Ερώτηση είχε καταθέσει ο πρόεδρος του κόμματος “Ελληνική Λύση” κ. Κυριάκος Βελόπουλος σχετικά με την εικόνα απόλυτης εγκατάλειψης που παρουσιάζει, εδώ και τουλάχιστον είκοσι χρόνια, ο «προμαχώνας» του Αγίου Νικολάου του Μώλου, στα Χανιά, γνωστός ως «φορτέτζα» της πόλης. Στην απάντησή του το Υπουργείο Πολιτισμού αναφέρεται σε αξιοποίηση προμελέτης για το κτίριο, η οποία είχε εκπονηθεί από το πρώην Γραφείο Τειχών του ΥΠΠΟΑ, με προτεινόμενη χρήση του κτηρίου ως μουσείο του Φάρου.
Πιο αναλυτικά, στην ερώτηση που ειχε καταθέσει ο Κυριάκος Βελόπουλος αναφερόταν ότι:
“Αν και αρχαιολογικός χώρος, ο εν λόγω λειτούργησε στο παρελθόν ως χώρος εστίασης και τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχει αφεθεί στη φθορά του χρόνου. Χτισμένος επί Ενετοκρατίας, αποτελούσε μαζί με το Φάρο και το παλιό καρνάγιο ένα ενιαίο σύνολο. Πήρε το όνομά του από το ναό του Αγίου Νικολάου του Μώλου, που βρισκόταν μέσα στον «προμαχώνα». Επρόκειτο για μια μικρή μονόχωρη εκκλησία, με καμάρα, η οποία σήμερα βρίσκεται θαμμένη κάτω από το επίπεδο της χαμηλής πλατείας, όπου βρίσκονταν τα κανόνια. Ένα μεγάλο τμήμα του «προμαχώνα» κατεδαφίστηκε, πριν από μερικές δεκαετίες, ενώ, στο πλαίσιο της ανάδειξής του, προβλέπεται να αποκαλυφθεί κάτω από τις επιχωματώσεις ο ως άνω θαμμένος ναός”.
Στην ερώτηση ερωτώνται οι Υπουργοι Πολιτισμού και Εσωτερικών τα εξής:
- Πότε θα ολοκληρωθούν οι μελέτες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας για την αποκατάσταση και ανάδειξη του «προμαχώνα», του Αγίου Νικολάου του Μώλου, στη “Φορτέτζα” Χανίων;
- Ποια στάδια προόδου προβλέπονται μέχρι την πλήρη αποκατάσταση και ανάδειξη του ανωτέρω «προμαχώνα» και πότε προβλέπεται αυτή χρονικά να ολοκληρωθεί;
Το Υπουργείο Πολιτισμού και η Υπουργός Πολιτισμού Λινα Μενδώνη στην απάντηση που έδωσε στη δημοσιοτητα αναφέρει ότι:
Ο “προμαχώνας” του Αγίου Νικολάου κατασκευάστηκε τον 16οαιώνα, επί Ενετοκρατίας, στον λιμενοβραχίονα του ενετικού λιμένος Χανίων και εντάσσεται στη θεσμοθετημένη ζώνη Α’ απολύτου προστασίας του αρχαιολογικού χώρου της πόλης των Χανίων σύμφωνα με την ΥΑ ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ47/ 67503/2099 π.ε./23-3-2012 (ΦΕΚ 97/ΑΑΠ/28-3-2012).
Στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας, ο προμαχώνας ενισχύθηκε με την κατασκευή επάλξεων στο στηθαίο του δώματος και θολωτών ανοιγμάτων για πυροβόλα, με αποτέλεσμα ο ναός του Αγίου Νικολάου να καλυφθεί εν μέρει από την επιχωμάτωση. Την περίοδο αυτή τροποποιήθηκε και χαμήλωσε το επίπεδο χωροθέτησης του ναού, το οποίο και παραμένει μέχρι σήμερα το ίδιο. Ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως καρνάγιο για αρκετά χρόνια, με το αντίστοιχο κτήριο να υφίσταται έως σήμερα. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, λειτούργησε στον χώρο του προμαχώνα καφέ-εστιατόριο με την ονομασία «Φορτέτσα», το οποίο απομακρύνθηκε το 2010, μετά από σειρά ενεργειών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της και σε συνεχή, αγαστή συνεργασία με το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων, καθώς ο προμαχώνας του Αγίου Νικολάου εντάσσεται στη χερσαία λιμενική ζώνη, εγκρίνει, εκτελεί και δρομολογεί εργασίες, που στοχεύουν στην αποκατάσταση του μνημείου, και των υφιστάμενων σε αυτό κτισμάτων.
Στις 23-12-2013 εγκρίθηκε υπό όρους η μελέτη αποκατάστασης του κτιρίου «Καρνάγιο» στο λιμενοβραχίονα της Παλαιάς Πόλης των Χανίων, κατόπιν ομόφωνης γνωμοδότησης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Αρμόδιο για την εκτέλεση του ανωτέρω έργου είναι το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων.
Το 2017, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων προχώρησε στην εξομάλυνση της πρόσβασης στο δυτικό τμήμα του λιμενοβραχίονα που οδηγεί στον προμαχώνα, με την αποκατάσταση του ρήγματος στη βόρεια πλευρά του επιπρομαχώνα Michel. Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου του Μώλου έχει καθαρισθεί και συντηρηθεί, και για τον λόγο αυτό τελούνται εκεί ιερά μυστήρια και λειτουργίες σε συνεννόηση με την Ιερά Μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκορώνου. Το επίπεδο χωροθέτησης του ναού είναι αυτό που διαμορφώθηκε επί Τουρκοκρατίας.
Επιπλέον, τα δύο τελευταία έτη το ΥΠΠΟΑ, σε συνεργασία με τους συναρμόδιους τοπικούς φορείς, προχωρά στην ωρίμανση μελετών για την αποκατάσταση των ενετικών τειχών στα Χανιά, ώστε να αντιμετωπιστεί συνολικά η ανάδειξή τους. Ήδη είναι σε εξέλιξη η Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ της Περιφέρειας Κρήτης, του Δήμου Χανίων και του Πολυτεχνείου Κρήτης για την εκπόνηση μελέτης ωρίμανσης των έργων αποκατάστασης, απόδοσης χρήσεων και ανάδειξης των Νεωρίων. Επιπλέον, η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων προχωρά στην εκπόνηση αρχιτεκτονικής και στατικής για την στερέωση και αποκατάσταση και του επιθαλάσσιου προμαχώνα Μocenigo.
Αναφορικά με την περιοχή του του Αγίου Νικολάου του Μώλου, επισημαίνεται ότι τον Οκτώβριο του 2020 κατατέθηκε από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων η μελέτη για τις εργασίες αποκατάστασης ζημιών του λιμενοβραχίονα, κυρίως στο τμήμα ανατολικά του προμαχώνα του Αγίου Νικολάου του Μώλου, η οποία θα υλοποιηθεί με χρηματοδότηση από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων. Παράλληλα, ολοκληρώνεται από το Γραφείο παλιάς πόλης Δήμου Χανίων και το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων, σε συνεργασία με την Εφορεία, η μελέτη για τις εργασίες αποκατάστασης ζημιών του λιμενοβραχίονα, κυρίως στο τμήμα ανατολικά του προμαχώνα του Αγίου Νικολάου του Μώλου, η οποία θα υλοποιηθεί με χρηματοδότηση από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων.
Επιπλέον, θα αξιοποιηθεί η προμελέτη του κτηρίου που λειτούργησε με την ονομασία «Φορτέτσα», η οποία είχε εκπονηθεί από το πρώην Γραφείο Τειχών του ΥΠΠΟΑ, με προτεινόμενη χρήση του κτηρίου ως μουσείο του Φάρου. Σε συνεργασία με τον Δήμο Χανίων και το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων, είναι σε εξέλιξη η σύνταξη των ιδιαίτερα απαιτητικών και εξειδικευμένων μελετών για την αποκατάσταση και χρήση του προμαχώνα του Αγίου Νικολάου, στο πλαίσιο των οποίων θα ενσωματωθεί και η προμελέτη του πρώην κτηρίου «Φορτέτσα».
Απο την πλευρά του ο Υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Θεοδωρικάκος αναφέρει:
Σε απάντηση της ανωτέρω Ερώτησης, που κατέθεσε ο Βουλευτής κ. Κυριάκος Βελόπουλος, με θέμα «Εγκαταλελειμμένος επί χρόνια ο “προμαχώνας” του Αγίου Νικολάου του Μώλου, στη “Φορτέτζα” Χανίων», σας γνωρίζουμε ότι στο πλαίσιο του Προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», το Υπουργείο Εσωτερικών, μέσω της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης και Εφαρμογής, έχει εκδώσει την υπ’ αριθμ. πρωτ. 14576/24-07-2020 Πρόσκληση ΑΤ06 με τίτλο: «Αστική Αναζωογόνηση» (Α.Δ.Α.: ΨΤΤΡ46ΜΤΛ6- ΦΨΨ). Ο Δήμος Χανίων δύναται να υποβάλει αίτηση χρηματοδότησης σύμφωνα με τις οριζόμενες προϋποθέσεις, για περιοχές εντός αστικού ιστού, στο πλαίσιο των κατωτέρω Μέτρων:
– Μέτρο IV: Παρεμβάσεις αναβάθμισης, εκσυγχρονισμού, αποκατάστασης και επανάχρησης για την αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας.
– Μέτρο V: Δράσεις και παρεμβάσεις βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης των αστικών περιοχών και του οικιστικού περιβάλλοντος