Σε μεγάλο μέρος της Άπω Ανατολής, θεωρείται εξαιρετικό έδεσμα με πλούσια θρεπτικά στοιχεία. Μπορεί να φαίνεται λίγο αηδιαστικό στην όψη, αλλά το αγγούρι της θάλασσας, ή ψολιάγκος ή ολοθούριο -όπως είναι η επιστημονική του ονομασία, αξίζει κάτι παραπάνω από το βάρος του σε χρυσάφι. Κοστίζει έως και 3.000 το κιλό, αλλά η υπεραλίευση έχει μειώσει δραματικά τα αποθέματα ανά τον κόσμο.
Ο λόγος του είναι απλός: Οι Κινέζοι το θεωρούν έναν εκλεκτό μεζέ και τα ακριβά εστιατόρια της Ασίας πληρώνουν αδρά για να το έχουν στο μενού τους.
Συνήθως, τα «αγγούρια της θάλασσας» προσφέρονται αποξηραμένα σε ξύλινες συσκευασίες πολυτελείας σε κινεζικά ντελικατέσεν. Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Business Insider, υπάρχουν περίπου 1.250 είδη ψωλιάγκων στον κόσμο, ενώ αυτός της Ιαπωνίας θεωρείται ο κορυφαίος.
Πεθαίνουν δύτες για το «αγγούρι»
Είναι τέτοια η μανία για να το βρει κάποιος, αφού στην προσπάθειά τους να το εντοπίσουν αρκετοί δύτες έχουν χάσει τη ζωή τους. Σκεφτείτε ότι πλέον το ενδιαφέρον από δυτικές φαρμακευτικές εταιρείες είναι τεράστιο. Έτσι, όλο και περισσότερες χώρες εξάγουν μεγάλες ποσότητες του ολοθούριου.
Από το 1996 έως και το 2011, ο αριθμός των χωρών που εξάγουν το συγκεκριμένο προϊόν αυξήθηκε από 35 σε 83.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Γιουκατάν του Μεξικό, οι δύτες έχουν δει σημαντική μείωση της συγκομιδής τους κατά 95%, μεταξύ 2012 και 2014, πράγμα που αποδεικνύεται ιδιαίτερα καταστροφικό, από πολλές πλευρές. Πρώτον επειδή όσα περισσότερα «αγγούρια της θάλασσας» αλιεύονται, τόσο πιο σπάνια και πιο ακριβά γίνονται. Η μέση τιμή τους έχει αυξηθεί κατά 17% σε όλο τον κόσμο μεταξύ 2011 και 2016.
Ως τώρα, σχεδόν 40 δύτες έχουν πεθάνει στο Γιουκατάν στην προσπάθειά τους να μαζέψουν «αγγούρια της θάλασσας». Από τη μεγάλη ζήτηση έχει επηρεαστεί και το είδος των ψωλιάγκων, καθώς πλέον επτά είδη τους ταξινομούνται στον κατάλογο με τα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη. Στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετοί ψωλιάγκοι αλλά η πλειονότητα των ψαράδων τους χρησιμοποιεί ως δόλωμα.
Στο Tampolove, ένα μικρό χωριό χωμένο ανάμεσα στα παράλια και το δάσος στη νοτιοδυτική Μαδαγασκάρη, φτιάχτηκε η πρώτη καλλιέργεια θαλάσσιων αγγουριών στη χώρα, αλλάζοντας την τοπική οικονομία.
Δείτε φωτογραφίες στο θέμα του BBC.
Τα αγγούρια της θάλασσας ανήκουν στην οικογένεια των εχινόδερμων, όπως οι αστερίες και οι αχινοί, και έχουν διάφορα σχήματα και μεγέθη. Ζουν μέσα στην άμμο ή σε ρωγμές βράχων αλλά και σε κοραλλιογενείς υφάλους. Την ημέρα παραμένουν θαμμένα στη λάσπη, ενώ τη νύχτα αναδύονται για την εύρεση φαγητού.
Τρέφονται με ζωικές ή φυτικές ουσίες, ουσιαστικά νεκρή και αποσυντιθέμενη οργανική ύλη που βρίσκεται στη θάλασσα, στη λάσπη του βυθού. Καταπίνουν ολόκληρη την λάσπη και κρατάνε ότι τους χρειάζεται, φιλτράροντας ουσιαστικά το περιβάλλον που βρίσκονται, προσφέροντας οφέλη στο ευρύτερο οικοσύστημα.
Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, η αχαλίνωτη υπεραλίευση για να τροφοδοτήσει τη ζήτηση στην Ασία έχει αφήσει τα αποθέματα άγριων αγγουριών να μειώνονται σε όλο τον κόσμο.
Η καλλιέργεια που δημιουργήθηκε στο Tampolove αποτελεί μέρος ενός προγράμματος για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων που ζουν σε αυτό το παραμελημένο τμήμα της χώρας.
Το 2004, η τοπική κοινότητα, με τη βοήθεια της βρετανικής ΜΚΟ Blue Ventures, ένωσαν τις δυνάμεις τους για να σώσουν τα ψάρια τους και τα χταπόδια τους, μετά τη δραματική μείωση των αποθεμάτων στα παράκτια ύδατά τους.
Δημιούργησαν μια ένωση, η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους διαφόρων χωριών, με την ευθύνη της διαχείρισης και προστασίας της αλιείας και του περιβάλλοντος.
Τα αγγούρια της θάλασσας δεν συλλέγονται πριν φτάσουν την ηλικία των εννέα μηνών. Επίσης οι χωρικοί δημιούργησαν κάποιες «ζώνες απαγόρευσης εισόδου» στις οποίες δεν επιτρέπεται καμία αλιευτική δραστηριότητα, ενώ επιβάλλονται και προσωρινές απαγορεύσεις αλιείας χταποδιού.
Τέλος, απαγορεύτηκαν κάποια είδη ψαρέματος, όπως η αλιεία με δυναμίτη και τη χρήση κυανιδίων.
Ο 22 χρονος Petain Xavier Faralahi, που μιλά στο BBC, είναι φύλακας της καλλιέργειας. Κάνει 12ωρες βάρδιες και δουλειά του είναι να μην μπορέσει κανένας να ενοχλήσει τα αγγούρια της θάλασσας πρι φτάσουν σε ηλικία κατάλληλη για αλίευση. «Λατρεύω τη δουλειά μου», λέει. «Κερδίζω ένα εισόδημα και βοηθάω παράλληλα την κοινότητα. Έχουμε κλέφτες εδώ».
Η συγκομιδή γίνεται πάντα τη νύχτα, όταν τα βγαίνουν για φαγητό. Συλλέγονται μόνο εκείνα που είναι πάνω από 400 γραμμάρια. Τα υπόλοιπα επιστρέφονται το νερό.
