Μπορεί η τεχνολογία να ξεκλειδώσει την παγκόσμια ειρήνη ή θα δημιουργήσει μια υπαρξιακή κρίση για την ανθρωπότητα; Το ερώτημα τέθηκε στο περιθώριο του 19ου Φόρουμ της Ντόχα, τον περασμένο Δεκέμβριο.
Το Al Jazeera συζήτησε με ειδικούς, με ακτιβιστές και εργαζόμενους σχετικά με το αν η τεχνολογία είναι μια δύναμη για το καλό ή ένα εργαλείο στα χέρια ισχυρών.
Απόψεις ειδικών
Η Allison Puccioni διευθύντρια στο Κέντρο Διεθνούς Ασφάλειας και Συνεργασίας του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και ειδική στη imagery intelligence, υποστηρίζει ότι η αυξανόμενη πρόοδος και χρήση της τεχνολογίας βοήθησε στον εκδημοκρατισμό των πληροφοριών που τελικά θα «βοηθήσουν στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου κόσμου». «Σήμερα, μπορούμε να έχουμε πρόσβαση από τα smartphone μας σε είδη πληροφοριών, που πριν από μερικές δεκαετίες, κατείχαν μόνο κάποιες ελίτ και μυστικές υπηρεσίες», λέει χαρακτηριστικά.
Πριν από λίγα χρόνια, η Puccioni είχε την ευθύνη παρακολούθησης με τη χρήση τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης της ένοπλης τρομοκρατικής ομάδας της Νιγηρίας Boko Haram. «Σε αυτό το είδος πληροφοριών (που σχετίζονται με τον εντοπισμό στρατευμάτων) στο παρελθόν μπορεί να είχε πρόσβαση μόνο μέρος των υπηρεσιών πληροφοριών, αλλά τώρα με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να έχουν πρόσβαση σε αυτές, υπάρχει η δυνατότητα να λογοδοτεί κανείς στις κυβερνήσεις», επισημαίνει, και παρότι παραδέχεται ότι θα ήταν αδύνατο να υποστηρίξουμε ότι δεν υπάρχουν αρνητικές προκλήσεις που δημιουργούνται από την τεχνολογία, θεωρεί ότι η διαθεσιμότητα πληροφοριών σε μεγαλύτερο κοινό είναι μακροπρόθεσμα μια συμβολή στην παγκόσμια ειρήνη.
Ο Subbu Vincent διευθυντής του προγράμματος δημοσιογραφίας και δεοντολογίας των μέσων ενημέρωσης στο Κέντρο Markkula για την Εφαρμοσμένη Δεοντολογία του Πανεπιστημίου της Σάντα Κλάρα, στις ΗΠΑ, ακολουθεί τον «μεσαίο δρόμο». «Υπήρχαν πάντα λόγοι αισιοδοξίας. Αλλά αισιοδοξούμε τόσο πολύ που έχουμε ξεχάσει ότι η τεχνολογία σχεδιάστηκε χωρίς ηθική».
Ο Vincent υποστηρίζει ότι ενώ η τεχνολογία έχει χρησιμοποιηθεί ως δύναμη για το καλό, βοηθώντας στην κινητοποίηση ανθρώπων, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί «για τη διάδοση ψεμάτων, παραπληροφόρησης και ρητορικής μίσους, ενίσχυσης θεωριών συνωμοσίας, σποράς διχασμού και διαίρεσης ανθρώπων».
Η Ariel Conn, διευθύντρια επικοινωνιών και συμβούλου πολιτικής όπλων στο Ινστιτούτο «Future of Life», υποστηρίζει ότι η τεχνολογία μπορεί μάλλον έχει δημιουργήσει μια «υπαρξιακή κρίση» για τον άνθρωπο, τονίζοντας τη σχέση μεταξύ τεχνολογίας και πολέμου και πώς, σε όλη την πρόσφατη σύγχρονη ιστορία, χρησιμοποιήθηκε για να προκαλέσει τεράστια καταστροφή.
«Η τεχνολογία αναπτύχθηκε κυρίως για στρατιωτική υπεροχή, ή για κέρδος ή και για τα δύο. Και δυστυχώς, ο πόλεμος είναι πολύ πιο κερδοφόρος από την ειρήνη», εξηγεί.
Is technology the key to world peace?
We teamed up with the UN to host a debate on this very question. We were joined by Tech Writer and AI Policy Specialist Ariel Conn, Media Ethicist Subbu Vincent and Imagery Analyst Allison Puccioni for this special edition of Doha Debates. pic.twitter.com/pVRHrA8wAH
— Doha Debates (@DohaDebates) December 19, 2019
Τι πιστεύουν ακτιβιστές και εργαζόμενοι βάσης
Η Dalia Shurrab, συντονίστρια κοινωνικών μέσων δικτύωσης στην κατεχόμενη Λωρίδα της Γάζας, συμφωνεί με την Allison Puccioni. «Ως άτομο παγιδευμένο στην άδικη πολιορκία στη Λωρίδα της Γάζας, χρησιμοποίησα το διαδίκτυο και την τεχνολογία για να συνδεθώ με τον εξωτερικό κόσμο και να έχω τη δυνατότητα να μιλήσω, να εκπροσωπήσω το λαό μου και να εκφράσω τη γνώμη μου», λέει η Shurrab, η οποία εργάζεται για το Gaza Sky Geeks (GSG), έναν τεχνολογικό κόμβο στην πόλη της Γάζας που βοηθά, μεταξύ άλλων τις νεοσύστατες επιχειρήσεις.
«Ξεκινήσαμε την πλατφόρμα μας, για να βοηθήσουμε ανθρώπους που ζουν σε δύσκολες καταστάσεις, να τους βοηθήσουμε επαγγελματικά, να μάθουν να χρησιμοποιούν διάφορες ανεξάρτητες πλατφόρμες και να κυνηγούν δουλειές μέσω πλατφορμών όπως το LinkedIn και το Twitter».
Η Jillian York, ακτιβίστρια για την ελευθερία του λόγου, που ζει στο Βερολίνο, τονίζει το ρόλο της τεχνολογίας και του διαδικτύου στην ενίσχυση των φωνών των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων όπως οι ΛΟΑΤΚΙ. «Νομίζω ότι η τεχνολογία είναι ένα δίκοπο σπαθί, ωστόσο η τεχνολογία, και ειδικά το διαδίκτυο, διευκολύνει παγκόσμια κινήματα», σημείωσε. «Αν κάποιο ΛΟΑΤ άτομο μεγαλώνει σε μια αγροτική ή συντηρητική περιοχή, δεν έχει τη δυνατότητα να μοιραστεί τη διαφορετικότητά του, τα προβλήματά του, τις αγωνίες του. Στο διαδίκτυο, μπορεί να βρεί άτομα που είναι σαν αυτό, που έχουν παρόμοια βιώματα και όλη αυτή η επικοινωνία είναι χρήσιμη και βοηθητική».
Από την άλλη πλευρά, υποστηρίζει ότι «γνωρίζει από πρώτο χέρι τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν την τεχνολογία – μερικές φορές ακόμη και εκεί που φαινόταν φαινομενικά για καλό – και τελικά βλάπτουν τους πολίτες, τα δικαιώματα και το δημόσιο συμφέρον».
Έτσι, σύμφωνα με την York, ενώ η τεχνολογία θα μπορούσε σίγουρα να εκδημοκρατίσει τις πληροφορίες, τα κράτη έχουν κάνει κατάχρησή της για διάφορα συμφέροντα, προστατεύοντας δικούς τους ανθρώπους και διώκοντας αντιπάλους.
Ο Tahir Imin ακτιβιστής για τους Ουιγούρους της Κίνας υποστηρίζει πως η έλλειψη κανονιστικών ρυθμίσεων οδήγησε σε παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής και η τεχνολογία μετατράπηκε σε εργαλείο για μαζική παρακολούθηση.
Μάλιστα πρόσφατα συνέβαλε στην αποκάλυψη μιας τεράστιας κινεζικής εκστρατείας επιτήρησης και καταπίεσης. Οι κινεζικές αρχές το ονόμασαν δωρεάν έλεγχο υγείας, στην πραγματικότητα συλλέγουν το DNA και με τη σημαντική εταιρική και ακαδημαϊκή βοήθεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με σκοπό να καταστήσουν τα 11 εκατομμύρια Ουιγούρους της χώρας, μια κυρίως μουσουλμανική εθνοτική μειονότητα, πιο υποτακτική στο κράτος. «Είναι ένα φοβερό συναίσθημα όταν ένας ανίσχυρος λαός αντιμετωπίζει ένα καθεστώς που υποστηρίζεται από την πιο προηγμένη τεχνολογία», λέει.
Ο Imin μάλιστα τονίζει πως ορισμένες εταιρείες της δυτικής τεχνολογίας «προσποιήθηκαν επιτυχώς τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων απορρήτου των δεδομένων στη Δύση, ενώ ταυτόχρονα συνεργάστηκαν με αυταρχικά καθεστώτα όπως η Κίνα». «Εγώ, μαζί με εκατομμύρια άλλους Ουιγούρους, αναγκάστηκα από τις κινεζικές αρχές να πάρουν αίμα μου, να σαρώσουν τα χαρακτηριστικά του προσώπου μου, να ηχογραφήσουν τη φωνή μου, χωρίς να γνωρίζω γιατί και πώς θα τα χρησιμοποιήσουν».
Παρόλα αυτά, παρά την κριτική του για τους τεχνολογικούς οργανισμούς, ο Imin δηλώνει ταυτόχρονα αισιόδοξος για το μέλλον της τεχνολογίας που, όπως είπε, τον βοήθησε επίσης να μεταφέρει τη φωνή του λαού του σε ακροατήρια σε όλο τον κόσμο για να ευαισθητοποιήσει σχετικά με τα θέματα των μειονοτήτων στην Κίνα.
Για τον ακτιβιστή και συγγραφέα Sarwar Kashani, απόψεις σαν της Allison Puccioni περί συμβολής της τεχνολογίας σε έναν δικαιότερο κόσμο ακούγονται «μη ρεαλιστικά αισιόδοξες». «Δεν πιστεύω ότι η τεχνολογία των πληροφοριών θα χρησιμοποιηθεί για να ενώσει τους ανθρώπους, να φέρει ειρήνη και να ενισχύσει τις δημοκρατικές αξίες. Είναι ένας μύθος ότι η τεχνολογία θα είναι ποτέ ενεργοποιητής της ειρήνης. Κοιτάξτε τους ανθρώπους που κινούν τα νήματα. Είναι σύγχρονοι ναζί, ηγεμόνες και πωλητές συγκρούσεων. Το Facebook, το Google, το Twitter, το WhatsApp και άλλες πλατφόρμες υποστηρίζουν δικτάτορες που μεταμφιέζονται σε φιλελεύθερους δημοκράτες» υποστηρίζει.
Ο Kashani γεννήθηκε και μεγάλωσε στο ινδικό Κασμίρ πριν μετακομίσει στο Νέο Δελχί. Η απαγόρευση των επικοινωνιών στο Κασμίρ καταργήθηκε σταδιακά από τον Ιανουάριο, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει περιορισμός της ταχύτητας του διαδικτύου, παρά την παγκόσμια πανδημία.
Αφού η Ινδία ανακάλεσε το αυτόνομο καθεστώς του Κασμίρ τον περασμένο Αύγουστο και «κατέβασε» τις επικοινωνίες σε όλη την αμφισβητούμενη περιοχή, οι άνθρωποι του Κασμίρ όπως ο Kashani ξαφνικά αποκόπηκαν από τον έξω κόσμο.
Ωστόσο, ο Kashani λέει πως ακόμη και αν το Κασμίρ είχε ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο και στις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων, η λογοκρισία θα επικρατούσε και η φωνή του λαού του θα παρέμενε περιορισμένη. «Έχετε μερική ελευθερία σε ό, τι γράφετε στο διαδίκτυο [Twitter, Facebook], αλλά δεν έχετε κανέναν έλεγχο σε αυτό που διαβάζετε. Πιστεύετε ότι οι δημοσιεύσεις που επικρίνουν την κάθε κυβέρνηση εξαφανίζονται μόνες τους; Δεν γίνεται αυτό από το σχεδιασμό», είπε.
Η Alima Bawah, πρώην δημοσιογράφος και νυν επιχειρηματίας στη Γκάνα δηλώνει αισιόδοξη, καθώς όπως λέει η τεχνολογία έχει βελτιώσει, εν προκειμένω, τη ζωή των ανθρώπων προς το καλύτερο, ιδίως στις αγροτικές περιοχές.
Συνίδρυσε την Cowtribe, μια εταιρεία που παρέχει εμβόλια ζώων και άλλες υπηρεσίες κτηνιάτρου σε απομακρυσμένους αγρότες και όσους βρίσκονται στο τέλος της γεωργικής αλυσίδας στη Γκάνα. Οι αγρότες με τη βοήθεια της τεχνολογίας μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως αγρονομικά τρόφιμα, εμβόλια και άλλες κτηνιατρικές υπηρεσίες, λέει.
Η Μεξικανή φεμινίστρια και συγγραφέας, Priscilla Madrid, πιστεύει ότι το επίκεντρο πρέπει να είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι, όχι η τεχνολογία.
Η Madrid λέει ότι έχει παρακολουθήσει πώς χρησιμοποιείται η τεχνολογία για να παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών – όπως οι άνδρες που δημιουργούν κλειστές ομάδες στο Facebook όπου μοιράζονται εικόνες γυναικών που έχουν σεξουαλικά παρενοχλήσει ή επιτεθεί, αλλά και συμβουλές για το πώς να το κάνουν χωρίς να τους πιάσουν.
«Το Μεξικό είναι ένας από τους κύριους παραγωγούς παιδικής πορνογραφίας στον κόσμο, η οποία κοινοποιείται σε όλο τον κόσμο μέσω της τεχνολογίας», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι δεν θα κατηγορεί τις κάμερες και το διαδίκτυο για αυτό – κατηγορεί τους ανθρώπους που κρατούν τις κάμερες και ελέγχουν το διαδίκτυο».
Έτσι ούτε αισιοδοξεί, ούτε απαισιοδοξεί, αναμένει τη δράση και αντίδραση του κόσμου.