Τον τελευταίο καιρό όλο και πληθαίνουν οι ειδήσεις για τον αρνητικό ρόλο του airbnb στο ζήτημα της στέγασης. Όμως η βραχυχρόνια μίσθωση αποτελεί ένα βολικό αντίπαλο για κυβερνήσεις που εδώ και δεκαετίες εφαρμόζουν μέτρα που οδήγησαν στην έκρηξη της στεγαστικής κρίσης των τελευταίων ετών.
Σύμφωνα με έρευνες, η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στις δαπάνες για ανάγκες στέγασης σε ολόκληρη την Ευρώπη, αφού σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat, ποσοστά της τάξεως του 20% του πληθυσμού σε αγροτικές περιοχές, του 32% του πληθυσμού σε πόλεις και κωμοπόλεις και του 35% σε μεγάλα αστικά κέντρα στην Ελλάδα, ξοδεύει πάνω από το 40% του εισοδήματός του στη στέγαση.
Κάποιοι επιλέγουν να εστιάσουν στο ρόλο που έχουν παίξει πλατφόρμες οπως το Airbnb, όμως μία τέτοια προσέγγιση είναι μονοδιάστατη και κοντόφθαλμη.
Αυτό φανερώνεται από τα στοιχεία.
Ενώ στην Ελλάδα πληρώνουμε τα μεγαλύτερα ποσά σε δαπάνες στέγασης, αυτό είναι αμφίβολο ότι οφείλεται κυρίως στην αύξηση των διαμερισμάτων airbnb.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι στην Κρήτη υπάρχουν περίπου 28.000 διαμερίσματα airbnb. Στα Χανιά ο αντίστοιχως αριθμός φτάνει περίπου το 6% του συνόλου των διαμερισμάτων του νομού, όμως τα ακίνητα βραχυχρόνιας δε συγκεντρώνονται στον αστικό αστό αλλά σε όλο το μήκος και το πλάτος του νομού, ακόμη και σε χωριά σε βουνά.
Για να καταλάβουμε λίγο τα μεγέθη, οι αντίστοιχοι αριθμοί της βραχυχρόνιας μίσθωσης σε Βαρκελόνη, Παρίσι και Άμστερνταμ πλησιάζουν το 30% με 35% των ακινήτων.
Την ίδια στιγμή, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που έχουν μετατρέψει διαμερίσματα ή σπίτια σε airbnb στην Ελλάδα δεν είναι εταιρείες ή μεγαλοϊδιοκτήτες αλλά μικροϊδιοκτήτες που έχουν το πολύ 2 ακίνητα. Το 92% των ακινήτων airbnb στην Ελλάδα ανήκει σε μικροϊδιοκτήτες.
Η αύξηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης δεν εξηγεί επαρκώς το πρόβλημα στέγης στην Ελλάδα αφού ο αριθμός των διαμερισμάτων που ενοικιάζονται σε βραχυχρόνια μίσθωση είναι συγκριτικά πολύ μικρός σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης ενώ η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στις δαπάνες για ανάγκες στέγασης σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό.
Καταρχάς, υπάρχει μια πραγματική έλλειψη στέγης.
Η πολυετή περίοδος της οικονομικής κρίσης που εν πολλοίς επιβλήθηκε στην Ελλάδα είχε τεράστιο αντίκτυπο, αφού για πολλά χρόνια υπήρξε στασιμότητα στην οικοδομική δραστηριότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να μην υπάρχουν επαρκή νέα διαμερίσματα προς μίσθωση όταν ταυτόχρονα πολλά σπίτια μεγάλης ηλικίας έχουν αποσυρθεί από την αγορά.
Την ίδια στιγμή, λόγω της οικονομικής κρίσης, ο αριθμός αυτών που νοικιάζουν σπίτια αυξήθηκε κατακόρυφα.
Όπως αποτυπώνεται και στα στοιχεία πάρα πολλά σπίτια έφυγαν από τα χέρια των ιδιοκτητών και πέρασαν στα χέρια των… τραπεζιτών για την εξυπηρέτηση κόκκινων δανείων.
Ενώ το 2007 το ποσοστό ιδιοκατοικησης έφτασε το 84%, σήμερα το ποσοστό φτάνει το 73% και διαρκώς μειώνεται. Σημειώνουμε ότι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βρίσκεται στο 69,7% με τα χαμηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης να καταγράφονται στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία, όπου μόλις το 50% έχει δικό του σπίτι, σε Αυστρία (55%) και Δανία (59%), ενώ η Γαλλία ακολουθεί στην τέταρτη χειρότερη θέση με 64%. Με άλλα λόγια, πλησιάζουμε τις χώρες του πλούσιου Βορρά στα ποσοστά ιδιοκατοίκησης, διατηρώντας όμως μισθούς και συνθήκες διαβίωσης των φτωχότερων χωρών της Ευρώπης.
Ενας ακόμη μεγαλύτερος αριθμός συμπολιτών μας που αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις υποχρειώσεις του προς τράπεζες και προς το κράτος, και υπό τον κίνδυνο να χάσει την περιουσια του, οδηγήθηκε στο να νοικιάσει το σπίτι το οποίο χρησιμοποιούσε για ιδιοκατοίκηση σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης με την προσδοκία κερδών που θα του επέτρεπαν να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του.
Σε αυτή την εξέλιξη, συντέλεσε αρνητικά και η δημιουργία νέων φόρων όπως ο ΕΝΦΙΑ, οι οποίοι, παρά τις υποσχέσεις για κατάργησή τους παραμένουν.
Εξαιτίας πάλι της οικονομικής κρίσης, πολλοί συμπολίτες μας που ενοικίαζαν σπίτια βρέθηκαν σε οικονομική αδυναμία. Το αποτέλεσμα ήταν να αδυνατούν να πληρώνουν εγκαίρως τα ενοίκιά τους. Έτσι, πολλοί ιδιοκτήτες επέλεξαν τη στροφή τους προς τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Δεν πρέπει να λησμονούμε επίσης ότι στην Ελλάδα το κράτος αλλά και η Εκκλησία και οι Τράπεζες έχουν ένα τεράστιο αριθμό ακινήτων που παραμένει ανεκμετάλλευτος.
Τα επόμενα χρόνια σημαντικός παράγοντας που αναμένεται να εντείνει το πρόβλημα στέγης στην Ελλάδα είναι και ο ολοένα αυξανόμενος αντίκτυπος του ψηφιακού νομαδισμού, δηλαδή ανθρώπων που επιλέγουν να ταξιδεύουν και να εργάζονται από απόσταση.
Τελος, σημαντικός αρνητικός παράγοντας για την παρούσα στεγαστική κρίσης παίζουν και πάλι οι τράπεζες αφού η αγορά σπιτιού για πολλά χρόνια ήταν μία πολύ δύσκολη υπόθεση λόγω της στρατηγικής επιλογής των τραπεζών να μη χορηγούν δάνεια παρά μόνο με πολύ υψηλά επιτόκια.
Η συγκεκριμένη επιλογή οδήγησε σε εκτόξευση και της τιμής των ήδη διαθέσιμων σπιτιών.
Ουσιαστικά η έκρηξη του Airbnb είναι συνέπεια της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις αυτής της περιόδου.
Λαμβάνοντας υπόψη και την στασιμότητα που παρατηρείται στους μισθούς, την έκρηξη ακρίβειας που στην Ελλάδα είναι ανεξέλεγκτη με ευθύνη των κυβερνήσεων αλλά και λόγω μνημονιακών μέτρων που κάνουν πολύ δύσκολο τον έλεγχο των τιμών, η έκρηξη της τιμής των ενοικίων δημιουργεί συνθήκες μιας μεγάλης κοινωνικής έκρηξης στην Ελλάδα.
Αυτή είναι η κοινωνική πραγματικότητα που μετατρέπει την Ελλάδα σε πρωταθλήτρια δαπανών για τις ανάγκες στέγασης, μια κοινωνική πραγματικότητα στην οποία τα τελευταία χρόνια μέρος της αποτελεί και η βραχυχρόνια μίσθωση.
Πολλοί αναλυτές σημειώνουν ότι η σημερινή προσέγγιση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας στο ζήτημα της βραχυχρόνιας δε θα δώσει λύσεις στο πρόβλημα της στέγασης στην Ελλάδα αλλά θα λειτουργήσει εις όφελος ολιγοπωλίων στο χώρο της βραχυχρόνιας αλλά και των μεγαλοξενοδόχων.
Δυστυχώς και οι δυνάμεις της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς μοιάζουν εγκλωβισμένες σε απλουστευτικές λογικές, ανίκανες να δουν συνολικά τι συμβαίνει στη χώρα μας.
Δεν ξέρουμε τι μπορεί να γίνει και αν αρκεί μια νομοθετική παρέμβαση εκ μέρους της οποιασδήποτε κυβέρνησης. Άλλωστε, δεν είμαστε πολιτικοί για να προτείνουμε λύσεις σε ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα.
Όμως είμαστε βέβαιοι ότι όποια νομοθετική ρύθμιση και να γίνει, τίποτα δε θα λυθεί αν δεν αντιμετωπιστουν τα πιο ουσιαστικά προβλήματα: η χρόνια στασιμότητα της οικοδομικής δραστηριότητας (παρά την ανοδική πορεία των τελευταίων ετών), η μεγάλη στασιμότητα εισοδημάτων και μισθών εδώ και δεκαετίες, η εκρηκτική αύξηση των χρεών των πολιτών, η μη εκμετάλλευση εκατοντάδων χιλιάδων ακινήτων που ελέγχει το κράτος, οι τράπεζες και η Εκκλησία.
Δίχως να κοπεί αυτός ο γόρδιος δεσμός, η όποια ελπίδα για λύση αποτελεί αυταπάτη.