Άκουσα κάποτε ένα βαρύγδουπο προσδιορισμό των πραγμάτων και του χρόνου περίπου έτσι: Το παρελθόν θεωρείται κλειστό και το μέλλον ανοιχτό, επειδή τα γεγονότα του παρελθόντος με το να υπάρξουν κάποτε παρόν, απέκτησαν την οντολογική τους ταυτότητα, σε αντίθεση με τα μελλοντικά τα οποία ενέχονται μέσα από δέσμες πολλαπλών πιθανοτήτων.
Αυτά τα γεγονότα του απώτερου παρελθόντος, που έχουν καταγραφεί στα γονίδιά μας σαν ένστικτο, φαίνεται να επηρεάζουν την συμπεριφορά μας με έναν καθοριστικό τρόπο, αλλά αυτά του σχετικά πρόσφατου παρελθόντος, αυτά που θυμόμαστε μέσα από τα παραμύθια και την καταγεγραμμένη ιστορία, και που έπρεπε να αποτελούν αντικείμενο λογικών επεξεργασιών δεν φαίνεται να την τροποποιούν ικανοποιητικά.
Για παράδειγμα, όλοι έχουμε ακούσει από τις γιαγιάδες μας για Σαρακηνούς, από το σχολείο και από βιβλία ότι από την Ελλάδα πέρασαν Βενετσιάνοι, Πέρσες, Ρωμαίοι, Τούρκοι και Γερμανοί. Όλοι έχουμε ακούσει για πολέμους, καταστροφές και θηριωδίες, το χορό του Ζαλόγγου, το Αρκάδι, την Μικρασιατική καταστροφή το Δίστομο, την Κάντανο, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τον εμφύλιο, τις κακουχίες που επακολούθησαν και τόσα άλλα. Έχουμε ακούσει επίσης για τρείς τουλάχιστον πτωχεύσεις της Ελλάδας και τόσων άλλων χωρών, που όμως επιβίωσαν και ανέκαμψαν ή ανακάμπτουν σιγά ή γρήγορα, γιατί η ζωή έχει τον τρόπο της.
Πρόσφατα όλοι μας, οι Έλληνες και ειδικά μιας και μιλάμε τοπικά οι Κρητικοί, αντιμετωπίζουμε μια κρίση, που την προσδιορίζουμε σαν οικονομική. Αντιμετωπίζουμε και κάποιες απειλές και διλήμματα έξωθεν και από την παραπαίουσα κυβέρνηση για χρεωκοπία, στάση πληρωμών, κλείσιμο των κρουνών των ευρώ, καταστροφή των τραπεζών, επιστροφή στη δραχμή και άλλα τέτοια πράγματα, που όλα έχουν να κάνουν με χρήματα. Και νοιώθουμε άβολα. Νοιώθουμε φόβο. Λες και δεν ξέρουμε ότι τα χρήματα είναι απλά ένα ανταλλακτικό μέσο. Ούτε σκάβουν χωράφια, ούτε βόσκουν πρόβατα, ούτε παρέχουν υπηρεσίες, ούτε καν τρώγονται. Όμως αυτό είναι το θέμα που μας απασχολεί και επισκιάζει όλες τις σκέψεις μας. Πάμε σε ψυχιάτρους, αυτοκτονούμε, καρφωνόμαστε στην τηλεόραση όταν μιλούν οι ειδήμονες οικονομολόγοι και τρέμουμε στην ιδέα πως δεν θα μας δώσουν οι άλλοι και άλλα δανεικά ευρώ, λες και αυτό είναι χειρότερο από μετεωρίτη.
Μήπως να θυμηθούμε το παρελθόν; Μήπως να πάψουμε να φοβόμαστε και να αρχίσουμε να ντρεπόμαστε; Όσο για τα ευρώ που μπορεί να μην πάρουμε, έχουμε μηχανές στο Χολαργό πού τώρα τυπώνουν σχολικά βιβλία. Και με την ευκαιρία, υπάρχει μια λαϊκή παροιμία, που από το φόβο μου δεν την θυμούμαι καλά. Έχει να κάνει πάντως με μια φοράδα και ένα αλώνι.
Γιώργος Σκουλάς.
