Του Γιάννη Ματθαίου Σουλαδάκη
Η Ουκρανία σήμερα είναι ένα τεχνητό κράτος, αποτέλεσμα των συμβιβασμών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αποτελείται από την προπολεμική Ουκρανία της τέως Σοβιετικής Ένωσης, στην οποία προστέθηκε στα δυτικά τμήμα της ανατολικής προπολεμικής Πολωνίας και στα ανατολικά, πολύ αργότερα, η Κριμαία, που ήταν τμήμα της Σοβιετικής Ρωσίας.
Στην πραγματικότητα στήν Ουκρανία αποτυπώθηκαν κάποια από τα “κέρδη” τής τέως Σοβιετικής Ένωσης από τις συμφωνίες τής Γιάλτας
Παρόμοια, στην Πολωνία προσαρτήθηκε στα δυτικά της τμήμα της προπολεμικής Γερμανίας, όταν καθορίστηκαν τα μεταξύ τους σύνορα με τη γραμμή Όντερ-Νάισε.
Έτσι, η Ουκρανία είναι ένα πολυεθνοτικό, πολυθρησκευτικό κράτος, όπου οι σχετικές θρησκευτικές και εθνοτικές κοινότητες συνυπάρχουν, κατά κύριο λόγο, χωριστά στις διάφορες περιοχές της χώρας. Θρησκευτικά, οι Ορθόδοξοι που ανήκουν είτε στο Πατριαρχείο Μόσχας είτε στην ανεξάρτητη Ορθόδοξη Ουκρανική Εκκλησία. Υπάρχουν επίσης Καθολικοί που ανήκουν στο Πάπα, καθώς και Ουνίτες (ενωτικοί) που ακολουθούν το τυπικό των Ορθοδόξων, αλλά υπάγονται στο Πάπα. Επιπλέον, υπάρχουν εβραϊκές, μουσουλμανικές και άλλες μικρότερες θρησκευτικές μειονότητες.
Η Ουκρανία, όπως και οι Βαλτικές Δημοκρατίες της τέως Σοβιετικής Ένωσης, ήταν από τις πιο πριμοδοτημένες, ανεπτυγμένες και ευνοημένες δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, πιθανώς επειδή εκπρόσωποι από αυτές τις δημοκρατίες κατείχαν υψηλές θέσεις στην ηγεσία της.
Σήμερα, η κατάσταση στην Ουκρανία είναι μια σύνθετη σύγκρουση που αφορά τους ντόπιους ολιγάρχες για τον έλεγχο της χώρας και του πλούτου της. Παράλληλα, υπάρχουν εθνοτικές και θρησκευτικές συγκρούσεις, εμφύλιες διαμάχες, εθνικιστικές αντιπαραθέσεις, αλλά και γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί που ανάγονται ακόμη και σε Ναπολεόντειες αντιλήψεις.
Γενικά, στην ευρύτερη περιοχή συνυπάρχουν πολλών ειδών συγκρούσεις συμφερόντων και αναβιώνουν εθνικιστικά αταβιστικά ένστικτα.
Έτσι, στην Ουκρανία συνυπάρχουν συγκρούσεις γεωστρατηγικές, οικονομικές, εθνικιστικές, πάνω σε ένα τεχνητό κράτος. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί το γεγονός της απαράδεκτης ρωσικής εισβολής σε μια κυρίαρχη χώρα με διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα.
Δεν θα επεκταθώ περισσότερο στο τι είναι και τι θέλει η Ουκρανία, καθώς ένα τέτοιο σύνθετο ζήτημα δεν αποτυπώνεται εύκολα σε μια ανάρτηση.
Ως μη ειδικός, θα καταθέσω όμως τη γνώμη μου για το πώς θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί η σύγκρουση, διαφυλάσσοντας την κρατική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία θα μπορούσε να είχε μετατραπεί σε ομοσπονδία ή συνομοσπονδία με ισχυρές αποκεντρωμένες αρμοδιότητες, να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να παραμείνει ουδέτερη, εκτός στρατιωτικών συμμαχιών. Με τα σημερινά δεδομένα όμως, κάτι τέτοιο είναι πλέον αδύνατο.
Η επόμενη μέρα της Ουκρανίας προδιαγράφεται δυσοίωνη. Μετά τις συμφωνίες που πιθανώς θα προκύψουν μεταξύ Τραμπ και Πούτιν — που στην πραγματικότητα θα θυμίζουν μια νέα Γιάλτα — θα αναδειχθούν όλες οι κρυφές επιθυμίες και στόχοι εκείνων που σήμερα εκφράζουν την ανησυχία τους για την Ουκρανία.
Θα αναβιώσουν οι επιδιώξεις της Πολωνίας να επανακτήσει τις προπολεμικές της περιοχές, το ίδιο και της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Λιθουανίας κ.ά., διεκδικώντας περιοχές με συμπαγείς δικές τους εθνοτικές μειονότητες. Ο μεγάλος χαμένος της περιοχής θα είναι η Γερμανία, που δεν θα μπορέσει να διεκδικήσει την επιστροφή των προπολεμικών της εδαφών.
Σήμερα, οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή καθορίζονται κυρίως από την Πολωνία και τις Βαλτικές Δημοκρατίες και τις εθνικιστικές τους επιδιώξεις. Όταν κλείσει ο κύκλος που άνοιξε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, περιφερειακά κερδισμένη θα είναι η Πολωνία και χαμένοι η Γερμανία και η Ουκρανία, η οποία πιθανώς θα έχει κατακερματιστεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει υποστεί ακόμα ένα πλήγμα. Η Ρωσία, από την άλλη, θα έχει ανακόψει την περαιτέρω διεθνή υποχώρησή της, παραμένοντας πλέον περιφερειακή δύναμη.
Οι επιμέρους χώρες της ΕΕ, κυρίως η Γαλλία, θα συνεχίσουν να κρατούν τις δικές τους ονειρώξεις και Ναπολεόντεια σύνδρομα για τη Ρωσία, εκφρασμένα στην αντίληψη ότι «η Ρωσία είναι πολύ μεγάλη για να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί θα διαταράξει τις ισορροπίες, αλλά ταυτόχρονα δεν είναι αρκετά μεγάλη για να διεκδικεί ρόλο παγκόσμιας υπερδύναμης». Η Ρωσία πάντα ήταν μια μεγάλη χώρα με πλούσιους φυσικούς πόρους που οι δυτικοί ήθελαν να ελέγξουν.
Μια πρόβλεψη για μετά τη λήξη της κρίσης στην Ουκρανία — όπως και αν αυτή εξελιχθεί και λήξει — είναι ότι η επόμενη μεγάλη περιφερειακή σύγκρουση θα είναι μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, λόγω της φανερής προσπάθειας της Τουρκίας να διαμορφώσει ζώνη επιρροής στον Καύκασο και να αποσταθεροποιήσει τις ρωσικές περιφέρειες με μουσουλμανικό πληθυσμό, παρεμβαίνοντας στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.
Το μέλλον θα δείξει.
