Για βρόμικα παιχνίδια σχετικά με τις πατέντες των εμβολίων κατηγορεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ορισμένα κράτη-μέλη το Παρατηρητήριο Εταιρειών της Ευρώπης (Corporate Europe Observatory-CEO).
Ενώ μόλις χθες η πρόεδρος της Κομισιόν σε συνέντευξή της στην «Εφ.Συν.» ισχυρίστηκε ότι τα εμβόλια πρέπει να είναι «κοινό δημόσιο αγαθό», νέα έρευνα της ΜΚΟ που παρακολουθεί από κοντά τα λόμπι και τις πιέσεις των εταιρειών στη διαμόρφωση πολιτικής στην Ε.Ε. διαπιστώνει ότι «ανώτατοι υπάλληλοι της Επιτροπής χρησιμοποιούν ψευδή επιχειρήματα για να υπερασπιστούν την αντίστασή της στην πρόταση για απελευθέρωση των πατεντών των εμβολίων κατά του Covid-19 στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας».
Ολα ξεκίνησαν όταν η Ινδία και η Νότια Αφρική, με την υποστήριξη μεγάλου αριθμού άλλων χωρών, έθεσαν στο τραπέζι του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) την πρόταση για επιτάχυνση της παραγωγής εμβολίων κατά του κορονοϊού. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται κατ’ αρχάς η απελευθέρωση της πατέντας του εμβολίου.
Ωστόσο, στην πρόταση αντιστέκεται η Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως και άλλες πλούσιες χώρες του πλανήτη. Αυτή την εβδομάδα θα διεξαχθούν νέες διαπραγματεύσεις του ΠΟΕ στη Γενεύη για το ζήτημα και η Ε.Ε. έχει καθοριστικό ρόλο στο να διασφαλίσει ότι ο παγκόσμιος Νότος έχει δίκαιες πιθανότητες να έχει πρόσβαση σε αρκετά εμβόλια κατά του Covid-19.
Το Συμβούλιο TRIPS του ΠΟΕ –όπου εκπροσωπούνται όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.– θα αποφασίσει τι θα συστήσει στο Γενικό Συμβούλιο σχετικά με την πρόταση της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής. Χρειάζεται το 75% των θετικών ψήφων για να εγκριθεί η πρόταση. Αλλά με 27 ψήφους της Ε.Ε. κατά, αυτό δεν είναι δυνατό. Μόνο εάν η Ε.Ε. υποστήριζε την παραίτηση από τα δικαιώματα της πατέντας, η πρόταση θα μπορούσε να περάσει.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει ανάγκη για την απελευθέρωση των αδειών για τη «συνταγή» των εμβολίων, διότι η τρέχουσα συμφωνία του ΠΟΕ ήδη «επιτρέπει εξαιρέσεις» για να δημιουργηθεί χώρος για «υποχρεωτική αδειοδότηση» σε περιόδους έκτακτης ανάγκης.
Αλλά με βάση την έρευνα του Παρατηρητηρίου CEO, για εμπορικές συμφωνίες, τις συμφωνίες προσχώρησης στην Ε.Ε. και τις εκθέσεις επιβολής του νόμου, είναι σαφές ότι η Ε.Ε. έχει κάνει το αντίθετο: έχει κάνει ό,τι είναι δυνατό για να ενισχύσει τους κανόνες περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και να κάνει βασικά αδύνατη την ευελιξία τού να αποκλίνει κανείς από τους κανόνες.
Οπως σημειώνει η έρευνα, η Επιτροπή διεξήγαγε μια πολύπλευρη, αδιάλειπτη, παγκόσμια εκστρατεία για τη μείωση του πεδίου της λεγόμενης ευελιξίας, με την υποστήριξη φυσικά της EFPIA, της ευρωπαϊκής ομάδας λόμπι για τη φαρμακευτική βιομηχανία. Με συνεχή πίεση σε οποιοδήποτε πιθανό πλαίσιο, η Ε.Ε. προωθεί, για παράδειγμα, την εισαγωγή κανόνων σχετικά με την «αποκλειστικότητα δεδομένων» στις εμπορικές συμφωνίες.
Νομικό εμπόδιο
Αυτές οι διατάξεις περί «αποκλειστικότητας δεδομένων» εμποδίζουν τους παραγωγούς γενικών προϊόντων στον Νότο να κάνουν χρήση των εξαιρέσεων βάσει της συμφωνίας που ήδη υπάρχει. Επιπλέον, σημειώνεται στην έρευνα, ακόμη και αν η Ε.Ε. δεν συνεργαζόταν με το φαρμακευτικό λόμπι για να υπονομεύσει συστηματικά τις εξαιρέσεις, δεν θα αρκούσε στην τρέχουσα κατάσταση, αφού –πέρα από την πατέντα– θα χρειαστεί και η μεταφορά τεχνογνωσίας από τις εταιρείες των εμβολίων.
«Η άρνηση της Ε.Ε. να συμφωνήσει με την απελευθέρωση της πατέντας είναι ανεύθυνη συμπεριφορά. Υπό το φως του ρόλου της Ε.Ε. στις εμπορικές διαπραγματεύσεις τις τελευταίες δεκαετίες, τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί τώρα η Ενωση είναι απλώς υποκριτικά.
Ο πλουσιότερος εμπορικός συνασπισμός στον κόσμο διεξάγει “πόλεμο για προσβάσιμα φτηνά φάρμακα” παγκοσμίως για πάνω από δύο δεκαετίες. Υπό αυτή την έννοια, τα εμβόλια κατά του Covid-19 έδειξαν ότι η Ε.Ε. δεν έμαθε τίποτα από τη συζήτηση σχετικά με την πρόσβαση σε φάρμακα HIV», σχολίασε ο ερευνητής του CEO Κένεθ Χάαρ.
«Η προστασία της Ε.Ε. από το μονοπώλιο των μεγάλων φαρμακευτικών στα εμβόλια θα μπορούσε να έχει τρομερές συνέπειες για την προστασία των ανθρώπων στον παγκόσμιο Νότο και για τον περιορισμό αυτής της πανδημίας.
Η φιλανθρωπία μέσω πρωτοβουλιών όπως Covax μπορεί να είναι χρήσιμη, αλλά δεν είναι μια αξιόπιστη στρατηγική πολιτικής. Πρέπει να ενισχύσουμε την παραγωγή μέσω της ταχείας αδειοδότησης και της ανταλλαγής τεχνολογίας. Δεν είναι η ώρα να ανησυχούμε για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για εμβόλια που είδαν μόνο το φως της ημέρας λόγω της δημόσιας χρηματοδότησης ούτως ή άλλως», καταλήγει ο ειδικός.
Δημιουργός φωτογραφίας: Pietro Naj-Oleari