Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ενθουσιασμό θα μπορούσα να πω δέχτηκα την πρόσκληση να παραστώ στην εκδήλωση της Περιφέρειας Κρήτης στην πρώτη προβολή της ταινίας-ντοκιμαντέρ «Θεϊκή Κρήτη» (CretaDivina) σε σκηνοθεσία σενάριο του Φώτη Κωσταντινίδη με πρωταγωνιστή το διάσημο Βρετανό ηθοποιό RobertPowellο οποίος έχει καταγράψει μια μεγάλη επιτυχία στην καριέρα του όταν ενσάρκωσε τον Ιησού από τη Ναζαρέτ στην ταινία του Φράνκο Τζεφιρέλι. Ένα κλασσικό φιλμ που σημάδεψε την ιστορία της 7ης τέχνης.
Με ιδιαίτερη ακόμα προσοχή άκουσα τις ομιλίες της Αναπληρώτριας Γ.Γ. του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Μαρίας Βλαζάκη, του ΠεριφερειάρχηΚρήτης κ. Σταύρου Αρναουτάκη και του σκηνοθέτη/σεναριογράφου, οι οποίες ομιλίες προδιαθέτανε για κάτι το ιδιαίτερα σημαντικό από άποψη καταγραφής ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων με στόχο την προβολή του νησιού μας.
Το θέαμα το οποίο παρακολουθήσαμε εκφράζει, κατά την ταπεινή μου άποψη, μια φρικιαστική προσέγγιση της πλούσιας και ενδιαφέρουσας διαδρομής της Κρήτης.
Δεν μπορώ να γνωρίζω την πρόθεση του σκηνοθέτη αλλά εάν όπως εκτιμώ η ταινία είχε σα στόχο να αποτελέσει ένα αφιέρωμα στο σπουδαίο Αρχαιολόγο Σακελλαράκη και γι αυτό επέλεξε τις δύο γεωγραφικές περιοχές με τις οποίες ο αρχαιολόγος συνέδεσε το επιστημονικό του έργο, ένα κομμάτι της ζωής του και ίσως την ίδια του την ύπαρξη, ακόμα και τη μεταθανάτια με βάση τις φιλοσοφικές του θεωρήσεις, είναι απόλυτα θεμιτό και κατανοητό να μονοπωλήσουν τη χωροταξική διάταξη της ταινίας.
Η προβολή αυτών των δύο περιοχών ως ανθρωπογεωγραφικές ιστορικές ενότητες με τα ειδικά τους χαρακτηριστικά και τη διαχρονική παρουσία και προσφορά τους στην ιστορία και την παράδοση του νησιού (την οποία προσωπικά εκτιμώ και θεωρώ αρκετά ενδιαφέρουσα και εμπλουτισμένη με ιδιαίτερα ηρωικά γεγονότα περηφάνιας και λεβεντιάς από την πρόσφατη ιστορία μας) θα πρέπει να καταγράφεται ως ένα υποσύνολο του ιστορικού και πολιτιστικού οικοσυστήματος της Κρήτης.
Η προσπάθεια του σκηνοθέτη να ξεστρατίσει από την πρόθεσή του και να ταξιδέψει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του νησιού, σε όλες τις εποχές, να αναζητήσει στοιχεία και να τα επενδύσει με τη δύναμη της φωτογραφίας, με το δυναμισμό του πρωταγωνιστή Powell και της κινηματογραφικής τέχνης γενικότερα και να τα παρουσιάσει ως συμπληρωματικά στοιχεία ενός συνόλου με προκαθορισμένους κεντρικούς άξονες, δημιούργησε ένα αποτέλεσμα το οποίο είμαι βέβαιος ότι θα προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις. Σοβαρές παραλήψεις αλλά και υπερβολές που εντοπίζει εύκολα και ο λιγότερο απαιτητικός θεατής αποδεικνύουν την αποτυχία του εγχειρήματος.
Όταν διακινδυνεύει ο σκηνοθέτης να περπατήσει στους Αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης θα πρέπει να ξέρει ότι ο χρόνος της ταινίας είναι υπερβολικά πολύτιμος για να τον σπαταλήσει σε φαγοπότια με ρακές και σε γραφικές παραστάσεις τουριστικού χαρακτήρα και να παραλείψει να αναφερθεί σε αρχαιολογικούς χώρους υψηλού ενδιαφέροντος όπως το Μινωικό Παλάτι των Μαλίων, ο Τσούτσουρος, η Αρχαία Λύττος (θαλασσοκράτειρα της Μεσογείου για δύο αιώνες), η Λασσαία χώρα, η Ρωμαϊκή Χερσόνησο, την αρχαία Μίλητο, τη Σπιναλόγκα και πάρα πολλά άλλα.
Αποτελεί επίσης μεγάλο λάθος να παίρνει θέση ο σκηνοθέτης και να προβάλει μια αιρετική άποψη για το Ιδαίο Άντρο που πυροδοτεί αντιδράσεις και τοπικούς ανταγωνισμούς έξω από το χώρο της επιστημονικής κοινότητας και της αυστηρής προσέγγισης όπως απαιτείται από την αρχαιολογική επιστήμη. Τα γεγονότα της Αμφίπολης τα τελευταία χρόνια πρέπει να μας προβληματίσουν ιδιαίτερα για τους κινδύνους που εγκυμονεί η προσπάθεια να υποτάσσεται η επιστήμη στην πολιτική προπαγάνδα.
Νομίζω ότι είναι περιττό να αναφερθώ σε άλλες λεπτομέρειες, παραλήψεις και λάθη της ταινίας διότι είναι πάρα πολλά και εύκολα ανιχνεύσιμα που δεν απαιτούν ιδιαίτερες εξειδικευμένες ιστορικές γνώσεις.
Εξάλλου αυτό το παράξενο αίσθημα που προκαλεί η υπερβολή από τη μία και οι παραλήψεις από την άλλη δεν είναι προσωπική μου αντίδραση μόνο, αλλά προκαλεί το υποσυνείδητο του αντικειμενικού θεατή και αδικεί τη φιλότιμη προσπάθεια του σκηνοθέτη και των συντελεστών της κινηματογραφικής παραγωγής.
Η ταινία με τη σημερινή της μορφή είναι αισθητικά απαράδεκτη και δεν μπορεί να ανοίξει τα φτερά της και να πετάξει εκεί που θα ήταν ο προορισμός της.
Επειδή δε θέλω να μηδενίσω τη δουλειά που έχει γίνει αλλά και τις προθέσεις του δημιουργού και ακόμα επειδή το βότανο που αναζητά στην Κρήτη, δεν το βρήκε σύμφωνα με το σενάριο της ταινίας, άρα θεωρητικά υπάρχει συνέχεια, επειδή κρατικοί φορείς όπως το Υπουργείο Πολιτισμού και η Περιφέρεια Κρήτης στήριξαν την παραγωγή αυτής της ταινίας και υπάρχει ήδη ένα πλούσιο υλικό πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες για τη δημιουργία ενός συμπληρωματικού δεύτερου μέρους και μιας ριζικής αναμόρφωσης του υφιστάμενου μοντάζ που παρακολουθήσαμε.
Οι ιστορικές αναφορές και καταγραφές στα πλαίσια μιας κινηματογραφικής παραγωγής που στηρίζεται από κρατικές χορηγίες και από επιστημονικές-εθελοντικές συλλογικότητες που διαθέτουν αρκετό φιλότιμο πρέπει να διαθέτει συμβουλευτικούς μηχανισμούς ελέγχου και παρακολούθησης όχι για να περιορίζει την ελεύθερη έκφραση του σκηνοθέτη αλλά για να τον προστατεύει από το ατόπημα να παραχθεί ένα αρνητικό αποτέλεσμα που προκαλεί την αισθητική, την κουλτούρα και τον πολιτισμό μας.
Εάν κάποιοι πίστεψαν ότι τα φθηνά θεάματα της τηλεόρασης, τα reality σόου, τα πρωινάδικα, τα τουρκικά σήριαλ, τα δελτία ειδήσεων της τρομοκρατίας και της παραπληροφόρησης αλλοτρίωσαν και υπέταξαν το σύνολο της κοινωνίας και δεν υπάρχουν άνθρωποι που να αντιδρούν σε τέτοια φαινόμενα χτυπάνε τα τύμπανά τους σε λάθος χώρα.
Το βότανο που ψάχνετε να βρείτε κύριε Κωσταντινίδη στην Κρήτη είναι μπροστά σας. Μπροστά στα μάτια σας και στ’ αυτιά σας. Είναι υψηλό, περνάει το ύψος και τον όγκο του Ψηλορείτη, πρέπει να το αναζητήσουμε με το κεφάλι ψηλά για να δούμε τους κλώνους του που αναπτύσσονται με έναν τρόπο δυναμικό και περίεργο που προσπαθεί να κατακτήσει ένα μέρος του απέραντου σύμπαντος.
Μόνο οι ρίζες του βρίσκονται στη γη. Είναι η ιστορία μας, ο πολιτισμός μας, ο τσαμπουκάς μας, η φτώχια μας σε υλικά αγαθά, είναι ένας αγώνας διαρκής για επιβίωση, για ελευθερία, για δικαιοσύνη, για ταξίδι στη γνώση, στην πρόοδο, ένα αιώνιο ταξίδι για πνευματικές κατακτήσεις. Δεν είμαστε μια γραφική διαφορετικότητα του Ευρωπαϊκού χώρου.
Είμαστε το ιστορικό του οξυγόνο. Αυτό το βότανο έχει βαθιές ρίζες. Είναι μπολιασμένο σε άγριο υποκείμενο, βλασταίνει, αναπτύσσεται, ανανεώνεται, προσαρμόζεται, θεριεύει αλλά ηρεμεί και γίνεται φιλόξενο, μόνο σ’ αυτούς που το σέβονται.