Θεὸς ὢν εἰρήνης, Πατὴρ οἰκτιρμῶν, τῆς μεγάλης Βουλῆς σου τὸν Ἄγγελον εἰρήνην παρεχόμενον ἀπέστειλας ἡμῖν· ὅθεν θεογνωσίας πρὸς φῶς ὁδηγηθέντες, ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζοντες δοξολογοῦμέν σε, Φιλάνθρωπε. ( ᾨδὴ ε΄).
Ὁ Ἱερός Ὑμνογράφος ὁμιλεῖ γιά τόν οἰκτίρμονα Θεό Πατέρα, ὁ ὁποῖος, μᾶς ἀπέστειλε τόν μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελό Του, πού παρέχει τήν εἰρήνη ὥστε νά ὁδηγηθοῦμε στό φῶς τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, γι’ αὐτό ἀκριβῶς ξυπνώντας νωρίς τό πρωΐ δοξολογοῦμε τόν φιλάνθρωπο Θεό.
Σήμερα πού τά σύμπαντα χαρᾶς πληροῦνται, σήμερα πού ἡ δευτέρα εἴσοδος τῆς σωτηρίας τῶν βροτῶν ἑορτάζεται, σήμερα πού ἡ ἐπί γῆς εἰρήνη λαμβάνει θεϊκή ἰδιότητα καί προσωποποιεῖται, σήμερα πού τά ἐπίγεια συνάπτονται μέ τά οὐράνια, σήμερα πού ἡ παρθενική δημιουργία τοῦ Θεοῦ ὑποδέχεται τόν Σωτῆρα καί λυτρωτή Της, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, ὡς ὁ Χριστός ὁ παρατεινόμενος στούς αἰῶνες, μᾶς καλεῖ λίαν πρωΐ νά δοξολογήσουμε τόν μόνον ἀληθινόν Θεόν τόν ἐν Σπηλαίῳ καί ἐν φάτνῃ τῶν ἀλόγων τεχθέντα βασιλέα Χριστόν. Μᾶς γνωρίζει τή δωρεά τοῦ Θεοῦ Πατρός, ὁ Ὁποῖος, «ἀπέστειλε τόν Υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ» διά νά ἑνώσει τά διεστῶτα καί μέσα ἀπό τή διαλεκτική τοῦ ὄντως Θεοῦ καί τήν πίστη τοῦ ἀνθρώπου νά βιώνουμε καθημερινῶς τήν ἐπαγγέλουσα εἰρήνη πού ἔφερε στόν κόσμο ὁ Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος.
Ἡ εἰρήνη δέν εἶναι ἀγαθό πού ἀποκτᾶ ὁ ἄνθρωπος μόνος του, μέ δικές του ἀποφάσεις καί ἐνέργειες. Παραμένει τελικά δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ἕνα δῶρο, ὅμως, πού γιά νά δοθεῖ ἀπαιτεῖται ἡ ἀνάλογη στάση τοῦ ἀνθρώπου. Ἀρχικά, ἐπιβάλλεται νά συνειδητοποιήσει ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή πηγή τῆς εἰρήνης − μέ τή γεμάτη ἐμπιστοσύνη ἐπικοινωνία του – μέ τόν Θεό, μέ τήν προσευχή, τή λατρεία, τή συμμόρφωση στό θέλημά Του. «Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, εἰρήνην δὸς ἡμῖν» μᾶς παραθέτει ὁ Προφήτης Ἠσαΐας. Ἡ ἀποφασιστική ἐπέμβαση στή θεία ἀποκάλυψη ἔρχεται, σύμφωνα μέ τό Εὐαγγέλιο, μέ τή σάρκωση τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Στό πρόσωπό Του πραγματοποιεῖται ἡ προφητεία τοῦ Ἠσαΐα γιά τόν «ἄρχοντα εἰρήνης» καί τόν «πάσχοντα δοῦλον». Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, πιστός στήν παλαιοδιαθηκική παράδοση, ἔβλεπε τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ ἀνάμεσα στόν λαό Του ὡς τό ὕψιστο ἀγαθό τῆς εἰρήνης, θεωρεῖ τήν παρουσία τοῦ Ἰησοῦ ὡς τήν πηγή τῆς εἰρήνης: «Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν», βεβαιώνει ὁ Χριστός τούς μαθητές Του πρίν ἀπό τό Πάθος Του. Καί μετά τήν Ἀνάστασή Του, τούς προσφέρει μιά νέας ποιότητος εἰρήνη: «Εἰρήνη ὑμῖν… Λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον…» μιά εἰρήνη πού στηρίζεται στή νίκη Του ἐπάνω στόν θάνατο. Λαμβάνοντας τό Ἅγιο Πνεῦμα ἡ ἀνθρωπότητα ἀποκτᾶ μιά νέα ἐξουσία γιά τήν ὑπέρβαση τῆς ἁμαρτίας πού ἀδιάκοπα ὑπονομεύει τήν εἰρήνη μέσα στή ζωή της. Καί ἀφοῦ εἶναι προσφορά χρειάζεται καί ἀποδοχή. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς τονίζει ὅτι ὁ Χριστός μέ τή γέννησή Του μᾶς ἔφερε τριῶν εἰδῶν εἰρήνη: τήν εἰρήνη μέ τόν ἑαυτό μας, ὅταν διώχνουμε τά πάθη καί τούς λογισμούς ἀπό τήν ψυχή μας, τήν εἰρήνη μέ τόν πλησίον μας, ὅταν ἐνεργοῦμε νά εἰρηνεύει ὁ ἀδελφός μας καί δέν προξενοῦμε σκάνδαλα καί τήν εἰρήνη πρός τόν Θεό, ὅταν φυλάσσουμε τίς ἐντολές καί τό θέλημά Του.
Ἡ ἐποχή μας εἶναι μιά χρονική περίοδος γεμάτη ταραχές καί πολέμους. Οἱ ἄνθρωποι νοσταλγοῦν τήν ἀνάπαυση καί τήν εἰρήνη ἀπό τά δεινά πού μαστίζουν τήν ἀνθρωπότητα. Οἱ πόλεμοι προξενοῦν θάνατο, θλίψη, πόνο, καταστροφές καί προσφυγιά. Οἱ ἀπορρέουσες καταστροφές καί σέ περιόδους «εἰρήνης» ἀποκαρδιώνουν. Ἀντί νά περιμένει τό νυμφίο Χριστό, ζεῖ μέ τίς προσδοκίες ψευδαισθήσεων καί λανθασμένων ἐπιλογῶν. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τονίζει τήν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία εἶναι «ὑπερέχουσα», καί εὔχεται ὁ Θεός τῆς εἰρήνης νά εἶναι μαζί μας καθώς ἡ εἰρήνη δέν ἀποτελεῖ ἀφηρημένη ἔννοια. Εἰρήνη εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, γι’ αὐτό καί ἐνσαρκώνεται: «αὐτὸς γὰρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἐν, καὶ τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας». Κατά συνέπεια, ἡ βαθύτερη, θεμελιώδης σημασία τῆς εἰρήνης εἶναι ἡ πνευματική ἁρμονία πού ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στόν Θεόν.
Σέ ὅλες τίς ἐμφανίσεις τοῦ Θεοῦ στήν Π. Διαθήκη ἔχουμε τήν παρουσία του δευτέρου προσώπου τῆς ἁγίας Τριάδας, τοῦ ἄσαρκου Λόγου, ὁ ὁποῖος κατά τόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη: «Οὗτος ἥν ἐν ἀρχῇ πρός τόν Θεόν. Πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καί χωρίς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδέν ἕν ὅ γέγονεν». Δημιουργήθηκε, δήλαδή, ἐξ ἀρχῆς ἀπό τόν Πατέρα καί ὁτιδήποτε συνέβη, ἔγινε ἀπ’ Αὐτόν καί χωρίς Αὐτόν δέν ἔχει συμβεῖ τίποτε ἀπ’ ὅσα συνέβησαν. Ὁ ἄσαρκος Λόγος στήν Παλαιά Διαθήκη ἀποκαλύπτεται ὡς Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος, ὡς Ἄγγελος τῆς Δόξης. Ὁ Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι ὁ ἄσαρκος Λόγος, τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς ἁγίας Τριάδος, ὁ ὁποῖος ἐνσαρκώνεται μέ τήν γέννησή Του.
Ὅπως ἡ εἰρήνη δέν ἀποτελεῖ θεωρητική ὑπόθεση ἀλλὰ ὑπαρξιακὸ γεγονός, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τή θεογνωσία. Εἶναι καρπός προσωπικῆς κοινωνίας καί ἑνώσεως τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό· καρπός κοινωνίας μέσα στό μεγαλεῖο τῆς Δημιουργίας ἐνῶ ἡ ἀπουσία μιᾶς τέτοιας κοινωνίας φανερώνει ἀλλοτρίωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό· ἀποξένωση καί ἔμπρακτη ἄγνοιά του.
Ὀλόκληρη ἡ γραπτή καί ἄγραφη παράδοση τῆς Ἐκκλησίας οὐδέποτε πρόταξε τήν ἡσυχία σέ βάρος τῆς τήρησης τῶν ἐντολῶν. Ἀλλὰ καί ποτέ δέν μαθαίνει ὁ ἂνθρωπος τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ βρισκόμενος σέ ἀνάπαυση καί καλοπέραση, οὔτε ἀντιλαμβάνεται αἰσθητά τήν ἐνέργειά Του, παρά μόνο σέ τόπο ἡσυχίας, ἕρημο καί ἀπαλλαγμένο ἀπό θορύβους καί κοσμικούς περισπασμούς. Τέλος, ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ δέν πραγματοποιεῖται ὡς μονομερὴς πράξη τοῦ Θεοῦ ἀλλά ἀπαιτεῖ καί τήν ἐλεύθερη ἀνταπόκριση τοῦ ἀνθρώπου.
Πρωταρχική ἀρετή γιά τήν μετοχή στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ταπείνωση πού ὁδηγεῖ στή ψυχολογική συστολή, τήν αὐτομεμψία καί τήν τέλεια αὐταπάρνηση. Ἡ ταπείνωση οἰκοδομεῖται μέ τήν ἀπεξάρτηση ἀπό τή φιλαυτία καί τήν πλήρη αὐτοεγκατάλειψη καί ἐμπιστοσύνη στήν πρόνοια τοῦ Θεού. Καί τελικά ὅλοι διερωτόμαστε ποιά εἶναι ἡ σημερινή κοινωνία τῶν ἄνθρώπων; Πῶς ὁ ἄνθρωπος παρέκλινε τόσο πολύ ἀπό τήν ἀποστολή του; Τί κόσμο παραδίδουμε στίς νεώτερες γενιές;
Ἀγαπητά μου παιδιά.
Τά ἐρωτήματα πού μόλις παραθέσαμε βρίσκουν ἀπάντηση στήν ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου. Τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ «ἐν χρόνῳ» γέννησή Του στόν κόσμο ἀποτελεῖ μέρος τοῦ τριπτύχου δηλ. τῆς εἰσόδου τῆς Κυρίας Θεοτόκου στό ναό τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, στήν εἴσοδο τοῦ ἐνσάρκου Λόγου μέ τή σημερινή ἑορτή τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο γιά νά γνωρίσει στόν κόσμο τόν Θεό Πατέρα, νά σηκώσει τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου, νά δείξει καί νά μᾶς προτρέψει στήν εἴσοδό μας στήν οὐράνια βασιλεία τοῦ Πατρός και τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
Τά φετινά Χριστούγεννα ἄς γίνουν ἡ αἰτία ἐπαναπροσδιορισμοῦ τῶν ἐπιλογῶν μας, ἀναζήτησης τῆς έλευθερίας ἀπό τά πάθη καί τά ἀτοπήματα, ἀναζήτησης τῆς εἰρήνης μέ τόν ἑαυτό μας, τόν πλησίον μας καί τόν νεογέννητο Χριστό. Νά ζήσουμε Χριστούγεννα χριστιανικά, παραδοσιακά καί ὀρθόδοξα μέσα στή χαρά τῆς οἰκογένειας. Νά ζεστάνουμε τίς καρδιές μας μέ ἀγάπη, στοργή, κατανόηση, συγχώρεση, δικαιοσύνη καί ἀλήθεια. Νά βροντοφωνάξουμε ὅλοι μαζί τό «Δόξᾳ ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνῃ ἐν ἀνθρώποις εὐδοκίᾳ» μέ πίστη καί ἐλπίδα, μέ ἔργα ἀγάπης, μέ μυστηριακή ζωή καί ἰδιαίτερα συμμετοχή στή θεία Εὐχαριστία ὡς μᾶς ἔχουν παραδόσει οἱ πρόγονοί μας.
Χρόνια πολλά, εὐλογημένο τό νέο ἔτος.
Χριστούγεννα 2023.
Μέ Πατρικές εὐχές
Ὁ Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου
Δαμασκηνός