Ηράκλειο Κρήτης, 1976. Μια δεκάχρονη γοητεύεται από τον κόσμο των αριθμών και ονειρεύεται όταν μεγαλώσει να γίνει μαθηματικός. Δέκα χρόνια αργότερα έχει μετοικήσει στην Αθήνα και σπουδάζει στη Μαθηματική Σχολή του ΕΚΠΑ. Το βλέμμα της όμως κοιτάει μακριά, ως την αντίπερα ακτή του Ατλαντικού. Τελειώνοντας τις σπουδές της φεύγει για την Αμερική. Φτάνει στην πολιτεία του Ρόουντ Αϊλαντ, ξεκινάει μεταπτυχιακές σπουδές στο «εκλεκτικό» Πανεπιστήμιο Μπράουν και το 1993 αποφοιτά κρατώντας στα χέρια της έναν βαρύτιμο διδακτορικό τίτλο πάνω στα Εφαρμοσμένα Μαθηματικά και την Επιχειρησιακή Ερευνα. Και ενώ ο αρχικός της στόχος ήταν να γυρίσει στην Ελλάδα, η «χώρα των μεγάλων ευκαιριών» την κερδίζει και το 1998 ξεκινάει να διδάσκει στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, το περιώνυμο ΜΙΤ.
Η Γεωργία Περάκη, έχοντας διαγράψει μια πορεία που εκπροσωπεί επάξια τις κορυφές τις οποίες συχνά κατακτά η Ελλάδα της διασποράς (πολλές φορές μάλιστα χωρίς εμείς, στη «μητέρα πατρίδα», να το γνωρίζουμε), μας μιλάει όχι μόνο για το δικό της ακαδημαϊκό και ερευνητικό ταξίδι, αλλά και για αυτό το ταξίδι στο οποίο έχουμε όλοι πρόσφατα μπαρκάρει: αυτό που γίνεται στα ακόμα αχαρτογράφητα νερά της τεχνητής νοημοσύνης.
Ένας κόσμος, στον οποίο οι κοινωνικοί, ηθικοί και πολιτικοί προβληματισμοί γύρω από την Πληροφορική και την τεχνητή νοημοσύνη συνυφαίνονται ενεργά με την έρευνα, την πανεπιστημιακή διδασκαλία και την εφαρμογή των τεχνολογιών αιχμής αποτελεί το όραμα της καθηγήτριας του MIT, Γεωργίας Περάκη. Η Κρητικιά μαθηματικός έχει αφοσιωθεί στην έρευνα και εκπαίδευση γύρω από τις κοινωνικές και ηθικές διαστάσεις της Πληροφορικής μέσα από τις δύο καίριες θέσεις που κατέχει στο κορυφαίο πανεπιστήμιο: ως αναπληρώτρια πρύτανης στο Κολέγιο Πληροφορικής του MIT και ως συνδιευθύντρια του Κέντρου Επιχειρησιακής Έρευνας του Πανεπιστημίου.
Αναγνωρίζοντας το ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στη σύγχρονη εποχή και έπειτα από μια μεγάλη δωρεά που έλαβε, το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) προχώρησε στη σύσταση του Κολεγίου Πληροφορικής (Schwarzman College of Computing) με σκοπό να ενισχύσει τους ανθρώπους που δουλεύουν στην Πληροφορική, να προάγει την οριζόντια και διατομεακή διδασκαλία της Πληροφορικής σε όλους τους άλλους τομείς του Πανεπιστημίου και να διερευνήσει τις κοινωνικές και ηθικές υποχρεώσεις της Πληροφορικής.
Το Κολέγιο άρχισε να λειτουργεί τον Ιούλιο του 2019 και μόλις ανέλαβε τη θέση της αναπληρώτριας πρυτάνεως τον περασμένο Σεπτέμβριο, η κ. Περάκη έδωσε έμφαση σε αυτό τον τελευταίο άξονα, την ανάδειξη της κοινωνικής και ηθικής ευθύνης της τεχνολογίας και πώς αυτή μπορεί να συνδεθεί με πεδία έρευνας στο MIT.
«Ο τελικός στόχος είναι να βελτιώσουμε τον σχεδιασμό, τις πολιτικές, την εφαρμογή και τις επιπτώσεις της Πληροφορικής στην κοινωνία μας», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Μερικές από τις έρευνες που διεξάγονται στον άξονα αυτό αφορούν στις προκαταλήψεις που φέρουν οι αλγόριθμοι για το κοινό καλό, στη δίκαιη κατανομή των πόρων σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, στα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από τη λειτουργία λογισμικού για την υγεία των γυναικών (FemTech) και στις διακρίσεις που μπορεί να εντοπίζονται στις ιατρικές εξετάσεις.
Κεντρική ιδέα όμως, διευκρινίζει η κ. Περάκη, «είναι να μην κοιτάμε μόνο τα αρνητικά της τεχνολογίας, αλλά και τα θετικά, δηλαδή πώς η Πληροφορική και η τεχνητή νοημοσύνη θα επιδράσουν στην κοινωνία μας». Για την ίδια, η τεχνητή νοημοσύνη «σηματοδοτεί δυνατότητες, καθώς με όλα τα δεδομένα που υπάρχουν μπορεί κανείς να κάνει πράγματα που μόνο με το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να τα κάνει. Έτσι, μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να κάνει κάτι καλύτερο, όχι να τον αντικαταστήσει». Δίνει το παράδειγμα της θεραπείας του καρκίνου, όπου «νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε προόδους που δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς».
Μπορεί να αντικαταστάσει τον άνθρωπο;
Πόσο μεγάλος είναι, όμως, ο κίνδυνος τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, όπως το ChatGPT, να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους, τη ρωτάμε. «Δεν πιστεύω ότι είμαστε κοντά στο επίπεδο που θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους, γιατί ο τρόπος που λειτουργούν είναι με τους ανθρώπους και έχουν feedback από τους ανθρώπους. Και αν δεν έχουν feedback από τους ανθρώπους θα μείνουν πίσω», απαντά.
Η σύνδεση της τεχνητής νοημοσύνης με τον τομέα της Υγείας είναι ανάμεσα στα ζητήματα που απασχολούν την κ. Περάκη ερευνητικά και στο Κέντρο Επιχειρησιακής Έρευνας του MIT. Ένα από τα ζητήματα που έχει θέσει στο επίκεντρο είναι η σηψαιμία και η υποστήριξη των γιατρών με υπολογιστικά μοντέλα ώστε να δώσουν στους ασθενείς τους τον κατάλληλο συνδυασμό θεραπειών για να μην πάθουν σηψαιμία και να μην καταλήξουν από αυτήν. Επίσης, διερευνά το πώς μπορεί να μειωθεί ο χρόνος αναμονής των ασθενών στα επείγοντα των νοσοκομείων.
Η Γεωργία Περάκη σπούδασε Μαθηματικά στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ωστόσο βρέθηκε πριν από 30 και πλέον χρόνια στην Αμερική για τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο Μπράουν και το 1998 εντάχθηκε στο MIT. Η κ. Περάκη ταξίδεψε πρόσφατα στην Αθήνα για να διδάξει στα μαθήματα για την τεχνητή νοημοσύνη, που διοργάνωσε το Ελληνικό Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών (HIAS) στον Δημόκριτο. Εκεί μοιράστηκε με το νεανικό στην πλειοψηφία του κοινό την αγάπη της για τους φοιτητές. Εξάλλου, για τη διδασκαλία της στους φοιτητές έχει πολυβραβευτε
Επισημαίνει ότι είναι πολύ σημαντική η εκπαίδευση των ανθρώπων γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη. «Είναι σημαντικό ο κόσμος να μην φοβάται και να έχει επίγνωση πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάτι σωστά και με θετικό τρόπο και προφανώς να ξέρει και ποια θα μπορούσε να είναι τα αρνητικά και με αυτή τη γνώση πιστεύω ότι μπορούν να μην συμβούν αρνητικά. Και αυτό πιστεύω ότι δεν ισχύει μόνο για την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και για κάθε τεχνολογία».
Το πρόγραμμα «Social and Ethical Responsibility of Computing (SERC) Scholars»
Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας εκπαίδευσης γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, το MIT έχει δημιουργήσει το πρόγραμμα «Social and Ethical Responsibility of Computing (SERC) Scholars», στην οργανωτική ομάδα του οποίου συγκαταλέγεται και η κ. Περάκη. Προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές από όλες τις σχολές του Πανεπιστημίου συγκροτούν διεπιστημονικές ομάδες με στόχο την ανάπτυξη και πιλοτική εφαρμογή νέου υλικού μαθημάτων, τη συνεργασία με εξωτερικούς εταίρους για την προώθηση της τεχνητής νοημοσύνης προς το δημόσιο συμφέρον και τη διεξαγωγή ερευνών. Κάθε ομάδα μελετάει ένα θέμα και στη συνέχεια όλοι οι υπότροφοι συζητούν από κοινού τα ζητήματα αυτά.
Η οριζόντια εφαρμογή των γνώσεων γύρω από την Πληροφορική ήταν κάτι που επετεύχθη στο MIT, αλλά πόσο εύκολο είναι να την επιτύχουμε παγκοσμίως και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, ρωτάμε την κ. Περάκη. Δηλώνει αισιόδοξη: «Η τεχνητή νοημοσύνη και η Πληροφορική γενικότερα δεν χρειάζονται μεγάλα εργαστήρια με υλικά, που είναι πάρα πολύ ακριβά, οπότε πιστεύω ότι οι εφαρμογές τους μπορούν να γίνουν σε όλες τις χώρες του κόσμου χωρίς να απαιτείται ένα τεράστιο budget. Οπότε θεωρώ ότι μπορούν τα ελληνικά πανεπιστήμια να το κάνουν. Το brain power το έχουμε και στην Ελλάδα, δεν υπάρχει μόνο στην Αμερική, και θέλω να πιστεύω ότι βλέπουμε πρωτοποριακά ως Έλληνες».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
