Άρθρο του Στρατή Παπαμανουσάκη

Επιτίμου Προέδρου Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων

Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη. Το φάντασμα του βαρβαρισμού.

Η πενταετία 2009 έως το 2013 είναι πολύ μεγάλος χρόνος για να μην καταλαβαίνει πια κανείς προς τα που βαδίζομε. Το σύστημα ισορροπίας των δύο υπερδυνάμεων, που αποκαταστάθηκε μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, γκρεμίστηκε το 1989 και έκτοτε η συστηματική κατάργηση του δημοκρατικού κράτους πρόνοιας, που είχε οικοδομηθεί με παραλλαγές στην Ευρώπη, δεν άφησε τίποτε άθικτο στην πολιτική, στην κοινωνία και στην οικονομία. Στη «νέα τάξη» πραγμάτων επικράτησαν πνευματικές και ηθικές διδασκαλίες διάλυσης, καταστροφής και εξαφάνισης του Λόγου της νεωτερικότητας. Διαμορφώθηκαν αδιάφορες και καθοδηγούμενες μάζες, που συνέβαλαν στη διαιώνιση του πελατειακού μοντέλου κράτους. Και αναδείχθηκαν γελοίες έως εγκληματικές ηγεσίες, πολιτικά ασήμαντες, κοινωνικά άχρηστες και ηθικά παράνομες. Στο πλαίσιο αυτό αναπαράγεται συνεχώς ο φαύλος κύκλος της υποβάθμισης αρχών, αξιών και ανθρώπων.

Η πενταετία αυτή είναι χρόνος μακρύς, αλλά και κρίσιμος. Πριν από τη Μεγάλη Έκρηξη, που φαίνεται ότι δημιούργησε το σύμπαν, προϋπήρξε προφανώς μια περίοδος «άχρονου χρόνου», από τον οποίο αναδύθηκε σε μια στιγμή ο κόσμος. Ο νόμος της μεταβολής της ποσότητας σε ποιότητα ισχύει και στη φύση και στην καθημερινή ζωή, όπως καθένας βλέπει βράζοντας τον καφέ του. Και  στα κοινωνικά φαινόμενα,  διακρίθηκε αμέσως η επανάσταση από τη στάση, το 1789, ύστερα από αμέτρητες μικρές μεταβολές της μεσαιωνικότητας. Σήμερα ο κρίσιμος χρόνος της ποιοτικής ανατροπής φαίνεται ότι έχει επέλθει.

Είναι τέλος αυτή η πενταετία και χρόνος αποφασιστικός. Είναι το τέλος της αυταπάτης του πολιτικού συστήματος, γιατί κανείς δεν μπορεί εξαπατά τους πάντες και για πάντα. Είναι ο χρόνος που τελειώνει κάθε αναβλητικότητα, κάθε προθεσμία βελτίωσης και κάθε ελπίδα ήπιας αλλαγής. Είμαστε πλέον στο σημείο όπου το Μέλλον δεν μπορεί να περιμένει και ανυψώνεται αναπόφευκτα μέσα από τα ερείπια του παρελθόντος.

Το φάντασμα που πλανιέται στην Ευρώπη δεν είναι βέβαια το φάντασμα του κομμουνισμού, που το έχουν εξορκίσει προ πολλού κομμουνιστές, σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες. Δεν είναι ούτε η οπτασία της ιδεαλιστικής ή της χριστιανικής  ή της δημοκρατικής ουτοπίας, που κλείστηκε στις φυλακές των Μεγάλων Ιεροεξεταστών στον κόσμο και στην ιστορία. Και δεν είναι ακόμη η δήθεν ελευθερία της μετανεωτερικότητας, η προτεινόμενη αλλαγή παραδείγματος, η ελευθεριότητα στην αντιμετώπιση της ζωής, της τέχνης και του πολιτισμού. Είναι το φάντασμα της καταστροφής, του εξτρεμισμού, του ολοκληρωτισμού. Είναι το φάντασμα των ιπποτών της Αποκαλύψεως, του λευκού, του πυρρού, του μέλανος, του χλωρού ίππου, του πολέμου, της πείνας, του λοιμού, και του θανάτου. Είναι το φάντασμα με τη διπλή όψη του χρεωκοπημένου συστήματος και της συστημικής καταστροφής του, της πολιτικής σήψης και του πολιτικού θανάτου, του εξευτελισμού του ανθρώπου και της απανθρωπίας.

Το φάντασμα πλανιέται, μετακινείται, αναπτύσσεται. Το φάντασμα γιγαντώνεται, καλύπτει με τη δυσοσμία του τον κόσμο, σκιάζει τον ήλιο της ελπίδας. Το φάντασμα απορροφά  κάθε δύναμη αντίστασης, κάθε αγωνιστική προοπτική, κάθε εναλλακτική πρόταση. Αυτή η κατάσταση εκβαρβαρισμού δεν είναι πια αναστρέψιμη.

Το φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη. Σε μια Ευρώπη, που αντιπροσωπεύει τον κόσμο, όχι ως συνισταμένη του ελληνικού πνεύματος, της χριστιανικής πίστης και του ρωμαϊκού δικαίου, αλλά ως μορφή και πρακτική της διαίρεσης, της αντίφασης, της αντιπαλότητας, που καταλήγουν στη σύγκρουση, στην ανατροπή, στον πόλεμο. Αντιπροσωπεύει τον κόσμο του κεφαλαίου, της εκμετάλλευσης, των μνημονίων. Το φάντασμα πλανιέται στη Γερμανία ως μερκελισμός του Δ΄ Ράϊχ, στη Γαλλία ως λεπενισμός του παρακμιακού σοσιαλισμού, στην Ελλάδα ως χρυσαυγητισμός  της μνημονιακής κολάσεως.

Το 1914 αποτέλεσε την απαρχή των βίαιων, αιματηρών και αποτρόπαιων μεταβολών του 20ού αιώνα. Τότε ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είχε αντιμέτωπους τους οπαδούς της ειρήνης και της δημοκρατίας. Το 2014 αντί της ειρήνης και της δημοκρατίας κυριαρχεί ο αυταρχισμός των κυβερνήσεων και ο κοινωνικός πόλεμος. Ακόμη και η αστική δημοκρατία, η μεσαία τάξη, η ιδιοκτησία, ξεπεράστηκαν και εξουδετερώθηκαν στο όνομά τους. Είναι αμφίβολο αν οι αντίπαλοι της βαρβαρότητας μπορούν πλέον να ορθώσουν ένα έστω συμβολικό τείχος στην επερχόμενη λαίλαπα. Περιμένουμε μοιρολατρικά κάποια μέρα, από τον Ιανουάριο  μέχρι τον Αύγουστο του ’14, που ο λαός και οι άρχοντες θα αποδεχτούν ως «κάποια λύση» τους βαρβάρους.