Του Απόστολου Δ. Καραμπά, ιστορικός – αρχαιολόγος
<<Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη-το φάντασμα του Κομμουνισμού>>, με αυτή τη φράση αρχίζει το εκπληκτικό εκείνο ιστορικό κείμενο στο οποίο για πρώτη φορά παρουσιάζεται η μαρξιστική κοσμοθεωρία, ένα συγκροτημένο πρόγραμμα με τις αρχές και τις επιδιώξεις των κομμουνιστών. Ένα μανιφέστο (manifesto) που απαιτεί ο λαός να βγει στο ιστορικό προσκήνιο, με την ανατροπή της κυρίαρχης τάξης, προτείνοντας την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και την προοπτική της αταξικής κοινωνίας με κινητήριο δύναμη την ταξική πάλη. Είναι μία προκήρυξη, η συνέχεια της ιστορίας ,με τους Χαρτιστές, το προλεταριακό και επαναστατικό κίνημα(1838) της Μ. Βρετανίας, η <<προτελευταία λέξη πριν τον μαρξισμό>> σύμφωνα με τον Λένιν ,και την <<Συνομωσία των Ίσων>> του ριζοσπάστη της Γαλλικής Επανάστασης Γράκχου Μπαμπέφ, του πρώτου κομμουνιστή κατά τον Μαρξ. Σαν με κάποιο αόρατο νήμα συνδέεται με τα έργα του πρώιμου ουτοπικού σοσιαλισμού, όπως η <<Πολιτεία του Ήλιου>> του Tommaso Campanella που δημοσιεύτηκε το 1623, και την <<Ουτοπία>> του Tomas More που κυκλοφόρησε το 1516 στο Άμστερνταμ, την οποία ο μαρξιστής φιλόσοφος Ernst Bloch την χαρακτηρίζει ως την πρώτη ιδέα του δημοκρατικού κομμουνιστικού ονείρου. Είναι μια προκήρυξη που φώτισε τον δρόμο του μέλλοντος την <<έφοδο στον ουρανό>>,στα οδοφράγματα της Παρισινής Κομμούνας(1871)των72ημερών,και στην Οκτωβριανή επανάσταση του17.
Αναφερόμαστε στο <<Κομμουνιστικό Μανιφέστο>>, ένα από τα πλέον ανατρεπτικά θεωρητικά έργα όλων των εποχών, ένα βιβλιαράκι 23 σελίδων στην πρώτη του έκδοση στα γερμανικά, που πρωτοεκδόθηκε στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1848, λίγο πριν ξεσπάσει στην Γαλλία η Φεβρουριανή επανάσταση, ένα πολιτικό έργο του οποίου την συγγραφή ανέθεσε η Λίγκα (liga) Κομμουνιστών στους Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Έγκελς λίγο μετά το 2ο συνέδριο τους, που διεξήχθη τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 1847. Η Λίγκα των Κομμουνιστών ήταν η ιδεολογική και πολιτική εξέλιξη μιας προδρομικής εργατικής οργάνωσης, της Λίγκας των Δικαίων στην οποία συμμετείχαν κυρίως γερμανοί πολιτικοί εξόριστοι που βρίσκονται στο Λονδίνο, Παρίσι και Βρυξέλες,το κεντρικό πολιτικό σύνθημα της οποίας θα καταγραφεί για πάντα στην ιστορία <<Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε>>! Είναι και οι λέξεις με τις οποίες κλείνει η πολιτική αυτή διακήρυξη της Λίγκας των κομμουνιστών, που θεωρείται το πρώτο Κομμουνιστικό κόμμα στην ιστορία του εργατικού κινήματος. Η γαλλική μετάφραση κυκλοφόρησε πρώτη φορά λίγο πριν την εξέγερση των εργατών τον Ιούνιο του 1848 στο Παρίσι, είναι η χρονιά των ευρωπαϊκών εξεγέρσεων, που η ιστορία τις κατέγραψε ως <<Άνοιξη των Λαών>>. Αργότερα θα δημοσιευτεί στην αγγλική γλώσσα το 1850 από την Elen Makfarlen με τον τίτλο <<Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος>>, στην εβδομαδιαία εφημερίδα <<The Red Republican>> όπου και αναγράφονται για πρώτη φορά τα ονόματα των συντακτών του. Η ρώσικη έκδοση του Μανιφέστου σε μετάφραση του θεωρητικού του αναρχισμού Μπακούνιν, θα δημοσιευτεί για πρώτη φορά το 1869 στην Γενεύη, στην Αμερική θα γίνει γνωστό το 1871 από την πρωτοπόρο φεμινίστρια Victoria Woodhull που έκανε και την πρώτη δημοσίευση του.
Το Μανιφέστο ήταν το πρώτο μαρξιστικό έργο που δημοσιεύτηκε το 1908 για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην εφημερίδα του Βόλου <<Εργάτης>> ,εξήντα χρόνια από την πρώτη έκδοση του Λονδίνου κάτω από τον τίτλο <<Προκήρυξη του Κοινωνιστικού Κόμματος>>, σε μετάφραση του λογοτέχνη Κωστή Χατζόπουλου, ενός από τους πρώτους σοσιαλιστές και δημοτικιστές, σε μια γλώσσα ακραία δημοτική, όπου τον όρος κομμουνιστής τον αποδίδει ως <<Κοινωνιστής>>. Η πρώτη έκδοση στην Αθήνα έγινε το 1913 από το <<Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών>> και είχε την μορφή ολιγοσέλιδου φυλλαδίου (Μπροσούρα) με τον τίτλο <<Κοινωνιστικό Μανιφέστο>>. Η δεύτερη έκδοση θα γίνει το 1919 από το <<Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο>> του ΣΕΚΕ (το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ) σε ακριβέστερη μετάφραση από τον Αντώνη Δούμα, την οποία προλόγισε ο Αριστοτέλης Σίδερις, ιδρυτικά μέλη του ΣΕΚΕ. Από το εκδοτικό τμήμα του ΣΕΚΕ το 1921 θα πραγματοποιηθεί μια ακόμη κυκλοφορία του Μανιφέστου σε επιμέλεια των ιδίων της προηγούμενης έκδοσης.
Η επόμενη μετάφραση θα πραγματοποιηθεί το 1927 από τον μαρξιστή ιστορικό και πολιτικό Γιάννη Κορδάτο γραμματέα της ΚΕ του ΣΕΚΕ, την περίοδο 1921 -1922 και θα εκδοθεί από το <<Ακαδημαϊκό Βιβλιοπωλείο>> με πρόλογο και σχόλια του ιδίου. Μια νέα έκδοση σε μορφή βιβλίου τσέπης έγινε το 1933 από το <<Λαϊκό Βιβλιοπωλείο>>, με απόφαση του ΠΓ του ΚΚΕ, όπως αναγράφεται στο εξώφυλλο του βιβλίου, για τα πενήντα χρόνια από τον θάνατο του Καρλ Μαρξ, σε μετάφραση του Ιορδάνη Ιορδανόπουλου, σε γλώσσα δημοτική και κατανοητή.
Στην Αθήνα του 1945 από τον εκδότη Αργύρη Παπαζήση θα κυκλοφορήσει μια ακόμη έκδοση με εισαγωγή και μετάφραση του Γ.Κορδάτου. Στα τραγικά χρόνια του εμφυλίου μέσα στο 1948, στα εκατό χρόνια από την πρώτη ιστορική έκδοση του Μανιφέστου, πραγματοποιείται από το εκτός νόμου ΚΚΕ(1947) επανέκδοση μεταφρασμένη από τον Μιλτιάδη Πορφυρογένη, στέλεχος του κόμματος και υπουργό της << Κυβέρνησης του Βουνού>>, τυπώθηκε στο τυπογραφείο της εφημερίδας του ΔΣΕ <<Εξόρμηση>> και κυκλοφόρησε σε τρεις χιλιάδες φύλλα, στις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του ΔΣΕ.
Μια ακόμη κυκλοφορία του Μανιφέστου με το εκδοτικό λογότυπο <Νέα Ελλάδα>>, πραγματοποιήθηκε το 1952 με επιμέλεια του ΚΚΕ εκτός Ελλάδος,από κρατικό τυπογραφείο της Ρουμανίας, το οποίο περιλαμβάνεται στα <<Διαλεχτά έργα>> των Μαρξ-Έγκελς. Η τελευταία αυτή εκτύπωση θεωρείται ότι αποτέλεσε και την βάση των πρώτων ελληνικών μεταπολεμικών εκδόσεων