Μια κατακόρυφη συστάδα από ωκεανογραφικούς αισθητήρες αποτύπωσης των ρευμάτων και της στάθμης της επιφάνειας της θάλασσας, τοποθέτησε το Εργαστήριο Παράκτιας και Θαλάσσιας Έρευνας του ΙΤΕ στο ακρομώλιο του μεγάλου λιμενοβραχίονα του λιμανιού του Ηρακλείου. Οι αισθητήρες τοποθετήθηκαν σε βάθη περίπου εννέα, έξι και πέντε μέτρων από την επιφάνεια, με στόχο τη συλλογή δεδομένων που θα χρησιμεύσουν ως βάση πληροφοριών με επίκεντρο την πρόγνωση της κατάστασης της θάλασσας υδροδυναμικά και κυματικά, δηλαδή την πρόγνωση των ρευμάτων και των κυμάτων.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νίκος Καμπάνης, διευθυντής του Εργαστηρίου του ΙΤΕ ανέφερε ότι οι, νέας τεχνολογίας, αισθητήρες και η εγκατάσταση τους στο χώρο του λιμανιού υποστηρίχθηκε από το έργο ΙΛΙΑΔΑ (LC-GD-9-3-2020) που δημιουργεί το πρώτο Ευρωπαϊκό ψηφιακό δίδυμο της θάλασσας.
Πρόκειται για αισθητήρες των οποίων η προμήθεια έγινε από το Πολυτεχνείο του Ταλίν της Εσθονίας, ενώ σκοπός της εγκατάστασης είναι η παροχή δεδομένων από την επιτόπια θαλάσσια παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο, στο ψηφιακό δίδυμο που το εργαστήριο δημιουργεί, για τη θαλάσσια και παράκτια περιοχή γύρω από την Κρήτη.
«Για τις ανάγκες της ΙΛΙΑΔΑΣ, το εργαστήριο, ήταν απαραίτητο να αναβαθμίσει το προγνωστικό ωκεανογραφικό σύστημα (που υποστηρίζει και μοντέλο διάχυσης θαλάσσιας ρύπανσης) COASTAL CRETE και παρέχει πρόγνωση υψηλής ανάλυσης, σε ψηφιακό δίδυμο της κρητικής θάλασσας. H υπεροχή του COASTAL CRETE έγκειται στο ότι παρέχει πληροφορία σε κελιά πλευράς 1 χλμ. έναντι των κελιών πλευράς 5 χλμ. που παρέχουν οι θαλάσσιες υπηρεσίες του Copernicus. Οι μετρήσεις που θα λαμβάνονται από τους αισθητήρες, με κατάλληλη αφομοίωση τους από τα ωκεανογραφικά μοντέλα του COASTAL CRETE θα βελτιώσουν την αξιοπιστία της πρόγνωσης, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα δημιουργίας ψηφιακών υπηρεσιών για χρήστες της θάλασσας» ανέφερε ο κ. Καμπάνης που σημείωσε ότι το «εργαστήριο, έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο τοπικών χρηστών με συντονιστή τον ΟΛΗ, που προτείνουν και προδιαγράφουν τέτοιες υπηρεσίες» και πως χρησιμοποιούν ειδικούς αλγόριθμους αφομοίωσης θαλάσσιων δεδομένων, που μπορούν με μετρήσεις έστω και από μία τοποθεσία να βελτιώσουν την πρόγνωση αποτελεσματικά.
«Εκτός από αυτή τη χρήση, καθώς με τον χρόνο θα δημιουργείται ικανά μεγάλος όγκος δεδομένων, θα μπορούν να αξιοποιηθούν και για κλιματικές θαλάσσιες παρατηρήσεις για την περιοχή. Τα δεδομένα θα είναι διαθέσιμα, σε πραγματικό χρόνο στους χρήστες του θαλάσσιου χώρου, μέσω του COASTAL CRETE και της ΙΛΙΑΔΑΣ» είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καμπάνης που υπογράμμισε παράλληλα την καινοτομία του εγχειρήματος, καταδεικνύοντας τη χρησιμότητα των ψηφιακών, προγνωστικών θαλάσσιων και παράκτιων υπηρεσιών στην αποτελεσματική αλληλεπίδραση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων με το θαλάσσιο περιβάλλον, ώστε να καλύπτονται από ασφάλεια και αειφορία και συνάδουν με τη πράσινη συμφωνία.
«Αυτό είναι το ζητούμενο για να φτάσουμε σε έξυπνες, παράκτιες πόλεις και ημιαστικές περιοχές, με ένα ψηλό δείκτη ανάπτυξης που εκ των πραγμάτων δημιουργεί έντονες και πολλαπλές πιέσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον, και να έχομε ένα έξυπνο παράκτιο τουρισμό και λοιπές θαλάσσιες και παράκτιες χρήσεις. Αυτό ακριβώς είναι η περίπτωση της πόλης του Ηρακλείου, της ευρύτερης γύρω περιοχής, αλλά και συνολικά της βόρειας παράκτιας περιοχής της Κρήτης και σε πολύ μεγάλο ποσοστό της νότιας» επισήμανε ο διευθυντής του Εργαστηρίου Παράκτιας και Θαλάσσιας Έρευνας του ΙΤΕ.
Επιπλέον πρόκληση για τους επιστήμονες είναι και η συμβολή στη δημιουργία ψηφιακών διδύμων των λιμανιών και ιδιαίτερα των μικρότερων νησιωτικών λιμένων και προς αυτή την κατεύθυνση στο πλαίσιο του έργου ΙΛΙΑΔΑ και μέσω της συμμετοχής του ΟΛΗ στο δίκτυο τελικών χρηστών, όπως ανέφερε ο κ. Καμπάνης, έχει αναδειχθεί η σχετική ανάγκη. «Μάλιστα το ψηφιακό δίδυμο COASTAL CRETE ήδη υλοποιεί προγνώσεις εξαιρετικά υψηλής ανάλυσης για το λιμάνι του Ηρακλείου και την εγγύς εξωτερική θαλάσσια περιοχή».
Τον έλεγχο των αισθητήρων, των δεδομένων και την αξιοποίηση τους υλοποιεί ομάδα του εργαστηρίου που αποτελείται από την Κατερίνα Σπανουδάκη (δρ επιχειρησιακής ωκεανογραφίας), τον Γιώργο Αλεξανδράκη (δρ παράκτιας ωκεανογραφίας), τον Αντώνη Παρασύρη (δρ μοντελοποίησης με τεχνητή νοημοσύνη) και Γιώργο Κοζυράκη (δρ υπολογιστικής δυναμικής ρευστών).