Κυρίες και Κύριοι,
Το Τμήμα Δυτικής Κρήτης του TEE, ως θεσμοθετημένος Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας και του πολίτη, έχει αναγάγει τα ζητήματα που αφορούν την προώθηση των ΑΠΕ, ειδικά για την Κρήτη ως μείζονος σημασίας. Τα τελευταία χρόνια, με πλήθος εγγράφων, εισηγήσεων και εκδηλώσεων, όσο και με τη μελέτη των επιμελητηρίων του νησιού, προβάλλουμε την ανάγκη ορθολογικής ενίσχυσης της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα της Κρήτης. Κάτι το οποίο δεν μπορεί παρά να συσχετίζεται άμεσα και διαρκώς με την προώθηση πρωτοβουλιών και τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας. Βασικό μας μέλημα και επιδίωξη είναι η παράλληλη προώθηση τόσο των ΑΠΕ όσο και της Εξοικονόμησης ενέργειας.
Η δραστηριοποίησή μας, ειδικά τα τελευταία χρόνια, εστιάζεται γενικότερα στην ανάδειξη μιας ορθής ενεργειακής πολιτικής ως πρωτεύον ζήτημα. Τονίζουμε μέσα από τις παρεμβάσεις μας, τις ημερίδες και τα συνέδρια που συμμετέχουμε ή οργανώνουμε, ότι τα απαραίτητα και καθοριστικά βήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι :
- 1. Ο συνολικός ενεργειακός σχεδιασμός για το νησί μας
- 2. Η ουσιαστική και ορθολογική προώθηση των ΑΠΕ και της συμπαραγωγής
- 3. Η λήψη ουσιαστικών μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας σύμφωνα και με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες, ειδικά στα κτίρια όπου υπάρχει τεράστια ενεργειακή σπατάλη.
- 4. Και βέβαια η ουσιαστική και ειλικρινής αλληλοενημέρωση και συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων αλλά και των πολιτών
Τα τέσσερα αυτά σημεία είναι για εμάς καθοριστικά και απολύτως απαραίτητα προκειμένου να προχωρήσει οποιαδήποτε πρωτοβουλία και ενέργεια που αφορά στις ΑΠΕ. Αποτελούν τις βασικές θέσεις και απόψεις μας που στα πλαίσια του ρόλου μας και των δυνατοτήτων μας, καταθέσαμε και δημόσια προς όλους και προς το ΥΠΕΚΑ, όταν προ διετίας γινόταν συζήτηση για το τότε Σ/Ν για την «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής»
Αναλύοντας περαιτέρω τις βασικές αυτές μας θέσεις, ως ΤΕΕ/ΤΔΚ επισημαίνουμε τα εξής:
1ον : Είναι ιδιαίτερα σημαντική και κρίσιμη η κατοχύρωση της ουσιαστικής διαβούλευσης, προς όφελος τόσο των επενδύσεων ΑΠΕ όσο και των πολιτών, γι’ αυτό προτείναμε στο σ/ν (που πλέον είναι ο Νόμος 3851/2010) ότι εισαγωγικά πρέπει να προστεθεί η παράγραφος που θα αναφέρεται στη σημασία και στην ανάγκη διαβούλευσης – ενημέρωσης με την τοπική αυτοδιοίκηση, τους φορείς, αλλά και τους κατοίκους των περιοχών όπου υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον για την υλοποίηση οποιονδήποτε έργων ΑΠΕ. Έχει αποδειχτεί περίτρανα ότι οι επενδύσεις ΑΠΕ που τυγχάνουν αποδοχής από τις τοπικές κοινωνίες έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη για όλους. Συγχρόνως είχαμε τονίσει τότε, ενόψει και του σχεδίου Καλλικράτης, όπου θα υπάρχει το κατάλληλο στελεχιακό δυναμικό, ότι μπορεί να γίνει ακόμη πιο ουσιαστική η συμμετοχή των νέων δήμων, ακόμη και σε επιχειρηματικό επίπεδο για τα έργα ΑΠΕ, καθώς και σε επίπεδο επίλυσης ζητημάτων που άπτονται στην κείμενη νομοθεσία. Τονίσαμε μάλιστα ότι ήταν απαραίτητο να προβλεφθεί η αναθεώρηση – τροποποίηση του Σ/Ν μετά την ψήφιση του σχεδίου Καλλικράτης.
2ον : Αναμφίβολα, ο τομέας των ΑΠΕ είναι ιδιαίτερα σημαντικός, κυρίως για την Κρήτη, με τα γνωστά ενεργειακά προβλήματα και τη δεδομένη αναγκαιότητα για περιβαλλοντικά φιλική παραγωγή ενέργειας. Συγχρόνως όμως, δίνουμε ιδιαίτερο βάρος και στην ανάγκη να ορίζεται και συνεπώς να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής – ως η εν δυνάμει ικανότητα να αντεπεξέρχεται στις ανάγκες, τις απαιτήσεις και πιέσεις, χωρίς να βλάπτεται η ποιότητα των φυσικών και πολιτιστικών πόρων και να εξασφαλίζεται η αειφορία – για όλες τις επενδύσεις ΑΠΕ. Άλλωστε το φυσικό περιβάλλον του νησιού μας, ως εξαιρετικά πλούσιο σε βιοποικιλότητα, αποτελεί βασικό πλουτοπαραγωγικό πόρο αλλά και στοιχείο της ταυτότητάς μας και οφείλουμε σε εμάς αλλά και στις απόμενες γενιές να υπερασπιστούμε με κάθε τρόπο την διαφύλαξή του.
3ον : Εμείς, ως Τεχνικό Επιμελητήριο και Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας και του πολίτη, είμαστε σε θέση να αποτιμήσουμε τεκμηριωμένα και με τεχνικά στοιχεία τις επιπτώσεις και τις ωφέλειες εγκαταστάσεων ΑΠΕ στην περιοχή μας. Σίγουρα όμως απαιτείται, ευθύς εξαρχής, η παράθεση όλων των στοιχείων που αφορούν την όποια προτεινόμενη επένδυση. Κάτι που οφείλει να προηγείται προτού προχωρήσει οποιαδήποτε άλλη διαδικασία, ταυτόχρονα βέβαια με τον ουσιαστικό διάλογο με τους αρμόδιους φορείς και τους πολίτες.
Με βάση όλα τα παραπάνω, οφείλω να τονίσω ότι για τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια ΑΠΕ στην Κρήτη, η ένταξη των οποίων στις διαδικασίες στρατηγικών επενδύσεων του Ν.3894/2010 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1787 (τεύχος Β’/06.06.2012) οι συγκεκριμένες αδειοδοτικές διαδικασίες παραβιάζουν τις παραπάνω βασικές μας θέσεις περί:
– ουσιαστικής διαβούλευσης, δεδομένου ότι η παράθεση των φακέλων που αφορούν στα συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια δεν έχει πραγματοποιηθεί, ώστε να καταστεί εφικτή η τεκμηριωμένη αποτίμηση της συνολικής εικόνας των επενδύσεων.
– ενεργειακού σχεδιασμού, δεδομένου ότι απουσιάζει τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο ο σχεδιασμός για το μεσοπρόθεσμο αλλά και το μακροπρόθεσμο ενεργειακό μίγμα ηλεκτροπαραγωγής της Κρήτης και της συμμετοχής αυτών των επενδυτικών σχεδίων σε αυτό.
– ορθολογικής χωροθέτησης, δεδομένου ότι με τη διαθέσιμη αποσπασματική πληροφορία που προέρχεται κυρίως από τις αδειοδοτήσεις παραγωγής της ΡΑΕ, δεν μπορεί να εκτιμηθεί κατά πόσο τα προτεινόμενα επενδυτικά σχέδια λαμβάνουν υπόψη τις μελέτες που έχουν ήδη εκπονηθεί από την Περιφέρεια Κρήτης για την χωροθέτηση ΑΠΕ – Αιολικών (χειρότερα δε όταν τα προτεινόμενα επενδυτικά σχέδια προηγούνται των σχετικών μελετών που έχει σκοπό να προκηρύξει η Περιφέρεια Κρήτης).
Κατόπιν όλων των παραπάνω έχουμε ήδη εκφράσει δημόσια ως ΤΕΕ/ΤΔΚ, με αναλυτική δημόσια παρέμβασή μας προ διμήνου, την έντονη αντίθεσή μας στις ακολουθούμενες αδειοδοτικές διαδικασίες των αποφάσεων 10/2012, 12/2012, 13/2012 (επενδυτικά σχέδια ΑΠΕ συνολικής ισχύος 2.152,10 MW) της διυπουργικής επιτροπής στρατηγικών επενδύσεων του Ν.3894/2010 (γνωστός και ως νόμος fast track). Τα παραπάνω επενδυτικά σχέδια, καταστρατηγώντας όλες τις βασικές αρχές που σας ανέλυσα, εφόσον προχωρήσουν, διαμορφώνουν ουσιαστικά την ενεργειακή κατάσταση στο νησί και αναδεικνύουν πλήρως την έλλειψη ενεργειακού σχεδιασμού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, με ανεξέλεγκτες επιπτώσεις σε κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.
Κυρίες και κύριοι,
όλοι μας γνωρίζουμε τις αυξανόμενες ανάγκες για ενέργεια αλλά και για προστασία του περιβάλλοντος. Κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρισμού που προμηθευόμαστε από το δίκτυο της ΔΕΗ και παράγεται από ορυκτά καύσιμα, επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με ένα τουλάχιστον κιλό διοξειδίου του άνθρακα. Η στροφή στις καθαρές πηγές ενέργειας, ταυτόχρονα με τις δράσεις για εξοικονόμηση ενέργειας αποτελούν τη μόνη διέξοδο για την αποτροπή των κλιματικών αλλαγών που απειλούν το παρόν και το μέλλον του τόπου μας αλλά και του πλανήτη γενικότερα.
Ιδιαίτερα για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας για τη χώρα μας αυτό από μόνο του αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία στη σημερινή συγκυρία. Γιατί εκτός των οικονομικών και περιβαλλοντικών ωφελειών, μπορεί να απασχολήσει πολλούς εργαζόμενους (μελετητές, τεχνικούς, ενεργειακούς επιθεωρητές, εταιρείες κ.λ.π) με κέρδη για τον ιδιοκτήτη, το κράτος και την κοινωνία.
Ακόμη και η μελέτη που ανατέθηκε από την Περιφέρεια Κρήτης περί κριτηρίων για την ορθολογική χωροθέτηση Αιολικών στην Κρήτη και θα παρουσιαστεί στη συνέχεια από τον καθ. του Πολυτεχνείου Κρήτης Θεοχάρη Τσούτσο, ουσιαστικά ακυρώνεται στην πράξη με τις παραπάνω αδειοδοτήσεις, ενώ και η διασύνδεση με το σύστημα της ηπειρωτικής χώρας δεν προβλέπεται να γίνει για την κάλυψη και μόνο των ενεργειακών αναγκών του νησιού μας.
Ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της ελληνικής πολιτείας οφείλουμε να διατυπώσουμε ξεκάθαρες προτάσεις, επιστημονικά τεκμηριωμένες, περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά αποδεκτές, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, ως αποτέλεσμα επεξεργασίας στοιχείων από πρόσφατες διαθέσιμες σχετικές τεχνικές μελέτες καθώς επίσης και από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο. Οι προτάσεις που διατυπώνονται είναι αλληλοεξαρτώμενες, δηλαδή μπορούν να εφαρμοστούν μόνο καθ’ ολοκληρία)
1η Πρόταση: Καταρχήν είναι απαραίτητη η συμφωνία σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης επί της επιδιωκόμενης αναλογίας συνολικής εγκατεστημένης ισχύος ανά τεχνολογία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και κατηγορία παραγωγού και κατανομή της στο χρονικό ορίζοντα 2014-2020 κατ’ αντιστοιχία με την Εθνικό Πίνακα ορίων όπως ορίζεται στην Αριθ. A.Y./Φ1/οικ.19598/2010 «Απόφαση για την επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος και την κατανομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» (ακολουθεί στο τέλος των αναφορών). Ως κύριο εργαλείο υλοποίησης αυτής της συμφωνίας προκρίνουμε το Περιφερειακό Σχέδιο το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης. Η επιδιωκόμενη αναλογία πρέπει να βασίζεται στις ακόλουθες κατευθύνσεις:
- Ο στόχος συμμετοχής των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας για την Ελλάδα το 2020 εξειδικεύεται σε 18%, συνεπώς εκτιμάται ότι η συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να ανέλθει τουλάχιστον σε ποσοστό 30-35%. Η διείσδυση ΑΠΕ στην Κρήτη θα πρέπει επομένως κατ’ ελάχιστον να καλύπτει το 35% των προβλεπόμενων αναγκών του νησιού με ορίζοντα το 2040. Το υπάρχον σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της Κρήτης έχει συνολική εγκατεστημένη ισχύ περί τα 813MW ενώ η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ σε λειτουργία στο σύστημα της Κρήτης είναι (στοιχεία ΡΑΕ, τέλος Αυγούστου 2012) 174MW για τα Αιολικά και 70MW για τα φωτοβολταϊκά. Υπάρχει δηλαδή ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ σε ετήσια βάση 23,1%.
- Η τρέχουσα ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη ανέρχεται σε περίπου 3050 GWh και οι προβλέψεις ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη (εκτιμήσεις ΔΕΗ 2011) για το 2040 ανέρχονται σε 5700GWh με μέγιστη αιχμή 1.150MW και ελάχιστο 275MW.
- Σύμφωνα με την «Μελέτη Ανάπτυξης του Ηλεκτρικού Συστήματος της Κρήτης, Διασύνδεση με το Ηπειρωτικό Σύστημα (ΡΑΕ, ΔΕΗ, ΔΕΣΜΗΕ)», με ύπαρξη Διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα και για τα σενάρια διείσδυσης ΑΠΕ σε ποσοστά:
- 50% (δηλαδή ισχύς ΑΠΕ 1.000MW εκ των οποίων 800MW Α/Π) ή
- 75% (δηλαδή ισχύς ΑΠΕ 1.535MW εκ των οποίων 1.200MW Α/Π)
των προβλεπόμενων αναγκών, τα προβλήματα που θα παρατηρηθούν στο Σύστημα της Κρήτης μπορούν να αντιμετωπιστούν ικανοποιητικά με ενίσχυση του Συστήματος.
- Ο Εθνικός Πίνακας ορίων όπως ορίζεται στην Αριθ. A.Y./Φ1/οικ.19598/2010 «Απόφαση για την επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος και την κατανομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» με χρονικό ορίζοντα το 2020 προβλέπει (ενδεικτική αναφορά) σε εθνικό επίπεδο συνολική εγκατεστημένη ισχύ αιολικών 7500MW, Φ/Β 2200MW και ηλιοθερμικών 250MW.
Η 2η πρόταση, που αποτελεί πάγια θέση μας, εδώ και πολλά χρόνια, αφορά στη διασύνδεση της Κρήτης με το ηλεκτρικό σύστημα της ηπειρωτικής Ελλάδας και στοχεύει στην παροχή ευστάθειας στο σύστημα και την παροχή δυνατότητας περαιτέρω αξιοποίησης των ΑΠΕ, παροπλίζοντας ταυτόχρονα τους ρυπογόνους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς στο νησί. Είναι αναγκαίος ο άμεσος προγραμματισμός κατασκευής της Διασύνδεσης υπό δημόσιο σχεδιασμό και έλεγχο με συγχρηματοδότηση του έργου από Εθνικούς και Κοινοτικούς Πόρους. Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ έχει ήδη ληφθεί η απόφαση για την πρόκριση της λύσης της διασύνδεσης της Κρήτης με το Σύστημα, έναντι της Αυτόνομης Ανάπτυξης και στο νέο 10ετές πρόγραμμα ανάπτυξης του Συστήματος (ΜΑΣΜ) θα περιλαμβάνεται η υλοποίηση του έργου καθώς επίσης έχει γίνει η επιλογή της διασύνδεσης με το ΚΥΤ της Αττικής με υποβρύχιο καλώδιο της τάξης των 800 έως 1.000 MW. Η διασύνδεση προτείνεται στη λογική:
- Της ένταξης του νησιού στο Ευρωπαϊκό διασυνδεδεμένο σύστημα της ΝΑ Ευρώπης με τη δυνατότητα διοχέτευσης μέρους της παραγωγής από ΑΠΕ (που ενδεχομένως δεν θα ήταν δυνατόν να απορροφηθεί από το Σύστημα της Κρήτης κατά τις ώρες χαμηλού φορτίου) μέσω της Διασύνδεσης.
- Της μείωσης του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και του οφέλους των καταναλωτών λόγω της απαλλαγής τους από τις ΥΚΩ.
- Της αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων δεδομένου ότι η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του νησιού θα γίνεται κατά ένα μέρος από τις εγκατεστημένες ΑΠΕ (σύμφωνα με το πλαίσιο της πρότασης 1) και κατά το υπόλοιπο από το Διασυνδεδεμένο Σύστημα μέσω της Διασύνδεσης.
- Ότι η αύξηση ζήτησης ενέργειας στην δεκαετία 2010-2020 εκτιμήθηκε σε 33% και στην εικοσαετία 2020-2040 σε 42%, ενώ αναμένονται αντίστοιχες αυξήσεις και στη ζήτηση ισχύος. Ο συντελεστής φορτίου παραμένει χαμηλός λόγω της έντονης ζήτησης κατά την θερινή περίοδο και του τουρισμού φθάνοντας στο 54% το 2010, ενώ αναμένεται να παρουσιάσει μια μικρή βελτίωση στις επόμενες δεκαετίες φθάνοντας στο 56% το 2040. Είναι προφανές ότι με τόσο χαμηλό συντελεστή φορτίου μια διασύνδεση με το ηπειρωτικό σύστημα θα καθιστούσε οικονομικότερη την λειτουργία του όλου συστήματος και με υψηλή αξιοπιστία.
- Ότι είναι σε εξέλιξη διερευνητική γνωμοδότηση της ΕΕ σχετικά με περιοχές στην επικράτεια της ΕΕ που έχουν ανεπαρκείς διασυνδέσεις με τα ευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα ή των οποίων η ενεργειακή αγορά χαρακτηρίζεται από περιορισμένο ανταγωνισμό και αξιολογούνται οι συνθήκες που επικρατούν εκεί. Στη γνωμοδότηση εξετάζονται τα αποτελέσματα ενδεχόμενων διασυνδέσεων αυτών των περιοχών με τις υπόλοιπες ενεργειακές αγορές της ΕΕ, καθώς και τα εκτιμούμενα οφέλη από την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κάθε τόπου. Αναλύονται επίσης οι προοπτικές ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας, αλληλεγγύης και αειφορίας που θα γεννούσαν οι προαναφερθείσες αναπτυξιακές δράσεις τόσο για την κάθε περιοχή όσο και για την ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά εν γένει. Επιπλέον, στη γνωμοδότηση εξετάζονται τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται για την ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά η μετατροπή των ενεργειακών νησιών της ΕΕ σε ενεργειακούς κόμβους για την παραγωγή και τη μεταφορά «καθαρής» ενέργειας, καθώς και το ζήτημα της ενεργειακής διασύνδεσης με τρίτες χώρες στην περιφέρεια της ΕΕ. Έτσι εκτιμάται ότι θα δοθεί ώθηση στην έρευνα και στις αναπτυξιακές προοπτικές των εν λόγω περιοχών.
Όσον αφορά στα οικονομικά δεδομένα του ζητήματος, η διπλή διασύνδεση (Κρήτη – Αττική και Κρήτη – Μονεμβασιά) υπολογίζεται σε κόστος περίπου 1,2 δις. Όπως εμφανίζεται σήμερα η κατάσταση δεν υπάρχει οικονομικό ενδιαφέρον ούτε από την ΔΕΗ αλλά ούτε και από τον ΑΔΜΗΕ για επενδύσεις στην διασύνδεση ώστε η Κρήτη να απαλλαγεί από τις μονάδες πετρελαίου και να ενσωματωθεί στην αγορά. Ο λόγος είναι ότι το υπερβάλλον κόστος παραγωγής στην Κρήτη, ένα ποσό της τάξεως των 350 εκατ. € (ΥΚΩ), πληρώνεται κάθε χρόνο από τους καταναλωτές στην ΔΕΗ για να λειτουργεί το σύστημα της Κρήτης. Ένα ακόμη τέτοιο ποσό πληρώνεται αντίστοιχα και για όλα τα άλλα νησιά. Οι προοπτικές είναι ότι το ποσό αυτό θα αυξάνεται στα επόμενα χρόνια όσο αυξάνεται η τιμή του πετρελαίου και η ζήτηση, για να συνεχίσει η επιβάρυνση των καταναλωτών. Όπως είναι φυσικό, όταν γίνει η διασύνδεση, θα λειτουργεί η ανταγωνιστική αγορά και για την Κρήτη με τους ίδιους όρους όπως στην υπόλοιπη χώρα, οπότε με την κατάργηση των σταθμών στην Κρήτη με το υψηλό κόστος παραγωγής, θα απαλλαγούν οι καταναλωτές από τις ΥΚΩ των παραπάνω 350 εκατ. € κάθε χρόνο. Για την αποπληρωμή της επένδυσης μια λύση θα ήταν να συνεχίζουν να πληρώνουν οι καταναλωτές τις ΥΚΩ των 350 εκατ. € για τα επόμενα πχ τέσσερα χρόνια καλύπτοντας όλο το ποσό.
Τέλος, θεωρούμε δεδομένο ότι η δυνατότητα αύξησης ισχύος του δυναμικού των ΑΠΕ στην Κρήτη οφείλει να τηρεί όλους τους περιβαλλοντικούς όρους και διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, καθώς και των αντίστοιχων περιορισμών που θα τεθούν από την Περιφέρεια Κρήτης. Στο βαθμό που τηρούνται τα παραπάνω δεν είμαστε αντίθετοι ακόμη και στην εξαγωγή ενέργειας από το νησί με αντίστοιχα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες. Επιπλέον οφείλουμε να λάβουμε υπόψη στον συνολικό ενεργειακό μας σχεδιασμό, ακόμη κι αν είναι νωρίς, τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από τα πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων στο νησί. Ειδικότερα δε, σε ότι αφορά στον αγωγό φυσικού αερίου που από το Ισραήλ και την Κύπρο αναμένεται να διέλθει από την Κρήτη με προορισμό την Ιταλία καθώς και στο ηλεκτρικό καλώδιο που θα συνδέει Ισραήλ – Κύπρο – Ελλάδα και διασυνδέει το Πανευρωπαϊκό ηλεκτρικό δίκτυο.
Οπωσδήποτε όμως, ως κρίσιμη παράμετρος παραμένει, πέρα από την ένταξη σε έναν ολοκληρωμένο ενεργειακό σχεδιασμό που ήδη περιέγραψα, η ένταξη των ΑΠΕ σε έναν ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό. Ειδικά για το θέμα αυτό έχουμε κατ’ επανάληψη διατυπώσει τις προτάσεις μας. Μια ώριμη κοινωνία συνειδητοποιημένων πολιτών που απαιτεί άφθονη ενέργεια για να ωθήσει την ανάπτυξη, θα χωροθετούσε έργα ΑΠΕ εκεί όπου υπάρχει το αντίστοιχο δυναμικό, αλλά παράλληλα θα μεριμνά για τη μεγίστη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, όχι με στείρα άρνηση, αλλά με αποτελεσματικό έλεγχο των έργων, περιορίζοντας τις επεμβάσεις στο περιβάλλον στο ελάχιστο δυνατό.
3η Πρoταση: Όσον αφορά στο Χωροταξικό Περιφερειακό Πλαίσιο της Κρήτης, που έχει θεσμοθετηθεί από το 2003, αποτελεί θετικό στοιχείο η διατύπωση του πρότυπου ανάπτυξης του νησιού και βέβαια αυτό καθαυτό το γεγονός ότι αποτελεί το πρώτο θεσμοθετημένο Χωροταξικό Πλαίσιο της Κρήτης. Η αναθεώρησή του αποτελεί σημαντικό εργαλείο το οποίο οφείλουμε να αξιοποιήσουμε προκειμένου αυτό να καταστεί πλήρες και αποτελεσματικό. Παραμένουν οι σημαντικές ελλείψεις όπως αυτή του Δασολογίου, του Κτηματολογίου και του καθορισμού Γεωργικής Γης Προτεραιότητας, της Διαχειριστικής Μελέτης για τους Υδατικούς Πόρους και άλλων μελετών Περιφερειακού και Διαδημοτικού επιπέδου (μεταφορές, έργα περιβάλλοντος, λιμενικά έργα), όπως επίσης και βάσεων δεδομένων. Προβλήματα επίσης προκύπτουν από θεωρήσεις που δεν είχαν ολοκληρωθεί ή δεν υπήρχαν τη χρονική στιγμή της ολοκλήρωσης και θεσμοθέτησης του Περιφερειακού Πλαισίου και που είχαν ως συνέπεια την έλλειψη πληρότητας στην αποτύπωση των περιοχών του Δικτύου Natura -Τόπων Κοινοτικής Σημασίας και Ζωνών Προστασίας Ορνιθοπανίδας- την έλλειψη θεώρησης του προβλήματος της Ερημοποίησης, της χωροθέτησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, της αξιοποίησης των μελετών Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης που για πρώτη φορά εκπονήθηκαν για το ΕΣΠΑ 2007-2013. Άλλα προβλήματα προκύπτουν από την ελάχιστη έως μηδενική αναφορά του θεσμικού πλαισίου του Χωροταξικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού στην έννοια της φέρουσας ικανότητας των τόπων, όπως και η αποφυγή σαφούς προσδιορισμού της έννοιας της ήπιας ανάπτυξης. Η άρση αυτών των προβλημάτων αποτελεί την προτεραιότητα για την αναθεώρησή του παράλληλα με την ενσωμάτωση σε αυτό των βασικών αρχών για την βιώσιμη ανάπτυξη των ΑΠΕ. Όσον αφορά λοιπόν το ζήτημα χωροθέτησης των ΑΠΕ, συνοψίζοντας την πρότασή μας θεωρούμε αναγκαία μια συμφωνία σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης επί των περιοχών στις οποίες θα χωροθετηθούν οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ που προβλέπονται στην πρόταση 1. Και πάλι ως κύριο εργαλείο υλοποίησης αυτής της συμφωνίας προκρίνουμε το Περιφερειακό Σχέδιο το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης. Η επιδιωκόμενη χωροθέτηση πρέπει να βασίζεται στις ακόλουθες κατευθύνσεις:
- Την ανάληψη δράσης από την Περιφέρεια, στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των υπαρχουσών μελετών χωροθέτησης κυρίως Α/Π που παρουσιάζουν και τις μεγαλύτερες αντιδράσεις/προβλήματα, για τον εντοπισμό των κατάλληλων χωροθετήσεων, πάντα σε συνδυασμό με την δημόσια διαβούλευση και την εκπόνηση μελετών κόστους/οφέλους για τους εμπλεκόμενους Δήμους στις οποίες μπορεί να προχωρήσει η υλοποίηση εγκαταστάσεων.
- Την άμεση λήψη πολιτικών και μέτρων (σε επίπεδο Περιφέρειας αλλά και Κεντρικής Διοίκησης) για την αναστολή αδειών παραγωγής ΑΠΕ οι οποίες έχουν εκδοθεί αλλά δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί, στη λογική της επιλογής κατά προτεραιότητα μόνο των επενδύσεων οι οποίες αποδεδειγμένα μπορούν να υλοποιηθούν και μέχρι το ποσοστό που θα επιτρέπεται από τα όρια που καθορίζονται στο πλαίσιο της πρότασης 1 και εντός των περιοχών που προβλέπεται εγκατάσταση (στη λογική της προηγούμενης δράσης). Διαδικασίες αναστολής στη διαδικασία αδειοδότησης προβλέπονται στο άρθρο 2 της Αριθ. A.Y./Φ1/οικ.19598/2010 «Απόφαση για την επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος και την κατανομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» και στο άρθρο 3 του Ν. 3468/2006 όπως τροποποιήθηκε με το Ν.3851/2010.
- Η λειτουργία του Συστήματος της Κρήτης (στη λογική του πλαισίου Διασύνδεσης της πρότασης 2) εξαρτάται κυρίως από την χωρική κατανομή των ΑΠΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΕ (Τέλος Σεπτεμβρίου 2012) για την αδειοδοτική διαδικασία των έργων στην Κρήτη σε ότι αφορά στα Α/Π υπάρχουν (πλέον αυτών με άδεια λειτουργίας/εγκατάστασης) 64 έργα ισχύος 1935,9MW με ΠΠΕΑ και 35 έργα ισχύος 2468,5 MW σε αξιολόγηση. Σε ότι αφορά στα Ηλιοθερμικά υπάρχουν (πλέον αυτών με άδεια λειτουργίας/εγκατάστασης) 3 έργα ισχύος 180MW με ΠΠΕΑ και 36 έργα ισχύος 235,9MW σε αξιολόγηση.
Τον αποκλεισμό σε επίπεδο Περιφερειακού Χωροταξικού περιοχών οι οποίες αν και εν δυνάμει μπορούν να αποτελέσουν περιοχές χωροθέτησης δεν περιλαμβάνονται στις περιοχές που μπορεί να προχωρήσει η υλοποίηση εγκαταστάσεων
Το σκεπτικό, η τεκμηρίωση και οι προτάσεις που διατυπώθηκαν απεικονίζουν τις διαχρονικές θέσεις μας ως ΤΕΕ/ΤΔΚ καθώς και το αποτέλεσμα επεξεργασίας στοιχείων από πρόσφατες διαθέσιμες σχετικές τεχνικές μελέτες όπως και από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και στοχεύουν στον εξορθολογισμό του ενεργειακού σχεδιασμού στην Περιφέρεια Κρήτης. Σημειώνω ότι είναι αλληλοεξαρτώμενες και δεν μπορούν να εφαρμοστούν αποσπασματικά. Όμως για την υλοποίησή τους προϋποθέτουν, αφενός ξεκάθαρη πολιτική βούληση των εμπλεκομένων να κινηθούν αποφασιστικά και ανιδιοτελώς και αφετέρου να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο υλοποίησης των πολιτικών/μέτρων που θα απορρέουν από την τρέχουσα αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου. Στόχος μας παραμένει να συμβάλλουμε κι εμείς ώστε να κατοχυρωθεί στην πράξη ένας ορθός και συνολικός ενεργειακός σχεδιασμός, στη βάση μιας ουσιαστική ενημέρωσης – διαβούλευσης με ξεκάθαρα χωροταξικά κριτήρια, προς όφελος τόσο των επενδύσεων ΑΠΕ αλλά κυρίως των πολιτών και του περιβάλλοντος.
Σας ευχαριστώ
Αναφορές
Στρατηγική μελέτη ηλεκτρικών διασυνδέσεων στη ΝΑ Ευρώπη και ο κρίσιμος ρόλος της Ελλάδας , ΙΕΝΕ (κατ’ ανάθεση της ΡΑΕ), Νοέμβριος 2012
Μελέτη Ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς περιόδου 2010-2014 (ΜΑΣΜ 2010-2014 του ΔΕΣΜΗΕ), Νοέμβριος 2010
Μελέτη Ανάπτυξης του Ηλεκτρικού Συστήματος της Κρήτης, Διασύνδεση με το Ηπειρωτικό Σύστημα, Εκτενής περίληψη (ΡΑΕ, ΔΕΗ, ΔΕΣΜΗΕ), Απρίλιος 2011
Οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ, 2009
Νόμος υπ’ αριθ. 3468/2006 «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις»
Νόμος υπ’ αριθ. 3851/2010 «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής»
Αριθ. A.Y./Φ1/οικ.19598/2010 «Απόφαση για την επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος και την κατανομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας»
