Υπάρχει κάποιος που ξέρει περισσότερα από εσένα για εσένα και δεν έχει την εχεμύθεια να τα κρατήσει μυστικά.
Όλοι ξέρουμε πια ότι οι εφαρμογές που έχουμε στο κινητό μας τηλέφωνο παρακολουθούν προσωπικά δεδομένα μας. Όμως, όσο τα smartphones εξελίσσονται, μια βιομηχανία κατασκοπείας των καθημερινών μας συνηθειώναναπτύσσεται ραγδαία και μάλιστα πολύ ενοχλητικά.
Την ώρα που εμείς πατάμε «ναι» στο μήνυμα που μας βγάζει μια εφαρμογή για τον καιρό και μας ρωτά αν της επιτρέπουμε να έχει πρόσβαση στις θέσεις τοποθεσίας μας για να μπορεί να μας ενημερώνει για τις τοπικές θερμοκρασίες, κάποιοι άλλοι ενημερώνονται για το που ακριβώς βρισκόμαστε.
Τουλάχιστον 75 εταιρείες στις ΗΠΑ λαμβάνουν ανώνυμα αλλά ακριβή δεδομένα τοποθεσίας από εφαρμογές. Πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις ισχυρίζονται ότι εντοπίζουν έως και 200 εκατομμύρια κινητές συσκευές στις Ηνωμένες Πολιτείες – περίπου τις μισές δηλαδή από όσες χρησιμοποιούνταν πέρυσι στη χώρα. Οι New York Times που απέκτησαν πρόσβαση σε ένα δείγμα πληροφοριών που συλλέχθηκαν από μια τέτοια βάση δεδομένων το 2017, ανακάλυψαν διαδρομές ανθρώπων με εκπληκτική λεπτομέρεια, σε ορισμένες περιπτώσεις ενημερωμένες περισσότερες από 14.000 φορές την ημέρα.
Αυτές οι εταιρείες πωλούν, χρησιμοποιούν ή αναλύουν τα δεδομένα για να εξυπηρετήσουν τους διαφημιστές, το εμπόριο αλλά ακόμη και τα hedge funds που αναζητούν στοιχεία σχετικά με τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Οι εφαρμογές αποτελούν τη ραχοκοκαλιά αυτής της νέας οικονομίας δεδομένων θέσης. Οι σχεδιαστές τέτοιων εφαρμογών μπορούν να κερδίσουν χρήματα απευθείας πουλώντας τα δεδομένα τους ή μοιράζοντάς τα σε διαφημιστικές, που με τη σειρά τους τις πωλούν σε άλλες εταιρείες. Οι εταιρείες δεδομένων τοποθεσίας πληρώνουν μισό σεντς έως και δύο λεπτά ανά χρήστη και μήνα, σύμφωνα με τις επιστολές προσφοράς σε κατασκευαστές τέτοιων εφαρμογών που εξέτασαν οι New York Times.
Χαρακτηριστικό είναι ότι ο όγκος συναλλαγών των διαφημίσεων με στόχευση τοποθεσίας έφτασς φέτος περίπου τα 21 δισεκατομμύρια δολάρια. Η IBM μπήκε σε αυτή τη βιομηχανία με την αγορά των εφαρμογών του Weather Channel. Το κοινωνικό δίκτυο Foursquare αναπροσαρμόστηκε ως εταιρεία μάρκετινγκ τοποθεσίας. Την ίδια στιγμή οι κυριότεροι επενδυτές στις startups τοποθεσίας περιλαμβάνουν τη Goldman Sachs και τον Peter Thiel, τον συνιδρυτή της PayPal.
Οι επιχειρήσεις αυτές ισχυρίζονται ότι το ενδιαφέρον τους εστιάζεται στα μοτίβα καταναλωτικής συμπεριφοράς κι όχι στην ταυτότητά μας. Όπως σημειώνουν οι εφαρμογές που συλλέγουν πληροφορίες δεν συνδέονται με το όνομα ή τον αριθμό τηλεφώνου κάποιου, αλλά με ένα μοναδικό ID. Όμως, όσοι έχουν πρόσβαση στα ακατέργαστα δεδομένα – συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων ή των πελατών – θα μπορούσαν εύκολα να εντοπίσουν ένα άτομο χωρίς τη συγκατάθεση του. Θα μπορούσαν ας πούμε να ακολουθήσουν κάποιον που ξέρουν, με τον εντοπισμό του τηλεφώνου που περνάει μεγάλο χρονικό διάστημα στη διεύθυνση του σπιτιού του συγκεκριμένου ατόμου στο σπίτι. Εναλλακτικά, μπορούσαν να επισυνάψουν ένα όνομα σε μια ανώνυμη κουκκίδα, βλέποντας από πού βρισκόταν η συσκευή τη νύχτα και χρησιμοποιώντας δημόσια αρχεία για να υπολογίσει ποιος έζησε εκεί. Η αντίστροφα θα μπορούσαν να ονοματίσουν μία κουκκίδα στον χάρτη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει και να βλέπουν που περνάει τις μέρες και τις νύχτες του.
Περισσότερες από 1.000 δημοφιλείς εφαρμογές περιέχουν κώδικα κοινής χρήσης τοποθεσίας με τέτοιες εταιρείες, σύμφωνα με τα δεδομένα του 2018 από την εταιρεία κινητής ανάλυσης MightySignal. Το σύστημα Android της Google βρέθηκε να έχει περίπου 1.200 εφαρμογές με τέτοιο κώδικα, σε σύγκριση με περίπου 200 στο iOS της Apple.
Για να αξιολογήσει τις πρακτικές κοινής χρήσης τοποθεσίας, η αμερικανική εφημερίδα εξέτασε 20 εφαρμογές, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν επισημανθεί από ερευνητές και ειδικούς σε θέματα πληροφορικής και νέων τεχνολογιών για μοίρασμα προσωπικών δεδομένων. Οι 17 από αυτές τις εφαρμογές διαπιστώθηκε ότι έστελναν ακριβές γεωγραφικό πλάτος και μήκος χρηστών τους σε περίπου 70 επιχειρήσεις. Τα ακριβή δεδομένα τοποθεσίας από την εφαρμογή, WeatherBug του iOS, ελήφθησαν από 40 εταιρείες. Οι Times επίσης εντόπισαν περισσότερες από 25 άλλες εταιρείες που ανέφεραν σε διαφημιστικό υλικό ή συνεντεύξεις ότι πωλούν δεδομένα ή υπηρεσίες θέσης, συμπεριλαμβανομένης και της στοχοθετημένης διαφήμισης.
Οι εταιρείες που χρησιμοποιούν δεδομένα θέσης δηλώνουν από την πλευρά τους ότι οι άνθρωποι συμφωνούν να μοιράζονται τις πληροφορίες τους με αντάλλαγμα προσαρμοσμένες υπηρεσίες, ανταμοιβές και εκπτώσεις. Πράγματι! Όταν πάτε για τρέξιμο δέχεστε η αντίστοιχη εφαρμογή να κάνει tracking τη διαδρομή που τρέξατε και να μετρήσει τις θερμίδες που κάψατε. Σκεφτήκατε όμως ότι παράλληλα αυτή η διαδρομή καταγράφηκε σε κάποιον σέρβερ; Ακόμη και οι εμπλεκόμενοι στη βιομηχανία αναγνωρίζουν ότι πολλοί άνθρωποι είτε δεν διαβάζουν τις πολιτικές απορρήτου είτε δεν μπορούν να καταλάβουν πλήρως την αδιαφανή γλώσσα τους.
H Google και το Facebook, που κυριαρχούν στην αγορά διαφημίσεων σε κινητά, κυριαρχούν επίσης στη διαφήμιση βάσει τοποθεσίας. Και οι δύο εταιρείες συλλέγουν τα δεδομένα από τις δικές τους εφαρμογές. Λένε ότι δεν τα πουλάνε, αλλά τα χρησιμοποιούν οι ίδιες οι εταιρείες για να εξατομικεύσουν τις υπηρεσίες τους, να πουλήσουν στοχευμένες διαφημίσεις μέσω του διαδικτύου και να παρακολουθήσουν εάν οι διαφημίσεις αυτές οδηγούν σε πωλήσεις. Η Apple και η Google έχουν οικονομικό συμφέρον να κρατούν τους προγραμματιστές ευχαριστημένους, αλλά και οι δύο έχουν λάβει μέτρα για να περιορίσουν τη συλλογή δεδομένων τοποθεσίας. Τι είδους είναι όμως αυτά τα μέτρα; Το να μπορούν οι εφαρμογές που δεν είναι σε χρήση να συλλέγουν στοιχεία τοποθεσίας «μερικές φορές την ώρα», αντί για «συνεχώς»…
Μπείτε στην εφαρμογή Timeline και ίσως να μείνετε έκπληκτοι από αυτό που θα δείτε…
Η διάδοση αυτών των πληροφοριών εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πως αντιμετωπίζεται το ζήτημα της ασφάλειας των προσωπικών μας δεδομένων.
Φαίνεται πως όσα περιγράφει ο Τζωρτζ Όργουελ στο περίφημο βιβλίο του «1984»το ζούμε καθημερινά και ούτε καν το έχουμε πάρει χαμπάρι…