Τις τελευταίες δεκαετίες, το κίνημα εναντίον των εμβολιασμών βρίσκεται σε άνοδο παγκοσμίως και στη χώρα μας. Οι ειδικοί έχουν ήδη προειδοποιήσει σε όλους τους τόνους πως ακόμη και η παραμικρή μείωση στον ρυθμό των εμβολιασμών, θα είχε δραματικές επιπτώσεις τόσο στην δημόσια υγεία όσο και στην οικονομία, καθώς θα αυξηθούν κατακόρυφα τα κρούσματα ασθενειών που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, όπως η ιλαρά.
Μια νέα ανάλυση του Guardian από τα στοιχεία της ΠΟΥ δείχνει ότι τα κρούσματα ιλαράς στην Ευρώπη θα φτάσουν τα 60.000 φέτος, ποσοστό διπλάσιο από το 2017 και το υψηλότερο του αιώνα. Παράλληλα, σημειώθηκαν 72 θάνατοι από την ασθένεια, διπλάσιοι δηλαδή σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Οι εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγείας προειδοποιούν ότι όσοι είναι επιφυλακτικοί με τα εμβόλια συμβάλουν στον μη εμβολιασμό για ασθένειες όπως η ιλαρά, ο HPV και η γρίπη. Οι απόψεις τους ενισχύονται όλο και περισσότερο από τη «δράση» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τους οπαδούς της συνωμοσιολογίας που αμφισβητούν τις ιατρικές αρχές.
Ο Επίτροπος Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Vytenis Andriukaitis, κατηγόρησε τους λαϊκιστές πολιτικούς και ακροδεξιούς για ανευθυνότητα και υποστήριξε πως διαδίδουν fake news σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων και προωθούν ένα κλίμα αμφιβολιών. Ο Andriukaitis, πρώην χειρούργος, υποστήριξε πως είναι πολύ προβληματισμένος με το θέμα, προσθέτοντας: «Όχι μόνο εγώ, αλλά όλη η επιστημονική κοινωνία, όπως οι επιδημιολόγοι, οι παιδίατροι, οι εμπειρογνώμονες των μολυσματικών ασθενειών και πολλοί Υπουργοί Υγείας ανησυχούμε. Είναι αδιανόητο να έχουμε θανάτους εξαιτίας της ιλαράς. Υποσχεθήκαμε ότι μέχρι το 2020 η Ευρώπη θα ήταν απαλλαγμένη από την συγκεκριμένη ασθένεια.
Από τη μεριά του ο Seth Berkley, επικεφαλής της παγκόσμιας ένωσης εμβολίων Gavi, δήλωσε ότι η «επιφύλαξη ήταν τόσο μολυσματική όσο η και η ασθένεια», ενώ η Heidi Larson, διευθυντής του προγράμματος για τα εμβόλια στο London School of Hygiene and Tropical Medicine ανέφερε: «Υπάρχει περισσότερη υπερβολή στις ΗΠΑ, αλλά δεν γνωρίζω μια χώρα στον κόσμο όπου δεν έχει κάποια αμφιβολία. Διαφορετικά εμβόλια έχουν επικριτές σε διάφορες χώρες, από το εμβόλια της ιλαράς μέχρι το εμβόλιο της γρίπης και του HPV που προκαλεί τους περισσότερους καρκίνους του τραχήλου της μήτρας».
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η ΕΕ και οι ΗΠΑ όλοι έχουν δημιουργήσει ομάδες για να διερευνήσουν τα αίτια της ανόδου κινημάτων εναντίον των εμβολιασμών και να αναζητήσουν τρόπους για να καθησυχαστούν οι άνθρωποι.
Η ακροδεξιοί πολιτικοί από την Αμερική μέχρι την Ιταλία και την Πολωνία μέχρι τη Γαλλία, σίγουρα έχουν παίξει τον ρόλο τους αφού στηρίζουν όσους είναι επιφυλακτικοί με τα εμβόλια, καθώς και το δικαίωμα των γονέων να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους σε χώρες όπου είναι υποχρεωτικό πριν ξεκινήσουν το σχολείο. «Είναι πολύ ανεύθυνοι. Το μόνο που μπορούμε να δούμε στα ακροδεξιά κόμματα είναι η ανευθυνότητα. Τώρα είναι πολύ σημαντικό να δούμε τι θα κάνουν όντας στην εξουσία», πρόσθεσε ο Vytenis Andriukaitis.
Σημειώνεται, ότι τα πρόσφατα στοιχεία έχουν δείξει στενή σχέση μεταξύ των ποσοστών εμβολιασμού και της έξαρσης της ιλαράς. Μια απότομη πτώση των ποσοστών εμβολιασμού στη Γαλλία το 2010 ακολουθήθηκε από την άνοδο των περιπτώσεων ιλαράς το επόμενο έτος. Στην Ιταλία, όταν τα ποσοστά εμβολιασμού υποχώρησαν το 2014, οι περιπτώσεις ανθρώπων που νόσησαν αυξήθηκαν από δεκάδες σε εκατοντάδες μέσα σε ένα μήνα. Αλλά και στη Ρουμανία, το ποσοστό εμβολιασμού μειώθηκε κάτω από το 90% το 2014. Μέχρι το 2017, αντιμετώπιζε πάνω από 1.000 κρούσματα το μήνα.
Οι ακροδεξιοί ηγέτες ανέφεραν ότι ήταν αντίθετοι με την παγκοσμιοποίηση και την κερδοσκοπία πολυεθνικών εταιρειών. Προωθούν μάλιστα τις ψευδείς ειδήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που ισχυρίζονται ότι οι φαρμακοβιομηχανίες μεταδίδουν στον κόσμο ιούς για να πουλήσουν εμβόλια. Μάλιστα υποστηρίζουν ότι θα αλλάξουν τη νομοθεσία σχετικά με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό για να κερδίσουν ψήφους.
Στην Ιταλία, τα μέλη του κινήματος Five Star Movement (M5S) και η ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά, κήρυξαν ότι τα εμβόλια δεν ήταν ασφαλή προτού πάρουν την εξουσία. Το 2015 μάλιστα, το M5S πρότεινε την απαγόρευση των εμβολιασμών, αναφέροντας μια ψεύτικη «σύνδεση μεταξύ εμβολιασμών και κάποιων ασθενειών όπως η λευχαιμία, η δηλητηρίαση, η φλεγμονή, η ανοσοκαταστολή, οι κληρονομικές γενετικές μεταλλάξεις, ο καρκίνος, ο αυτισμός και οι αλλεργίες».
Μόλις ανέβηκαν στην κυβέρνηση, αντιμετωπίζοντας το δεύτερο μεγαλύτεροξέσπασμα ιλαράς στην Ευρώπη μετά τη Ρουμανία πέρυσι, το M5S φαίνεται να έχει «μαλακώσει» τη γραμμή του. Νωρίτερα, τον Δεκέμβριο, η υπουργός Υγείας του M5S, Giulia Grillo, απέλυσε ολόκληρο το συμβούλιο της πιο σημαντικής επιτροπής της χώρας τεχνικών-επιστημονικών εμπειρογνωμόνων της χώρας. Στην Πολωνία, ένας μικρός αλλά με μεγάλη απήχηση αριθμός ακροδεξιών πολιτικών υποστηρίζει τους αντικαθεστωτικούς που θέλουν να τερματιστεί ο υποχρεωτικός εμβολιασμός.
Όσοι τάσσονται κατά του εμβολιαστικού κινήματος στην Αμερική πανηγύρισαν τις προεδρικές εκλογές του Donald Trump, ο οποίος εξέφρασε τις επιφυλάξεις του σχετικά με τα εμβόλια και κάλεσε τον Andrew Wakefield, τον αναξιόπιστο γαστρεντερολόγο που συνέδεσε το εμβόλιο MMR της ιλαράς με τον αυτισμό, στην πρεμιέρα της προεδρίας του. Παράλληλα ο Trump είχε επίσης πει ότι σκέφτεται να συστήσει μια επιτροπή για τη διερεύνηση των εμβολίων.
Το πρόβλημα ήταν ακόμα πιο εκτεταμένο στη Γαλλία σύμφωνα με έρευνα του Vaccine Confidence Project. Οι αμφιβολίες για τον εμβολιασμό τροφοδοτήθηκαν από τις υποψίες των φαρμακευτικών εταιρειών. Η Marine Le Pen υποστήριξε εκείνους που ήθελαν να ανατρέψουν τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, λέγοντας ότι δεν ήταν αρκετά γνωστές οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των πολλαπλών εμβολιασμών.
Η Lisa Menning, η οποία εργάζεται στον Π.Ο.Υ., δήλωσε ότι ορισμένοι ακροδεξιοί και συνωμοσιολόγοι είναι δύσπιστοι όχι μόνο με τις αρχές αλλά και με την ίδια την επιστημονική κοινότητα. «Έχουμε δει πως ο εμβολιασμός είναι όλο και περισσότερο ένα πολιτικοποιημένο ζήτημα. Ο καθένας το χρησιμοποιεί για να εξυπηρετήσει τα δικά του συμφέροντα είτε για να έχει οικονομικό είτε πολιτικό κέρδος. Δεν είναι μάλιστα λίγοι αυτοί που το χρησιμοποιούν για να τραβήξουν τα φώτα της δημοσιότητας πάνω τους», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, υπάρχουν κι αυτοί που φοβούνται ότι ο επιβεβλημένος εμβολιασμός μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στους γονείς, να πολώσει τη δημόσια γνώμη και να ωθήσει το κοινό να βρει εναλλακτικές λύσεις για να μην εμβολιάσει τα παιδιά του, όπως για παράδειγμα να επιλέξει την κατ’ οίκον εκπαίδευση. Σε κάθε περίπτωση δεν θα υπάρχει περιθώριο για «γρήγορες λύσεις», όταν τα κρούσματα ξεσπάσουν.