Αυτό είναι θέμα και ζητούμενο αγώνων, θυσιών και διεκδικήσεων των Κρητών, τουλάχιστον από το 1824, με αποκορύφωμα τις δηλώσεις του πρώτου Κρη βουλευτή Γεωργίου Ξενουδάκη στη Βουλή των Ελλήνων τα έτη 1885-1887, όταν, απευθύνοντας (ο Γ. Ξενουδάκης) στο διάσημο πολιτικό της Αγγλίας Κάρολο Δίλκε, επιστολή, του λέει, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
«… Η Κρήτη έξοχε ξένε, δούλη δεν ησυχάζει. Φονεύεται αλλά δεν αποθνήσκει. Ευκολότερο να ισοπεδωθεί η Ιερά Ίδη και τα Λευκά Όρη, παρά να δεχθεί άλλο πολίτευμα εκτός της μετά της Ελλάδος Ενώσεως…» (σελ. 58)
Όλο το βιβλίο των λόγων Γ. Ξενουδάκη στη Βουλή των Ελλήνων ομιλεί για το Κρητικό Ζήτημα (1886-1887) αλλά και η σημαντικότατη ιδιόχειρη επιστολή του, της 22-11-1883 (πριν ακόμα εκλεγεί αιρετός βουλευτής) προς τον κ. Δήμαρχο (Αδάμαντα Μήλου), αποδεικνύουν περίτρανα τον αγώνα του Γεωργίου Ξενουδάκη. Περιόδευσε με δικά του έξοδα όλη την Ευρώπη επί 2 μήνες για να ενημερώσει προσωπικά τους πολιτικούς παράγοντες της εποχής (1883) για το Κρητικό Ζήτημα και να ζητήσει τη βοήθεια τους. Τα παραπάνω δεν είναι αρκετά για να πειστούμε για την αγωνία και τους αγώνες του Ήρωά μας, Γεωργίου Ξενουδάκη για
Ενδεικτικά θα αναφερθώ σε δύο επισημάνσεις του αείμνηστου Γεωργίου Ξενουδάκη στο βιβλίο των Λόγων του στη Βουλή των Ελλήνων:
1) «… διότι η Κρήτη δεν παραιτείται της Εθνικής Ιδέας…» (σ.36)
2) «… είχον υπ’ όψιν μου την Μεγάλη Ιδέα…» (σ.141)
Αναρωτιέμαι: Μήπως αυτά μας οδηγούν – αποδεικνύουν τα περί οράματος και Μεγάλης Ιδέας για την Μεγάλη Ελλάδα; Από τότε και όχι πολύ αργότερα; Και πάλι ερωτώ.
Όλα αυτά και πολύ περισσότερα μου έρχονται στο νου, ως απορίες, ύστερα από την μελέτη μου της περισπούδαστης και λίαν τεκμηριωμένης πανεπιστημιακής εργασίας του Δρα του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας) κ. Νίκου Ανδριώτη, κατόχου μεταπτυχιακού διπλώματος του Πανεπιστημίου Paris I (Σορβόννη), αλλά και άλλων τιμητικών διακρίσεων και τίτλων, για τη διεθνή επέμβαση στην κρήτη 1896-1909. Στην εν λόγω πανεπιστημιακή εργασία του Δρα Νίκου Ανδριώτη, αναφέρεται και αναλύει τεκμηριωμένα και πανεπιστημιακά ο συγγραφέας το Κρητικό Ζήτημα, μέρος του Ανατολικού Ζητήματος, όπως μας λέγει.
Επειδή, κατά την ταπεινή γνώμη του γράφοντος, αυτή η μελέτη αποτελεί το δεύτερο τμήμα (ημίχρονο θα έλεγα) της χρονικής περιόδου του Κρητικού Ζητήματος και επειδή θα μπορούσε η μελέτη αυτή να ολοκληρωθεί με το άλλο τμήμα (πρώτο ημίχρονο) της χρονικής περιόδου του Κρητικού Ζητήματος, που ξεκινά τουλάχιστον από το 1824, ότε και μας άφησε χρόνους ο πρώτος των πρώτων αγωνιστής αυτών των αγώνων, θυσιών και διεκδικήσεων του Κρητικού Ζητήματος, δηλαδή της απελευθέρωσης της Κρήτης και της ένταξής της στον Εθνικό Κορμό, την μητέρα Ελλάδα, σκέφθηκα να κάνω αυτές τις επισημάνσεις – υπομνήσεις, για όλους μας και κυρίως τους φιλίστορες.
Όλα αυτά τίθενται στην κρίση του κ. καθηγητή Ανδριώτη Νίκου, με την παράκληση, αφού τα λάβει υπόψη του, να μας πληροφορήσει, όπως εκείνος θελήσει, πώς βλέπει τις ταπεινές σκέψεις μας περί του πρώτου κατ’ εμάς τμήματος – ημιχρόνου του εν λόγω Κρητικού Ζητήματος του 19ου αιώνα.
Με τις πιο θερμές μου ευχαριστίες
Νίκος Γ. Νταμπακάκης
Ηράκλειο Κρήτης