Υπάρχουν άνθρωποι… που είπαν ΟΧΙ

Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ – ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ – ΑΝΑΛΥΤΗΣ AEJ/IFJ

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει να πούμε το μεγάλο ΟΧΙ. Αυτοί οι άνθρωποι θα έρθουν αντιμέτωποι με το σημαντικό δίλημμα ΟΧΙ ή ΝΑΙ; Κι όμως το όχι  θα το πληρώνουν σε όλη τους  τη ζωή, γιατί η άρνησή τους αυτή σημαίνει πως επιλέγουν να μη συμβιβαστούν με τις απαιτήσεις και τις αξιώσεις των ανθρώπων και της εποχής το μεγάλο όχι απαιτεί μεγάλη δύναμη και αποφασι­στικότητα.

Η μεγάλη άρνηση, αποτελεί μια επιλογή που απαιτεί ψυχικό σθένος και δυναμισμό και δεν μπορεί να γίνει από δειλούς ή αδύναμους ανθρώπους. Άλλοι αρνήθηκαν βραβεία, τιμές, άλλοι δεν δέχθηκαν να κάνουν όπως τους έλεγαν, άλλοι είπαν όχι στη δημοσιότητα, άλλοι στην κοινή λογική που υπαγόρευε οπισθοχώρηση αντί για αγώνα. Αυτό που είπαν κάποιοι άλλοι αρνούμενοι να βάλουν νερό στις αρχές και άλλοι αρνούμενοι τις ιδέες τους. Αυτό το όχι τους ταλαιπώρησε  και τους ακολούθησε σε όλη τους τη ζωή.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ – ΟΧΙ στο χαφιεδισμό και ΟΧΙ στην εξουσία

406 π.Χ. Οι Αθηναίοι με συντριπτική πλειο­ψηφία καταδικάζουν σε θάνατο τους νικητές στρατηγούς της ναυμαχίας των Αργινουσών. Μια ολοφάνερα άδικη απόφαση της λαϊκής πλειοψηφίας, για να τιμωρηθεί η αντικειμενική αδυναμία των στρατηγών να περισυλλέξουν τους σκοτωμένους μετά τη σύγκρουση. 0 Σωκράτης δεν ψηφίζει την καταδίκη τους. Λέει όχι. 404 π.Χ. Στην Αθήνα, το εγκάθετο από τους νικητές Σπαρτιάτες καθεστώς των Τριάκοντα τυράννων. Πολλοί από τους κουίνσλιγκς δικτάτορες είναι φίλοι του Σωκράτη – ιδίως μάλιστα ο Κριτίας, ο πρώτος διδάξας στην ευρωπαϊκή πολιτική τις θεω­ρητικές, κι όχι μόνο, μεθόδους της «ριζοσπαστι­κής ακροδεξιάς». Ζητούν από τον Σωκράτη να βοη­θήσει στη σύλληψη δημοκρατικών πολιτών. Να καρφώσει ή, όπως θα τό ‘λεγαν και τότε, να συμ­βάλει στη νέα πολιτειακή τάξη. 0 Σωκράτης αρνεί­ται. Δε βάζει φιλίες και συμπάθειες πάνω από την ηθική υποχρέωση του διανοούμενου ανθρώπου: να μη γίνεται με τίποτα χαφιές και άκριτος σύμμα­χος καμιάς εξουσίας.

Ρ. Β. ΦΑΣΜΠΙΝΤΕΡ (1946-1982) Σκηνοθέτης – ΟΧΙ στο ψέμα της «αναπτυγμένης» Γερμανίας

Ο Γερμανός που ένιωθε άπατρις στη χώρα του και διάλεγε για ήρωες των ταινιών του πολίτες δεύτερης κατηγορίας: γκασταρμπάιτερ, πόρνες, ομο­φυλόφιλους κ.ά. «Αγάπη ασφαλώς δεν υπάρχει. Εκείνο που υπάρχει είναι μόνον η δυνατότητα της αγάπης», έλεγε το τρομερό παιδί του νέου γερμανι­κού κινηματογράφου, που συνειδητά βρέθηκε στη λάθος μεριά του δρόμου όταν το εξπρές του οικονο­μικού θαύματος διέσχιζε τις γερμανικές λεωφό­ρους. Ξεκίνησε απ’ το θέατρο· πέρασε γυρίζοντας κάπου 35 ταινίες μέσα σε μια 15ετία· εργάστηκε στην τηλεόραση- διατήρησε, σε ολόκληρη τη ζωή του και σ’ όλο αυτό το φάσμα των δραστηριοτήτων του, το δικαίωμα να εκφράζεται όπως αυτός ήθελε, παρουσιά­ζοντας τη μεταπολεμική Γερμανία με τα πιο μελανά χρώματα, σαν ένα τόπο νεκρό από συναισθή­ματα, σαν μια θηλειά που έσφιγγε όλο και πιο πολύ γύρω από το λαιμό του.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ (1926-1989) – Ποιητής ΟΧΙ στις συμβάσεις

Η ποίηση, θέλουν δε θέλουν κάποιοι, είναι ο αντισυμβατικότερος τρόπος να χρησιμοποιείται η γλώσσα. Όμως η αντισυμβατική στάση ζωής και η αντοχή της αντίστασης και του αενάου όχι είναι ανεξάρτητη, συχνά, από το ποιητικό τάλαντο. Είναι, ας πούμε, ένα «πάνω προίκι» της φύσης προς τον ποιητή. 0 Νίκος Καρούζος το είχε. Υπήρξε ο σημα­ντικότερος, μαζί με τον Τάσο Λειβαδίτη, μεταπολε­μικός ποιητής. 0α μπορούσε να καταλήξει το βίο του μέσα στην εξασφαλισμένη βιοτική επάρκεια από την καθωσπρέπει αναγνώριση και στο νοικο­κυριό μιας αφ’ υψηλού ιερατικής παρουσίας. Καλή ώρα… μη λέμε. Δεν το έκανε. Όχι μόνο δε συμβι­βάστηκε με καμιά εξουσία δημοκρατική ή δικτατο­ρική, αλλά συμμόρφωσε και την ελευθερία της κρίσης του, της ποίησης του και του προσώπου του με μια φτωχικότατη πλην όμως ποιητική όσο κανε­νός καθημερινότητα. Ένα μικρό υπόγειο στην Κυψέλη, ανάμεσα σ’ ένα γραφειάκι ρημάδι, ένα κρεβάτι μονίμως άστρωτο, μερικές στοίβες βιβλίων κι εφημερίδων, μπουκάλια του ούζου εξαίσια και πολλά τσιγάρα. Εκεί μέσα αρθρώθηκε ο λόγος του. Ακμαίος, ελεύθερος, πρωτότυπος και ανδρείος. 0 Νίκος Καρούζος είναι ο σημαντικότε­ρος Άγιος της νεώτερης ποίησης μας.

NOUVELLE VAGUE (δεκαετία 50-60) – ΟΧΙ στις Κάννες

Με όραμα τον κινηματογράφο ως «μέσο γραφής» ένα «νέο κύμα» σαρώνει την καλλιτεχνική Γαλ­λία στα τέλη ’50. Είναι το μεγάλο όχι μιας ομάδας νέων σκηνοθετών, αντικομφορμιστών στην πλειοψηφία τους, που αμφισβητούν τον κινηματογράφο του μεσοπολέμου και το χολλυγουντιανό πρότυπο, που αποδομούν και ανασυνθέτουν για να «γράψουν» με την κάμερα τις ταινίες-κείμενά τους. Τις μέρες που το Παρίσι ζούσε το ντελίριο του Μάη του ’68, επιφανείς «νεοκυματικοί» σκηνο­θέτες κάνουν την τελευταία από κοινού επίθεση στο κινηματογραφικό κατεστημένο λίγο πριν ο καθένας τους πάρει το δρόμο του. Ο Ζαν Λυκ Γκονιάρ, ο Λουί Μάλ, ο Φρανσουά Τρυφώ, ο Κλωνί Λελούς κι άλλοι εισβάλλουν στο Φεστιβάλ των Καννών -που κοιμόταν στο λουσάτο κόσμο του- συστήνουν επαναστατική επιτροπή κι αποφασίζουν το κλείσιμο του. To 1968 ήταν η μοναδική χρονιά στην ιστορία του φεστιβάλ που ο Χρυσός Φοίνικας και τ’ άλλα βραβεία έμειναν στα ράφια.

Πάρης Γεωργακόπουλος (1965) Ποδοσφαιριστής – ΟΧΙ στον Γιώργο Βαρδινογιάννη

Γεννημένος το 1965, ο χαρισματικός αυτός ποδοσφαιριστής ήταν μόλις 27 ετών, όταν τόλμησε να πει όχι στην προσφορά του προέδρου του Παναθηναϊκού, Γιώργου Βαρδινο­γιάννη, για πενταετές συμβόλαιο με «χαμηλές» αποδοχές. Η κόντρα πήρε διαστάσεις. Ο Γεωργακόπουλος παρέμεινε στο ράστερ του ΠΑΟ, μόνο όμως για τους τύπους, αφού δεν παρουσιαζόταν στις προπονήσεις και, συνεπώς, τιμωρούνταν με διακοπή συμβολαίου κάθε εξάμηνο μέχρι το 1994. Τότε έμεινε ελεύθερος από την ομάδα του, αλλά προτίμησε να μην επιστρέψει στους αγωνιστικούς χώρους. Κάπως έτσι, το ελληνικό ποδόσφαιρο έχασε λίγη από τη θαμπή, ούτως ή άλλως, λάμψη του και η πολιτική επιστήμη κέρδισε ένα λαμπρό επιστήμονα.

Σαλβαδόρ Αλλιέντε (1908-1973) Πολιτικός – ΟΧΙ στη φυγή

Είναι ο δημοκράτης ηγέτης της Χιλής που όταν στις 11 Σεπτεμβρίου του ’73 -ημέρα του στρατιωτικού πραξικοπήματος- ο Πινοσέτ τού πρότεινε ένα αερο­πλάνο για να εγκαταλείψει ασφαλής τη χώρα αρνή­θηκε. Λίγες ώρες αργότερα, αεροπλάνα βομβάρδισαν το προεδρικό μέγαρο μέσα στο οποίο βρισκόταν.

Αντιγόνη Ηρωίδα της Ελληνικής Τραγωδίας – ΟΧΙ στο άδικο

Η  Αντιγόνη έγινε ένα διαχρονικό πρόσωπο-σύμβολο αντίστασης και πίστης. Όταν ο Κρέοντας, βασιλιάς της Θήβας και θείος της, διατάζει να μείνει άθαφτο το σώμα του νεκρού αδελφού της Πολυ­νείκη, εκείνη, αγνοώντας την απειλή θανάτου, απο­φασίζει να τον θάψει: «Το δίκαιο των θεών, οι ηθι­κές επιταγές βρίσκονται πάνω από όσα προστάζουν οι άνθρωποι». Πλήρωσε την ανυπακοή της με φρι­κτό θάνατο, αλλά και με αιώνια αναγνώριση.

ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΗΣ 17^ΗΣ ΝΟΕΜΒΡΗ 1973 – ΟΧΙ στις εξουσίες

Το ΟΧΙ του Πολυτεχνείου δεν ήταν απλώς ένα όχι προς τη δικτατορία. Ήταν, προπάντων, ένα όχι πηγαίο και ισχυρό, προς την πολιτικοποίηση του Παπαδό­πουλου. Προς τον επιχειρούμενο σάτρα πάτρα εκδη­μοκρατισμό της δικτατορίας. Προς το συμβιβασμό των περισσότερων τότε πολιτικών δυνάμεων που έβλεπαν «έστω κι έτσι» να πηγαίνουμε προς εκλογές. Προς κάθε απόπειρα να θεωρείται πολιτικός ρεα­λισμός το ταπεινωτικό κουβεντολόι με την εξουσία. Προς κάθε εκσυγχρονισμό του ετοιμόρροπου και του θνησιγενούς. Προς αυτά ήταν και μένει ΟΧΙ.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ 480 π.Χ. Βασιλεύς Λακεδαιμονίων – ΟΧΙ στην «κοινή λογική»

Με τη μάχη του στις Θερμοπύλες υλοποίησε την πρώτη άρνηση της ιστορικής πράξης να πειθαρ­χήσει στην κοινή λογική. Κι όμως, όταν το πείσμα πατάει στην αίσθηση ενός χρέους συλλογικού και σε μιαν αντίληψη ηθικής διαχρονικότερη από την τρέ­χουσα των μάντεων και των χρηματιστών, τότε χαρά­ζει σήμα στους αιώνες – «όσο κι αν αστοχήσει». Και μετράει που το πείσμα του Λεωνίδα εγκατέστησε οριστικά στην ευρωπαϊκή ιστορία την αιματηρή γραμμή που έκτοτε θα χωρίζει ασυμφιλίωτα τον Πολιτισμό των ελεύθερων πολιτών από τη βαρβαρό­τητα των τεχνολογικά ισχυρών Ασσυρίων, Βαβυλω­νίων, Αιγυπτίων, Περσών και Αμερικανών.

Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957)  Συγγραφέας – ΟΧΙ στο κατεστημένο των μικροαστικών νοοτροπιών

Ο Καζαντζάκης είναι κυρίως ο συγγραφέας του όχι. Είπε όχι στις νεωτερικές ποιητικές ανα­ζητήσεις και προτίμησε να ξαναγράψει την Οδύσ­σεια για να σπρώξει πανευτυχή και οραματιστή τον Οδυσσέα του οριστικά μακριά από τη ζεστα­σιά της οικογενειακής νοικοκυροσύνης. Προς την ουτοπία, το φιλόδοξο συλλογικό σχεδια­σμό και τη διαρκή ανταρσία.

Είπε όχι στο κατεστημένο των μικροαστικών νοο­τροπιών καταδεικνύοντας με το «Χριστός Ξανασταυρώνεται» τη θεϊκή θέση του πρόσφυγα και του ξένου, το μεγαλείο του κοινωνικού παραβάτη και του παρία, την ανθρωπιά της θηλυκιάς γυναί­κας, τη γαϊδουριά του παπά και την ιδιοτέλεια του δασκάλου ή του μαγαζάτορα. Είπε, τέλος, όχι στην εκκλησιαστική παλιατσαρία αποκαλύπτοντας με τον «Τελευταίο Πειρασμό» τη μυχιότερη, σοφότερη και ανδρειότερη όψη του Χριστού. Την πιο θερμή και πιο θεανθρώπινη πλευρά του.

Δημοσθένης ο Αθηναίος 4ος αιώνας π.Χ. Πολιτικός &Ρήτορας – ΟΧΙ στη δεσποτεία

Η εποχή της ελευθερίας και της δημοκρατίας για τις πόλεις-κράτη του ελληνόφωνου κόσμου οδεύει προς την κατάληξή της. Η πολυπολιτισμική δεσποτεία των Μακεδόνων και των κληρονόμων τους χαράζει σαφέστατα. Ο Φίλιππος στρατηγεί την παγκόσμια ιστορία πάνω στην έκτοτε μονίμως προβληματική σύνδεση του ελληνικού με το βαρβαρικό. Από το πρώτο θα κρατάμε ύφος, γλώσσα, μορφές, κάλλος, μεθόδους σκέψης κι από το δεύτερο θα κρατάμε το ήθος και τον τρόπο να είμαστε αγέλες υπηκόων. Αυτό ακριβώς το προαίσθημα για μιαν αταίριαστη σύζευξη, κι όχι κάποιος εθνικιστικός οίστρος, είναι που κάνει τον Δημοσθένη να αγωνίζεται ως το τέλος της ζωής του, τόσο με τη ρητορεία του, όσο και με τους πολιτι­κούς του σχεδιασμούς, ενάντια στον Φίλιππο, τον Αλέξανδρο και την ιστορική νομοτέλεια. Αποτέλεσμα: η πόλη του Παρθενώνα, του Αισχύλου, της Σαλαμίνας και του «Επιτάφιου» του Περικλή διέσωσε τη γοητεία του πολιτικού της θαύματος και την αξιοπιστία του μαθήματος της στους αιώνες. Δεν κιότεψε πολυπολιτισμικώς. Και ηττημένη ακόμα, ο Δημοσθένης την κάνει να κατισχύει επί των βαρβάρων. Διότι η ιστορία σίγουρα πίσω δεν πηγαίνει. Το μπροστά της όμως δεν είναι σίγουρα πάντοτε απλώς το αύριο ούτε απλώς το προφανές.

Ιουλιανός ο Παραβάτης 4ος αιώνας. μΧ Βασιλιάς -ΟΧΙ στο σκότος της σκέψης

Ο Χριστιανισμός έχει οριστικά σφετεριστεί το ιστο­ρικό μέλλον. Τότε ακριβώς ο Ιουλιανός, παρά κάθε ιστορική λογική, στοχάζεται και βλέπει: ότι μαζί με τη φιλάνθρωπη στάση η νέα θρησκεία έφερνε και τόσο σκότος σκέψης, που μοιραία η φιλανθρωπία της θα εκφυλιζόταν σε ρητορεία, ρηχότητα και ταπεινω­τικό οίκτο τού πάνω προς τον κάτω – ό,τι πιο ανελεύ­θερο, δηλαδή. Επιχειρεί να επανεγκαθιδρύσει τη λατρεία των Ολύμπιων, πλαισιωμένη από το στοχα­στικό και ηθικό πλούτο της δικής της στο κάτω κάτω φιλοσοφίας. Αποτυγχάνει. Όμως το όχι του προς την ιστορική πορεία διέσωσε όχι μόνο την προσωπική του αξιοπρέπεια, αλλά και τη διαρκή υπόμνηση της καίριας και βαθιάς αντίθεσης ανάμεσα στο ελληνικό και το χριστιανικό. Μετά τον Ιουλιανό, ο χριστιανισμός εξαναγκάστηκε να γίνει ελληνικότερος και -μεταξύ μας- ο ελληνισμός πονηρότερος.

Άρης Βελουχιώτης (1905-1945) Καπετάνιος του ΕΛΑΣ – ΟΧΙ στην παράδοση των όπλων

Θα μπορούσε μετά την απελευθέρωση να σιω­πούσε. Να πειθαρχούσε απόλυτα στην πολιτική ορθοφροσύνη μιας ηγεσίας που έβλεπε μόνο το αύριο, χωρίς να υποψιάζεται το μεθαύριο. Να μη μιλούσε για την ανικανότητα των κυβερνητικών να κρατηθούν αξιόπιστοι εταίροι μιας μεταπολεμικής δημοκρατίας. Έβλεπε τις κεντρώες και δεξιές πολιτικές δυνάμεις να είναι με τα μπούνια χωμέ­νες στη μικρότητα των ατομικών μεγεθών τους, στην αγγλοαμερικάνικη εξάρτηση, στην αδίσταχτη βούληση των παραστρατιωτικών της «Χ», του Τσαούς Ανιόν και του Σούρλα και, τέλος, να κρέμονται από μιαν ελπίδα: να παραδώσει ο ΕΛΑΣ τα όπλα, να τρομοκρατηθεί από τους αλήτες της Δεξιάς η ύπαι­θρος, να πάρουν οι αριστεροί τα βουνά και να… τους «ξεκάνουμε». Όπερ και εγένετο. Αυτά έβλεπε ο Άρης. Γι’ αυτό είπε όχι στη Βάρκιζα, στην παράδοση των όπλων και στη συνθηκολόγηση με τους από θέση και εξ αντικειμένου προδότες. Το όχι του Άρη προς την ηγεσία του κόμματος του δικαίωσε και τίμησε πολλών το αίμα. Αν ακουγό­ταν, όμως, μπορεί το αίμα να ήταν λιγότερο.

KLF (1987-1992) Βρετανικό συγκρότημα – ΟΧΙ στον πόλεμο

Το γκρουπ που είπε όχι μ’ έναν τρόπο που δεν έχει κάνει ποτέ κανείς: οι KLF αποφάσισαν να βγουν από το σύστημα ανάβοντας ένα σπίρτο και καίγοντας δημόσια ένα εκατομμύριο λίρες, λεφτά που είχαν πάρει από τη δισκογραφία! Όμως δε στάθηκαν μόνο εκεί: τη μέρα που τους κάλεσαν να πάρουν βραβείο από το περί­φημο «Top Of The Pops», ως το καλύτερο βρετανικό σχήμα, εκείνοι όχι μόνο δεν εμφανίστηκαν αλλά στη θέση τους αφήσανε ένα νεκρό πρόβατο! Από τότε αρνήθηκαν να κυκλοφορήσουν οτιδήποτε άλλο – εκτός από ένα σινγκλάκι σε περιορισμένα αντίτυπα σχετικό με το τέλος του πολέμου του Ιράκ, το οποίο και κυκλοφόρησε μόνο στο Ιράκ! «Μόνο όταν βασιλέψει ειρήνη στον κόσμο θα ξαναγράψουμε μουσική», είχαν πει, κι επειδή θεώρησαν ότι η λήξη του πολέμου σήμαινε κάτι θετικό, κυκλοφόρησαν το σιν­γκλάκι μόνο για εκείνους τους οποίους αφορούσε…

Σαρτρ (1905-1980) Φιλόσοφος – ΟΧΙ στο βραβείο Νόμπελ

Στις 22 Οκτωβρίου 1964 ο Ζαν Πωλ Σαρτρ αρνήθηκε το βραβείο Νόμπελ. Η άρνηση αυτής της «τιμής», όπως ο ίδιος είπε, ήταν ζήτημα τιμής για τον Γάλλο υπαρξιστή φιλό­σοφο. Πώς μπορούσε να δεχτεί ένα «αστικό βραβείο» ο άνθρωπος που έγραψε: «Τρέφω τόσο μίσος για τους αστούς που θα σβήσει μόνο όταν σβήσω και εγώ». Εξηγώντας τους λόγους της άρνησης λέει: «Αρνούμενος το βραβείο δεν έκανα τίποτα. Αν το είχα δεχτεί θα είχε συμβεί κάτι φοβερό, θα είχα γίνει  αντικείμενο εκμετάλ­λευσης από το σύστημα».

1. C. Remy (Severine) (1855-1929) Η πρώτη γυναίκα δημοσιογράφος – ΟΧΙ στη φαλλοκρατία

Πριν το φεμινιστικό κίνημα, πριν το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, πριν η κοινωνία δια­νοηθεί να αντιμετωπίσει τα θηλυκά μέλη της ως ισότιμους πολίτες, η Caroline Remy αποφάσισε να κάνει αυτό που ήθελε. Έγινε η πρώτη γυναίκα δημοσιογράφος στα 25 της. Αγνοώντας τις συμβατικότητες, εγκατέλειψε το άντρα της λίγο μετά τη γαμήλια τελετή. Έγινε αρχισυντά­κτης, αγωνίστηκε για το δικαίωμα στην έκτρωση, υποστήριξε τον Ντρέυφους και πολέ­μησε το συντηρητισμό, επιβάλλοντας τις από­ψεις της σε μια εποχή που το αντρικό κατεστη­μένο κυριαρχούσε παντού και πολύ περισσότερο στο χώρο της δημοσιογραφίας.

Βίκτορ Χάρο (1938-1973) Ποιητής – ΟΧΙ σ’ όσους θέλουν να πάψει ν’ ακούγεται το τραγούδι

Ποιητής, στιχουργός, συνθέτης και υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης Αλλιέντε στη Χιλή. Μετά το πραξικόπημα του ’73, οδηγήθηκε μαζί με χιλιάδες άλλους στο μεγάλο στάδιο του Σαντιάγκο όπου έκανε ό,τι ήταν φυσικό γι’ αυτόν. Συνέχισε να εμψυχώνει τον κόσμο, παί­ζοντας την κιθάρα του, τραγουδώντας, κάνο­ντας το στάδιο να αντηχεί. Τον διέταξαν να στα­ματήσει, κι αυτός αρνήθηκε. Και τότε οι δήμιοι του Πινοσέτ του έκοψαν τα χέρια, εκεί μέσα στο στάδιο. Κι αυτός συνέχισε να τραγουδάει. Δεν είχαν άλλη λύση, για να τον κάνουν να σωπάσει. Τον σκότωσαν.

Άρης Αλεξάνδρου 1922-1978 Συγγραφέας – Όχι σε όλα

Ο συγγραφέας του «Κιβωτού», ενός από τα μεγαλύτερα έργα της ελληνικής πεζογραφίας, ο αξεπέραστος μεταφραστής του Ντοστογιέφσκι, ο τραγικός ποιητής των «ανεπίδοτων Γραμμάτων», υπήρξε ο εκφραστής του απόλυτου όχι σε ό,τι αντιστρατευόταν τις πεποιθήσεις του. είπε όχι στο ΚΚΕ όταν είδε να σπιλώνονται αγωνιστές με τη συκοφαντία του χαφιέ μες την Κατοχή. Είπε όχι στο μετεμφυλιακό κράτος της Δεξιάς και πέρασε 10 χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Αρνήθηκε κάθε αναγνώριση, κάθε ανταμοιβή κι εδώ στην Ελλάδα και στη Γαλλία όπου κατέφυγε τα χρόνια της δικτατορίας, είπε όχι σε θέσεις ακαδημαϊκές, σε συντάξεις τιμητικές, σε ό,τι θεωρούσε ότι θα τον αλλοτρίωνε, προτιμούσε να δουλεύει εργάτης – χειρώνακτας για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Καμία παραχώρηση σε τίποτε, για να κρατήσει την εσωτερική ακεραιότητά του.

Ζακ Τεστάρ Επιστήμονας – ΟΧΙ στην ευγονική

Ένας από τους επιστημονικούς «πατέρες» του πρώτου παιδιού του σωλήνα στη Γαλ­λία, που έχει αποδυθεί σε μια μεγάλη σταυ­ροφορία προκειμένου να μας επισημάνει τους κινδύνους ενός νέου ευγονισμού. «Μέχρι πού δικαιούται να επεκτείνει τη δράση της η επιστήμη και ποια είναι τα όριά της;» αναρωτιέται ο Τεστάρ, στην προσπάθειά του να μας προειδοποιήσει για τις ολέθριες συνέπειες που μπορεί να έχουν ορισμένες πρα­κτικές της ιατρικής, όπως αυτή της τεχνολογίας του εμβρύου…

ΤΖΙΜΜΥ ΧΕΝΤΡΙΞ (1942-1970) Μουσικός – ΟΧΙ στον πόλεμο του Βιετνάμ

Πέθαινε στα 38 του, έπειτα από ένα ακόμα κοκτέιλ αλκοόλ-βαρβιτουρικών. Μέχρι το 1970 όμως (χρονιά του θανάτου του) κατάφερε να αλλάξει εντε­λώς τα παραδοσιακά σχήματα της ροκ. Χρησιμοποιώ­ντας την κιθάρα του σαν φαλλικό σύμβολο, την έγλειφε, τη δάγκωνε, την κομμάτιαζε, την έκαιγε. Μέσα σε μια πραγματική κρίση παροξυσμού επί σκη­νής κατήγγειλε ξεκάθαρα τη μεγαλύτερη ατιμία, τον πόλεμο στο Βιετνάμ.

ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ – Το μοναχικό ΟΧΙ

Απλά δημοκρατικός και μέλος της νεολαίας του προδικτατορικού Κέντρου. Ούτε «Λαμπράκης» ούτε Μαοϊκός. Η σχέση του με την αριστερά ίσως κάποιες στιγμές συνεργατική, όμως ποτέ ιδεολογική. Μάλλον αντικομμουνιστής ήταν. Κι όμως, όταν τον πίεζαν οι χωροφυλάκοι κι οι ΕΣΑτζήδες του Παπαδόπουλου να αποκηρύξει τον κομμουνισμό, αυτός δεν υπέ­γραφε. θεώρησε έξω από κάθε αίσθημα αυτο­σεβασμού το να εξαναγκάζεσαι να δηλώνεις τη συμφωνία σου με τους τυράννους κι εξουσια­στές, έστω κι αν κατά βάθος δε συμφωνείς με τους «άλλους» . Αυτό το μάθημα αξιοπρέπειας και ήθους είναι το σπουδαιότερο κατά τη γνώμη μου από την «περίπτωση Παναγούλη». Μάθημα. Όχι ψέματα.

NICK CAVE (1957) Μουσικός – OXΙ στο βραβείο του MTV

Ο βασιλιάς Σαύρα δεν τα είχε ποτέ καλά με τα βραβεία και τις τιμές αλά ούτε και με τους Άγγλους (με τους τελευταίους μάλλον έχουν αλλάξει τα πράγματα): έτσι όταν, πριν λίγα χρόνια, του έδωσαν υποψηφιότητα «καλύτερου» για τα βραβείο του ευρωπαϊκού MTV, εκείνος είπε το ΟΧΙ. Αντιθέτως ο George Michael, συνυποψήφιος του και τελικά νικητής της βραδιάς – από τη στιγμή μάλιστα που βγήκε ο μεγαλύτερος του αντίπαλος, ο Nick, από τη μέση, μόλις πήρε το βραβείο, τον ευχαρίστησε δημόσια για την ευκαι­ρία που του έδωσε!

Ορχάν Παμούκ (1953) Τούρκος Συγγραφέας – ΟΧΙ στα βραβείο μιας χώρας που καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα

Ο πλέον υποσχόμενος συγγραφέας της Τουρκίας σήμερα, ο 46χρονος Παμούκ, αρνήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο το κρατικό βραβείο που του απένειμε ο ίδιος ο πρόεδρος Ντεμιρέλ, επικαλού­μενος πολιτικούς λόγους. «Όσο υπάρχουν άνθρωποι στη φυλακή είναι αδύνατον να δεχτώ το βραβείο μιας χώρας που καταπατά τα ανθρώ­πινα δικαιώματα», δήλωσε αναφερόμενος στο Κουρδικό. Και ενώ τα 50.000 αντίτυπα του τελευ­ταίου βιβλίου του συγγραφέα, «Call Me Crimson», είχαν ήδη τοποθετηθεί στα ράφια των βιβλιοπωλείων, ο ίδιος εξέφρασε την επιθυμία η άρνησή του να δεχτεί το κρατικά βραβείο να μην επηρεάσει τη θέση τους εκεί…

ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ (1925 – ) Ποιητής – ΟΧΙ στη δημοσιότητα

Ο συγγραφέας του «Κιβώτιου», ενός από τα μεγαλύτερα έργα της ελληνικής πεζογραφίας, ο αξεπέ­ραστος μεταφραστής του Ντοστογιέφσκι, ο τραγικός ποιητής των «Ανεπίδοτων Γραμμάτων», υπήρξε ο εκφραστής του απόλυτου όχι σε ό,τι αντιστρατευόταν τις πεποιθήσεις του. Είπε όχι στο ΚΚΕ όταν είδε να σπιλώνονται αγωνιστές με τη συκοφαντία του χαφιέ μες στην Κατοχή. Είπε όχι στο μετεμφυλιακό κράτος της Δεξιάς και πέρασε 10 χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Αρνήθηκε κάθε αναγνώ­ριση, κάθε ανταμοιβή κι εδώ στην Ελλάδα και στη Γαλλία όπου κατέφυγε τα χρόνια της δικτατορίας, είπε όχι σε θέσεις ακαδημαϊκές, σε συντάξεις τιμητικές, σε ό,τι θεωρούσε ότι θα τον αλλοτρίωνε, προτιμούσε να δουλεύει εργάτης-χειρώνακτας για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Καμία παραχώρηση σε τίποτε, για να κρατήσει την εσωτερική ακεραιότητά του.