Η απάντησή μου: Η επί δεκαετίες οικοδόμηση ενός μόνιμου, σιδερόφρακτου Απαρτχάιντ πολύ χειρότερου απ’ ότι στη Νότια Αφρική. Το Απαρτχάιντ είναι βία! Αποτελεί τη βασική αιτία της ατελείωτης βίας. Έτσι, το πρώτο μου σχόλιο αμέσως μετά τη βίαιη επίθεση της Χαμάς (7 Οκτωβρίου) έλεγε: «Ο δρόμος για τον τερματισμό του κύκλου του αίματος – τόσο Παλαιστινίων όσο και Ισραηλινών – αρχίζει με ένα κρίσιμο πρώτο βήμα: τον τερματισμό της Ισραηλινής Κατοχής και του Απαρτχάιντ.»

Την επομένη, στις 8 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια συνέντευξής μου στο Βερολίνο, αρνήθηκα να καταδικάσω είτε τη Χαμάς είτε τους Ισραηλινούς εποίκους που διαπράττουν φρικαλεότητες σε όλη την περιοχή Ισραήλ-Παλαιστίνης. Αντ’ αυτού, καταδίκασα εμάς, τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς, ως τους πραγματικούς ενόχους που, για δεκαετίες, μείναμε άπραγοι ενώ η βασική αιτία αυτών των φρικαλεοτήτων, το Απαρτχάιντ, έγινε τετελεσμένο γεγονός.

Γιατί δεν ακολούθησα τον ευκολότερο δρόμο, καταδικάζοντας απλά τη Χαμάς και υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των Παλαιστινίων; Επειδή ήθελα να επισημάνω ότι καταδικαστέοι είμαστε εμείς, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί πολίτες. Διότι είμαστε εμείς, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί, που με τις τελετουργικές ηθικοπλαστικές καταδίκες μας (είτε μονόπλευρες είτε ισομερείς), έχουμε επιτρέψει στις κυβερνήσεις να καταστήσουν αδύνατη την Ειρήνη στο Ισραήλ-Παλαιστίνη.

Επιτρέψτε μου να εξηγήσω γιατί το λέω αυτό. Γιατί καταδικάζω εμάς, τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς, και όχι τη Χαμάς, τους εποίκους, τον Νετανιάχου ή οποιονδήποτε άλλο από τους πρωταγωνιστές αυτού του δράματος; Επειδή επιτρέψαμε στις κυβερνήσεις μας να επιτρέψουν σε διαδοχικές ισραηλινές κυβερνήσεις να πιστέψουν ότι, αντί για μια Συνθήκη Ειρήνης, το Ισραήλ μπορεί να περιορίσει τους Παλαιστίνιους πίσω από φράχτες και από ένα ολόκληρο πολεοδομικό Απαρτχάιντ (αποτελούμενο από κλειστούς αυτοκινητόδρομους, φρούρια, τοίχους) είτε για να τους κρατήσει εκεί ως «φθίνοντες υπανθρώπους» είτε για να τους αναγκάσει να φύγουν σταδιακά για μακρινές χώρες. Επειδή, με άλλα λόγια, επιτρέψαμε στο Ισραήλ να επιβάλει στους Παλαιστίνιους ένα απάνθρωπο δίλημμα: Είτε να βιώνουν καθημερινά τον τρομερό, σιωπηλό, σταδιακό συλλογικό θάνατο είτε να πάρουν τα όπλα και, συχνά, να πάρουν μαζί τους και αθώους ανθρώπους.

Πώς εμείς, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί, το επιτρέπουμε αυτό; Το επιτρέπουμε με το να σιωπούμε όταν οι Παλαιστίνιοι υφίστανται δολοφονίες, εξώσεις, εγκλήματα πολέμου. Το επιτρέπουμε αντιμετωπίζοντας τα ισραηλινά εγκλήματα πολέμου (όπως αυτά που διαπράττονται τώρα που η Γάζα μετατρέπεται σε δυστοπικό… πάρκινγκ) ως «αναπόφευκτα», ως πράξεις του Θεού – όπως ένα ηφαίστειο που εκρήγνυται χωρίς να φταίνει επειδή είναι στη… φύση του. Και, παράλληλα, καταδικάζοντας ως «κτήνοι» Παλαιστινίους που βιαιοπραγούν βάναυσα ως αντίδραση στην αργή γενοκτονία που το κράτος Απαρτχάιντ εφαρμόζει συστηματικά στις γειτονιές και τις κοινότητές τους.

Αυτή η στάση μας, με τις τελετουργικές καταδίκες της παλαιστινιακής βίας και την αποδοχή του δικαιώματος του Ισραήλ να διαπράττει εγκλήματα πολέμου στο όνομα της «αυτοάμυνας», είναι το τέλειο δώρο στους εξτρεμιστές και των δύο πλευρών: Στην Χαμάς που μας λατρεύει γι’ αυτό, αφού επιβεβαιώνουμε την αδιαφορία της «πολιτισμένης» Δύσης για τα παλαιστινιακά δεινά. Και στους εποίκους, στον Νετανιάχου και στους υπόλοιπους καθεστωτικούς Ισραηλινούς που κι αυτοί μας λατρεύουν γι’ αυτό, αφού έτσι τους δίνει το πράσινο φως για την ενίσχυση του Απαρτχάιντ και της εθνοκάθαρσης των Παλαιστινίων.

«Μα, Γιάνη», με ρωτούν φίλοι και εχθροί, «δεν έχεις ηθικό καθήκον να καταδικάσεις τις φρικαλεότητες της Χαμάς;»

Η απάντησή μου στους φίλους είναι κατηγορηματική:

  • Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να δικαιολογήσει την εσκεμμένη βία εναντίον αμάχων. Το να επιτεθείς σε Ισραηλινούς σε ένα ρέιβ πάρτι είναι έγκλημα, το να βομβαρδίζεις παλαιστινιακά νοσοκομεία είναι έγκλημα, το να απαγάγεις παιδιά Ουκρανών είναι έγκλημα, το να βασανίζεις αιχμαλώτους ρώσους στρατιώτες είναι έγκλημα… Στην πραγματικότητα η εθνότητα, η ταυτότητα, του θύματος ή του θύτη είναι παντελώς αδιάφορη. Είτε η στοχοποίηση αθώων είναι πάντα λάθος, ανεξάρτητα από το ποιος την κάνει, είτε επιδιδόμαστε σε επιλεκτική οργή (π.χ. της Ursula von der Leyen), η οποία ισοδυναμεί με το να δικαιολογούμε τα εγκλήματα πολέμου της πλευράς μας ενώ καταδικάζουμε έντονα τα εγκλήματα πολέμου της άλλης πλευράς. Αυτό είναι το τέλος της ηθικής, το τέλος κάθε πιθανότητας Διεθνούς Δικαίου.

Η απάντησή μου στους υπερασπιστές του δικαιώματος του Ισραήλ να επιβάλλει το Απαρτχάιντ είναι επίσης κατηγορηματική:

  • Αν δεν καταδικάσατε τη δολοφονία άοπλων δημοσιογράφων, γιατρών και παιδιών από τον Ισραηλινό στρατό ή τους εποίκους, χάσατε το δικαίωμα να καταδικάσετε τώρα τις θηριωδίες της Χαμάς. Η Σύμβαση της Γενεύης για τα εγκλήματα πολέμου είτε ισχύει για όλους είτε για κανέναν. Και όποιος την επικαλείται εναντίον των αδυνάτων, εξαιρώντας τους ισχυρούς, προσβάλει τον πολιτισμένο κόσμο.

Εν ολίγοις, οι τελετουργικές καταδίκες των εμπλεκόμενων στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη από εμάς, τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς, ρίχνουν λάδι στη φωτιά – είναι μέρος του προβλήματος, όχι της λύσης. Αυτό που πρέπει να κάνουμε το εξήγησα σε εκείνη την αμφιλεγόμενη συνέντευξη:

«Αυτή η απίστευτη τραγωδία πρέπει να μετατραπεί σε μια ευκαιρία για εμάς τους Ευρωπαίους, και τους Αμερικανούς, να ξυπνήσουμε και να εξιλεωθούμε απαιτώντας από τις κυβερνήσεις μας το πρώτο αποφασιστικό βήμα προς την Ειρήνη. Και αυτό δεν είναι άλλο από την κατάργηση του κράτους του Απαρτχάιντ. Ακριβώς όπως κάναμε στη Νότια Αφρική.»

Συνοψίζοντας, ακριβώς επειδή με τρομάζει ο ατέρμονος κύκλος των φρικαλεοτήτων που διαπράττονται και από τις δύο πλευρές, αρνούμαι να συμμετάσχω στην τελετουργική επιλεκτική ηθική αγανάκτηση μαζί με εκείνους που στρατηγικά κλείνουν τα μάτια στην πηγή όλων των φρικαλεοτήτων: Το Ισραηλινό Απαρτχάιντ.

****

Συχνές, πιεστικές, εύλογες ερωτήσεις:

Σίγουρα, το Ισραήλ δεν έχει καμία σχέση με το νοτιοαφρικανικό Απαρτχάιντ και η Χαμάς δεν έχει καμία σχέση με το ANC του Μαντέλα!

Ο Νέλσον Μαντέλα δεν αμφέβαλε ποτέ ότι οι Παλαιστίνιοι ζούσαν υπό καθεστώς Απαρτχάιντ. Ήξερε επίσης καλά ότι το Ισραήλ ήταν, ανοιχτά, ο καλύτερος σύμμαχος του ρατσιστικού καθεστώτος στην Πρετόρια. Ο Ντέσμοντ Τούτου, ο έτερος ήρωας του κινήματος κατά του Απαρτχάιντ, το καταλάβαινε επίσης – και το διατύπωσε υπέροχα.

Ναι, πράγματι, η Χαμάς δεν έχει καμία σχέση με το ANC. Όμως, το Απαρτχάιντ του Ισραήλ έχει ως πρότυπο το Απαρτχάιντ που πολέμησε το ANC – και είναι πολύ χειρότερο από το ορίτζιναλ νοτιοαφρικανικό. Η ουσία εδώ είναι ότι το Απαρτχάιντ (νοτιοαφρικανικό ή ισραηλινό) είναι βία, είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, και, επομένως, γεννάει βία. Και ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η βία είναι να τερματιστεί το Απαρτχάιντ – όχι να καταδικάζουμε ηθικά τη βία και να κλείνουμε τα μάτια στο Απαρτχάιντ.

Το Ισραήλ δεν βρίσκεται σε πόλεμο για την ίδια του την ύπαρξη;

Όχι, δεν βρίσκεται. Το Ισραήλ είναι ένα πυρηνικά εξοπλισμένο κράτος με τον πιο προηγμένο ίσως τεχνολογικά στρατό στον κόσμο και με την πάνοπλη αμερικανική στρατιωτική μηχανή (συμπεριλαμβανομένων των αεροπλανοφόρων σε ετοιμότητα στη Μεσόγειο) να έχει τα νώτα του. Δεν υπάρχει καμία συμμετρία με τη Χαμάς, μια οργάνωση που ναι μεν μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ζημιά στους Ισραηλινούς, αλλά που δεν έχει καμία απολύτως δυνατότητα να νικήσει τον στρατό του Ισραήλ, ή ακόμη και να εμποδίσει το Ισραήλ να συνεχίσει να εφαρμόζει την αργή γενοκτονία των Παλαιστινίων στο πλαίσιο του συστήματος Απαρτχάιντ που έχει στηθεί με τη μακρόχρονη υποστήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Δεν είναι δικαιολογημένος ο φόβος των Ισραηλινών ότι η Χαμάς θέλει να τους εξοντώσει;

Φυσικά και είναι! Οι Εβραίοι υπέστησαν το Ολοκαύτωμα, του οποίου προηγήθηκαν αμέτρητα πογκρόμ και ένας βαθιά ριζωμένος αντισημιτισμός που διαπερνούσε την Ευρώπη και την Αμερική για αιώνες. Είναι φυσικό οι Ισραηλινοί να ζουν με τον φόβο ενός νέου πογκρόμ αν ο ισραηλινός στρατός ηττηθεί. Ωστόσο, επιβάλλοντας το Απαρτχάιντ στους γείτονές του, αντιμετωπίζοντάς τους ως υπανθρώπους, το ισραηλινό κράτος υποδαυλίζει τη φωτιά του αντισημιτισμού, ενισχύει τη Χαμάς και, τελικά, συμβάλλει στην οικτρή ανασφάλεια που κατατρώει τους Εβραίους στο Ισραήλ και την Εβραϊκή Διασπορά. Το Απαρτχάιντ εναντίον των Παλαιστινίων όμως είναι η χειρότερη άμυνα των Ισραηλινών – για να το πω ήπια.

Τι γίνεται με τον αντισημιτισμό;

Ελλοχεύει πάντα και παντού. Και πρέπει να εξαλειφθεί, ειδικά στις τάξεις των Παλαιστινίων που αγωνίζονται για τις πολιτικές τους ελευθερίες – καθώς και από τις καρδιές και τα μυαλά των υποστηρικτών τους στον υπόλοιπο κόσμο. [Για την άποψή μου σχετικά με τον αντισημιτισμό, παρακαλώ δείτε αυτό.]

Καταδικάζω τις φρικαλεότητες της Χαμάς;

Προφανώς, όπως καταδικάζω κάθε φρικαλεότητα, όποιος κι αν είναι ο δράστης ή το θύμα. Δεν καταδικάζω την ένοπλη αντίσταση των μαχητών είτε της Χαμάς είτε οποιασδήποτε άλλης οργάνωσης σε ένα σύστημα Απαρτχάιντ που σχεδιάστηκε ως μέρος ενός αργού, βασανιστικού, αδυσώπητου, προγράμματος εθνοκάθαρσης.

Θεωρώ, λοιπόν, ότι αυτό που έκανε η Χαμάς πριν από μια εβδομάδα είναι μια νόμιμη πράξη αντίστασης; Ή «απλά» μια εγκληματική θηριωδία;

Η απόδραση από τον παράνομο φράχτη που περικλείει 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους στη μεγαλύτερη φυλακή του κόσμου και η μάχη με τον ισραηλινό στρατό που εγκλωβίζει τους Παλαιστίνιους σε αυτή, όχι μόνο δεν ήταν θηριωδία αλλά ήταν καθήκον των ελεύθερων πολιορκημένων Παλαιστίνιων. Η δολοφονία αμάχων (ηλικιωμένων ή νέων) και η απαγωγή άμαχων ομήρων ήταν μια αποκρουστική θηριωδία. Όπως σε κάθε πόλεμο, τα εγκλήματα πολέμου δεν εξαγνίζονται, δεν δικαιολογούνται, όποιος και να είναι ο σκοπός, όποιο και να είναι το αίτιο.

Γιατί οι Παλαιστίνιοι δεν επιδιώκουν τους στόχους τους με ειρηνικά μέσα;

Το έκαναν. Η PLO (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) αναγνώρισε το Ισραήλ και αποκήρυξε τον ένοπλο αγώνα. Και τι κέρδισαν από αυτό; Απόλυτη ταπείνωση, απάνθρωπη ασφυξία της Παλαιστινικής Αρχής, και συστηματική εθνοκάθαρση. Έτσι αναδείχθηκε η Χαμάς στα μάτια πολλών Παλαιστινίων ως η μόνη εναλλακτική λύση σε μια αργή γενοκτονία υπό το ισραηλινό Απαρτχάιντ.

Τι πρέπει να γίνει τώρα; Τι θα μπορούσε να φέρει την Ειρήνη στο Ισραήλ-Παλαιστίνη;

Πρώτον, άμεση κατάπαυση του πυρός. Δεύτερον, η απελευθέρωση όλων των ομήρων (της Χαμάς και των χιλιάδων που κρατούνται από το Ισραήλ). Τρίτον, μια Ειρηνευτική Διαδικασία, υπό τον ΟΗΕ, υποστηριζόμενη από τη δέσμευση της Διεθνούς Κοινότητας να τερματίσει το Απαρτχάιντ και να διασφαλίσει ίσες πολιτικές ελευθερίες για όλους καταργόντας το Καθεστώς Απαρτχάιντ. Όσο για το τι μέλλει γενέσθαι, εναπόκειται στους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους να αποφασίσουν μεταξύ της λύσης των δύο κρατών και της λύσης ενός ενιαίου κοσμικού κράτους. [Πληροφοριακά, η θέση του ΜέΡΑ-DiEM25, στην οποία καταλήξαμε μετά από μια μακρύ και έντονο διάλογο , ήταν ότι η λύση των δύο κρατών είναι πλέον ανέφικτη και, έτσι, η βέλτιση λύση τώρα πια είναι ένα ενιαίο κράτος με ίσα πολιτικά δικαιώματα για όλους.