Οι αποτρόπαιες εικόνες από το Παρίσι (αλλά κι από το Ιράκ, τη Συρία κι αλλού) μας κάνουν να αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που οπλίζει το χέρι ενός φανατικού και τον οδηγεί σε τέτοια φριχτά κι απάνθρωπα εγκλήματα.
Πρώτα απ’ όλα, το χέρι ενός φανατικού το οπλίζει μια βιομηχανία όπλων που έχει δημιουργήσει το όπλο που κρατάει και το έχει εμπορευτεί (ανήθικο εμπόριο) σε νόμιμα ή παράνομα κυκλώματα που τα προμηθεύουν σε δικτάτορες, αυταρχικές κυβερνήσεις, «συμμαχικά» καθεστώτα κ.ο.κ.
Το όπλο όμως μόνο του δεν αρκεί. Το χέρι ενός φανατικού οπλίζεται με το φανατισμό που δημιουργεί η αίσθηση αποκλεισμού από την κοινωνία κι η πίστη ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος για να υπερασπίσει τις ιδέες του.
Η αίσθηση αποκλεισμού εκατομμυρίων ανθρώπων στα προάστια του Παρισιού αλλά και σε όλο τον κόσμο, ανθρώπων δίχως στέγη, δίχως δουλειά και δίχως ελπίδα για το μέλλον είναι μια ωρολογιακή βόμβα ικανή να εκραγεί ανά πάσα στιγμή. Ή, ακόμη, μπορεί να ‘ναι εκατομμύρια ωρολογιακές βόμβες έτοιμες να τινάξουν στον αέρα την ευημερία των πλουσίων και των αδιάφορων. Το περιέγραψε ανάγλυφα ο Λατινοαμερικάνος συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του «Ένας κόσμος ανάποδα», πώς οι πλούσιοι είναι φυλακισμένοι μέσα στις βίλες τους με τις ψηλές μάντρες και τους σωματοφύλακες, πώς δεν τολμούν να περπατήσουν στο δρόμο πια, πώς τελικά τα πλούτη που δε μοιράζονται και που συνυπάρχουν με ανείπωτη φτώχεια κι εξαθλίωση είναι μια φυλακή γι’ αυτούς
Το άλλο στοιχείο που οπλίζει το χέρι του φανατικού, η πίστη ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος, πολύ συχνά δημιουργείται –το βλέπουμε στις μέρες μας- από αδίστακτους πολιτικούς ή θρησκευτικούς ηγέτες, στη δίψα τους για εξουσία. Φανατίζουν πλήθη φτωχών κι ανθρώπων δίχως στον ήλιο μοίρα και κατευθύνουν την οργή τους για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σε συγκεκριμένους στόχους, έτσι ώστε να επιβάλουν τη δική τους εξουσία του τρόμου. Καλλιεργούν σε αυτούς τους ανθρώπους την πίστη ότι για τα δεινά τους φταίει ο χριστιανός, ο μουσουλμάνος, ο σκιτσογράφος, ο δυτικός, ο ανατολίτης, όποιος βολεύει κάθε φορά τον εξουσιομανή που κρύβεται από πίσω.
Όταν λοιπόν αυτά είναι που οπλίζουν το χέρι ενός φανατικού, αποτελεί τουλάχιστον προσβολή στη μνήμη των θυμάτων, των μεγάλων σκιτσογράφων και των άλλων θυμάτων, η παρουσία στις εκδηλώσεις αλληλεγγύης πολιτικών που δημιουργούν εκατομμύρια αποκλεισμένους και φτωχούς πολίτες με τα νεοφιλελεύθερα δόγματα που πρεσβεύουν για απολύσεις, περικοπές και διάλυση του δημόσιου τομέα, της κοινωνικής ασφάλισης και της δημόσιας υγείας. Αποτελεί προσβολή ακόμη η παρουσία στις εκδηλώσεις αλληλεγγύης πολιτικών που περικόπτουν τις δαπάνες για τη δημόσια Παιδεία και διαλύουν το δημόσιο σχολείο και τα πανεπιστήμια, αφήνοντας έτσι έκθετους τη νεολαία και τους φτωχότερους πολίτες όχι μόνο στη φτώχεια, την εξαθλίωση, την απελπισία αλλά και στην προπαγάνδα και την πλύση εγκεφάλου του κάθε φανατικού που έρχεται να τους εκμεταλλευτεί.
Η δημόσια δωρεάν Παιδεία δίνει εναλλακτικές διεξόδους όχι μόνο επαγγελματικά αλλά κι εναλλακτικές οδούς σκέψης (ιδιαίτερα μέσα από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση), κάτι που δεν αρέσει σε κανέναν φανατικό. Γι’ αυτό έκλεισαν τα σχολεία 670.000 μαθητών στην περιοχή της Συρίας που ελέγχουν οι τζιχαντιστές, γι’ αυτό επιτίθενται στα σχολεία οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν αλλά κι οι φανατικοί ισλαμιστές στη Νιγηρία. Αλλά μήπως το ίδιο δεν κάνουν, με πιο συγκαλυμμένο τρόπο οι νεοφιλελεύθεροι σε Ευρώπη κι Αμερική που επιτίθενται στο δημόσιο σχολείο, περικόπτοντας τις δημόσιες δαπάνες και τους εκπαιδευτικούς για τα σχολεία;
Τελικά, οι φανατικοί κάθε δόγματος συναντιούνται στον κοινό τόπο ότι το δημόσιο σχολείο πρέπει να πεθάνει και γι’ αυτό κάποιοι το ανατινάζουν και κάποιοι άλλοι, πιο εξευγενισμένα, το «αξιολογούν» για να «αποδείξουν» ποιος πρέπει να πεθάνει και ποιος να ζήσει (ποιο σχολείο να κλείσει και ποιος εκπαιδευτικός να απολυθεί) με «αδιάβλητο» κι «επιστημονικό» τρόπο.
Η ελπίδα για το μέλλον βρίσκεται στην υπεράσπιση και την επέκταση του δημόσιου σχολείου. Βρίσκεται στο όραμα για έναν καλύτερο κόσμο που μπορεί να δώσει η μόρφωση αλλά κι οι πολιτικές αναδιανομής του πλούτου καταπολεμώντας τη φτώχεια και την ανεργία. Αυτά είναι τα όπλα της δημοκρατίας απέναντι στο σκοταδισμό και το φανατισμό, η δημόσια Παιδεία, η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη.
Φώτης Ποντικάκης
Πρόεδρος του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών Ν. Χανίων