς περιορισμό, για παράδειγμα ένας γονέας με ανήλικο τέκνο, θα μπορεί να εργάζεται εφεξής σε 4ήμερη βάση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, κατόπιν συνεννόησης με τον εργοδότη.

Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος μπορεί να εργάζεται 10 ώρες ημερησίως για δύο ημέρες και τις υπόλοιπες δύο ημέρες να έχει μειωμένο ωράριο, παίρνοντας ρεπό την πέμπτη ημέρα, υπό την προϋπόθεση τήρησης του ημερήσιου χρόνου ανάπαυσης (11 ώρες) και του μέγιστου εβδομαδιαίου ορίου εργασίας.

Μετά την παρουσίαση του σχεδίου ξέσπασαν αντιδράσεις από συνδικάτα και την αντιπολίτευση που υποστηρίζουν ότι η τετραήμερη εργασία, όπως ορίζεται, μπορεί να οδηγήσει σε υπερεκμετάλλευση, καθώς οι εργαζόμενοι μπορεί να εργάζονται έως και 13 ώρες ημερησίως σε κάποιες περιπτώσεις, με προσαύξηση 40% στην αμοιβή τους, κάτι που θεωρείται ότι αποδυναμώνει το παραδοσιακό 8ωρο.