Στα βαθιά νερά της Κρήτης κινδυνεύει να βουλιάξει το εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Η τύχη του προγράμματος βρίσκεται στα χέρια του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), που μέσα στον Αύγουστο σήκωσε «απαγορευτικό» σε τρία θαλάσσια οικόπεδα της Κρήτης, το ένα εκ των οποίων μάλιστα είχε προκριθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) ως το καταλληλότερο για την εκκίνηση του προγράμματος, με κριτήριο το υψηλό αιολικό δυναμικό και τα χωροταξικά χαρακτηριστικά του (φαλακρά βουνά χωρίς τουριστικές εγκαταστάσεις σε οποιαδήποτε απόσταση), που σύμφωνα με το ΥΠΕΝ δεν εγκυμονούν κινδύνους αντιδράσεων.
Από την άρση ή μη του «απαγορευτικού» του ΚΑΣ τουλάχιστον γι’ αυτό το οικόπεδο «Κρήτη 1» στη Σητεία θα κριθεί τελικά η συνολικότερη τύχη του φιλόδοξου στη σύλληψη και αρχική κατάρτισή του εθνικού προγράμματος ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων, που υπόκειται σε συνεχείς περιορισμούς.
Μέχρι και αργά χθες το βράδυ δεν είχε γίνει γνωστή η απόφαση του ΚΑΣ επί του αιτήματος θεραπείας που υπέβαλε το ΥΠΕΝ, καθώς η σχετική συνεδρίαση είχε αρχικά οριστεί για τις 2 το μεσημέρι και μετατέθηκε τελικά για τις 6 το απόγευμα.
Του «απαγορευτικού» του ΚΑΣ είχε προηγηθεί ένας επανασχεδιασμός του προγράμματος με τη συρρίκνωση, τη μετατόπιση αλλά και την απένταξη θαλάσσιων οικοπέδων, που κατά την ΕΔΕΥΠ και το ΥΠΕΝ έβαζε τέλος στις τοπικές αντιδράσεις και άνοιγε τον δρόμο για να μπει σε ράγες υλοποίησης, αλλά όπως φάνηκε από τις εξελίξεις δεν έλαβαν υπόψη τους τον… ξενοδόχο.
Στις 2 Αυγούστου η απόφαση έγκρισης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του εθνικού προγράμματος που υπέγραψε η υπουργούς Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και η οποία στηρίχθηκε σε ομόφωνη εισήγηση του ΚΑΣ έσκασε σαν βόμβα. Η υπουργική απόφαση της κ. Μενδώνη ενέκρινε 16 από τις συνολικά 19 θαλάσσιες ζώνες του προγράμματος, αφήνοντας εκτός τις περιοχές «φιλέτο», βάσει του αιολικού δυναμικού και της δυναμικότητας των δικτύων μεταφοράς της παραγόμενης ενέργειας.
Η θαλάσσια περιοχή «Κρήτη 1» απέναντι από την Κάτω Ζάκρο σύμφωνα με το ΚΑΣ μένει εκτός, επειδή υπάρχει άμεση οπτική επαφή με τον αρχαιολογικό χώρο και το μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, το οποίο είναι υποψήφιο προς ένταξη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Η θαλάσσια περιοχή «Κρήτη 2α και 2β» ανατολικά και νότια του ακρωτηρίου Αφορισμένος μένει εκτός προγράμματος, γιατί οι προτεινόμενες θέσεις για την ανάπτυξη υπεράκτιων πάρκων βρίσκονται σε εγγύτητα με τη νησίδα Σπιναλόγκα και τη χερσόνησο Νησί ή Κολοκύθα, οι οποίες είναι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, προκαλώντας οπτική όχληση και έμμεση βλάβη στα μνημεία.
Εκτός προγράμματος μένει και η θαλάσσια περιοχή της Γαύδου, επειδή η προτεινόμενη θέση για την ανάπτυξη υπεράκτιου πάρκου, βόρεια, δυτικά και νότια της νήσου, βρίσκεται σύμφωνα με το ΚΑΣ σε άμεση οπτική επαφή με τον κηρυγμένο Ιστορικό Τόπο της Γυάρου και δεν συνάδει με τον ιστορικό της χαρακτήρα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών για την οπτική όχληση, η ΕΔΕΥΠ αναγκάστηκε να μετατοπίσει και να συρρικνώσει τα οικόπεδα στις περιοχές «Κρήτη 2α και 2β», όπου ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε την εγκατάσταση αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 600 MW, και τελικά να τα μεταθέσει για τη δεύτερη φάση ανάπτυξης (μετά το 2032), αλλά και να εγκαταλείψει την περιοχή των Διαπόντιων νησιών στο Ιόνιο.
Στην Κρήτη ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε την εγκατάσταση συνολικά 800 MW υπεράκτιας αιολικής ισχύος, τα 600 MW στο βορειoανατολικό τμήμα του νησιού μεταξύ Αγ. Νικολάου και Σητείας και τα 200 MW ανατολικά της Σητείας, και στα Διαπόντια Νησιά 200 ΜW.
Η πρώτη φάση ανάπτυξης του προγράμματος, με ορίζοντα το 2030, προβλέπει την εγκατάσταση πάρκων συνολικής ισχύος 1,9 GW. Το πρόγραμμα έχει λάβει υπόψη του τους ιδιαίτερους περιορισμούς των 6 ναυτικών μιλίων (11 χλμ.) από τη φυσική ακτογραμμή της Ελλάδας στο Αιγαίο, παράγοντας που δεν επιτρέπει την πλήρη ανάπτυξη του διαθέσιμου θαλάσσιου αιολικού δυναμικού.
Το σύνολο των υποψήφιων υπεράκτιων αιολικών πάρκων περιορίζεται σε στενές ζώνες κοντά στις ακτές (1,8-6,5 χιλιόμετρα). Η μέση απόσταση χωροθέτησης υπεράκτιων πάρκων από τις ακτές στη Βόρεια Θάλασσα είναι στα 20 χλμ. και των γερμανικών πάρκων στα 57 χλμ.